Από τη Δώρα Μακρή // *
Τον Γενάρη του 1939, δύο μόλις μήνες πριν τη λήξη του ισπανικού εμφυλίου, η Καταλονία πέφτει στα χέρια των δυνάμεων του στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο. Από την αρχή όμως ακόμα του Εμφυλίου το 1936 οι αρχές του καθεστώτος φρόντιζαν σε κάθε περιοχή που κατακτούσαν, να κατάσχουν έγγραφα, πιστοποιητικά και οτιδήποτε άλλο θα υπεδείκνυε μια ρεπουμπλικανική ταυτότητα ή δράση της αριστεράς. Αυτά τα έγγραφα κατάσχονταν από τα γραφεία των κομμάτων, τα συνδικάτα, πολιτιστικούς συλλόγους, σπίτια ή επιχειρήσεις. Από εκεί κι έπειτα άρχιζε το πογκρόμ των διώξεων όλων όσοι συμμετείχαν στον Εμφύλιο υπέρ της Ρεπούμπλικας. Ο δρόμος ήταν τα βασανιστήρια, η φυλακή και οι εκτελέσεις με τη μόνη κατηγορία ότι ήταν εχθροί του καθεστώτος. Υπολογίζεται ότι περίπου 150.000 αριστεροί Ισπανοί εκτελέστηκαν ενώ εκατοντάδες χιλιάδες φυλακίστηκαν ή επέλεξαν την εξορία.
Από την Καταλονία συγκεντρώθηκαν εκατομμύρια τέτοια έγγραφα και μεταφέρθηκαν στην πόλη της Σαλαμάνκα όπου βρισκόταν το στρατηγείο του δικτάτορα. Παρέμειναν εκεί και απόκτησαν τον τίτλο “τα έγγραφα της Σαλαμάνκα” μέχρι τη μεταπολίτευση που μετονομάστηκαν σε Ιστορικό Αρχείο του Ισπανικού Εμφυλίου. Σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας τα έγγραφα αυτά αποτέλεσαν εργαλείο για τις διώξεις της ισπανικής αριστεράς. Μετά τον θάνατο του Φράνκο όμως, η Καταλονία άρχισε έναν δικαστικό πόλεμο που κράτησε ως το 2013 και ζητούσε να της επιστραφούν τα αρχεία αυτά. Τελικά δικαιώθηκε και η επιστροφή τους άρχισε.
Σχεδόν σε καθημερινή βάση οι ιστορικοί και ερευνητές που εργάζονται μελετώντας τα, φέρνουν στο φως τη νεότερη ιστορία της Ισπανίας και κυρίως την περίοδο του Εμφυλίου. Σήμερα, ανάμεσά τους ξεπρόβαλε και η δημοσιογραφική ταυτότητα του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ, του Γάλλου συγγραφέα του “Μικρού Πρίγκιπα”, που εργαζόταν ως πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας Paris- Soir και κάλυπτε τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο από την πλευρά των αγωνιστών της Ρεπούμπλικα. Ο Σαιντ Εξυπερύ, αριστοκράτης από τη Λυών, πιλότος και συγγραφέας, πέθανε το 1944 όταν το μαχητικό αεροσκάφος του χάθηκε λίγο μετά την απογείωσή του από την Κορσική. Μόλις το 2000 βρέθηκαν τα συντρίμμια του αεροσκάφους λίγο έξω από τη Μασσαλία και η ταυτότητα του Γάλλου συγγραφέα (μεταλλικό βραχιόλι).
Η σημερινή ανακάλυψη είναι από τις χαρές των ιστορικών και αρχειολόγων. Και τα «αρχεία της Σαλαμάνκα» αποκαλύπτουν όλες τις πτυχές ενός στρατιωτικού καθεστώτος που κράτησε στην Ισπανία σαράντα ολόκληρα χρόνια.
Κι εγώ απόψε ξαναδιαβάζω για χιλιοστή φορά τον Μικρό Πρίγκιπά (μου)…
*Πηγή: O «τοίχος» της Δώρας Μακρή στο Facebook.
