Από την Αλεξάνδρα Βεκιάρη //

Μην κάνετε το λάθος να τη σνομπάρετε, όπως οι ορδές των τουριστών, επειδή η Μπολόνια δεν κραυγάζει με μνημεία-σημεία αναφοράς. Aν πραγματικά θέλετε να νιώσετε τι σημαίνει βέρα ιταλική κουλτούρα… αρχίστε να περπατάτε κάτω από ένα portico, τώρα.

-Πρώτα απ΄ όλα στην Μπολόνια ο κόσμος περπατάει χωρίς να βιάζεται διεκδικώντας μάλιστα τα πρωτεία για τον πιο αργόσυρτο βηματισμό στην Ευρώπη. Κοντοστέκεται και κουβεντιάζει. Κυρίως για τα πολιτικά. Και για μπάσκετ. Σχεδόν ποτέ για ποδόσφαιρο. Αυτό από μόνο του, σε μια σύγχρονη – δυναμική πόλη, γνωστή για τις εμπορικές εκθέσεις της με βιομηχανική παραγωγή επιπέδου από Ducatti μέχρι Mazeratti, με ένα από τα μεγαλύτερα κατά κεφαλήν εισοδήματα σε όλη την Ιταλία, είναι αξιοπερίεργο.

-Επίσης, ο κόσμος στην Μπολόνια πίνει τον πιο δυνατό εσπρέσο της Ιταλίας.

-Κι όλα αυτά προφυλαγμένος από τη βροχή –σ΄αυτήν την πόλη μάλλον δεν πρέπει να πουλάνε ομπρέλες- αφού «ζει» κάτω από ένα porticο (πόρτικο), αλλιώς στοά. Αυτό το «σήμα κατατεθέν» της πόλης που πρωτοεμφανίστηκε το Μεσαίωνα για να εξοικονομήσει ζωτικό χώρο στους πεζούς, έχει καθορίσει το προφίλ των Μπολονιέζι. Ένας ατμοσφαιρικός λαβύρινθος από στοές 40 χιλιομέτρων που συνδέει πλατείες, σπίτια, εκκλησίες, δρόμους, δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, αποτυπώνοντας την εναλλαγή των εποχών και των αρχιτεκτονικών ρυθμών, δίνει βήμα για ανθρώπινη επικοινωνία και περιπατητική φιλοσοφία.

-Είναι τα πόρτιτσι που σφύζουν από ζωή, όταν φοιτητές -το 20% του πληθυσμού της Μπολόνια- τα μετατρέπουν σε μικρά fora ανταλλαγής ιδεών και πληροφοριών ακόμα και στις 3 το πρωί. Είναι τα πόρτιτσι το ιδανικό περιβάλλον για την ασφαλή μετακίνηση των ηλικιωμένων, που εδώ δεν ζουν παροπλισμένοι λόγω κυκλοφοριακού χάους, αφού τα μόνα απειλητικά οχήματα είναι τα ποδήλατα. Αντίθετα κυκλοφορούν «α μπρατσέτο», παρασύροντας –ευτυχώς- τα πάντα στον αργό, ανθρώπινο ρυθμό τους. Είναι τα πόρτιτσι το μυστικό της οικειότητας, της συνέχειας και της γοητείας αυτής της πόλης. Και πάντως δεν είναι το μόνο…

Άλλωστε, σπάνια μια πόλη είναι γνωστή με τόσα πολλά υποκοριστικά: la dotta = η λόγια, la rossa = η κόκκινη, la grassa = η πληθωρική.

Κι ενώ αν ήταν άνθρωπος, αυτό θα σήμαινε ένα επιλήψιμο ποιόν, στην περίπτωση της Μπολόνια σε υποψιάζει για μια πόλη με πολλές, συχνά αφανέρωτες, πτυχές.

Την Μπολόνια δεν μπορείς να τη δεις επιπόλαια, σε μια μέρα.

Δεν είναι η πόλη των εντυπωσιακών προσόψεων ή των πολυθρύλητων έργων τέχνης, όπως η γειτόνισσά της η Φλωρεντία.
Eξ ου και δεν υποφέρει ποτέ από αγχωμένους «να-τα-δουν-όλα» τουρίστες. Η Μπολόνια θέλει ψάξιμο, περπάτημα, χρόνο.
Ξεκουράζεσαι σε κάποιο μπαράκι.. (σε κάθε 230 κατοίκους αντιστοιχεί και ένα μπαρ, αριθμός μεγαλύτερος από οποιαδήποτε άλλη πόλη της Ιταλίας!) και χαζεύεις τους ανθρώπους γύρω σου. Πόσο καιρό έχει να σου συμβεί κάτι τέτοιο;
-Ωστόσο, αν παρακούσεις τον «προφεσόρε» και κάνεις του κεφαλιού σου, υπάρχει μια πεπατημένη, για να αποκτήσεις συμπυκνωμένη αίσθηση της πόλης.

Στα “must see” της πόλης είναι  τα 486 φθαρμένα, ξύλινα σκαλιά του μεσαιωνικού Πύργου Αζινέλι και θαύμασε την Μπολόνια αφ΄ υψηλού…Αν είσαι φοιτητής καλό είναι να το αποφύγεις μια και η παράδοση λέει ότι δεν θα πάρεις ποτέ πτυχίο!

Τόρε Αζινέλι είναι ο ένας από τους δύο εναπομείναντες πύργους στην πόλη, για την οποία λέγεται ότι τον 13ο αι. περιστοιχιζόταν από ένα «δάσος» 180 πύργων!

Ο άλλος, ο κοντός, ο Τόρε Γκαριζέντα (και οι δυο ανήκαν σε εξέχουσες αριστοκρατικές οικογένειες και ήταν τόσο ξακουστοί που ακόμα και ο Δάντης τους ανέφερε στην «Κόλασή» του) σταμάτησε στα 50 μέτρα.
Κι αυτό γιατί η ολοφάνερη επικίνδυνη κλίση του ανάγκασε τους υπεύθυνους να τον σταματήσουν και μάλιστα, να τον κοντύνουν…

Υψηλή διαπίστωση πρώτη από τη θέα στην πόλη: εδώ το τσιμέντο δεν νίκησε ποτέ την τερακότα!

Έχεις στα πόδια σου μια «κόκκινη» πόλη όλων των αποχρώσεων: από τα ροζ του πολιούχου Σαν Πετρόνιο μέχρι τα ρουμπινί του Παλάτσο Αρκιτζινάζιο.

Τα τούβλα και τα κεραμίδια τής χάρισαν το ένα από τα τρία υποκοριστικά της (κόκκινη) που αναφέραμε πρωτύτερα. Αν και πολλοί υπερηφανεύονται ότι το «κόκκινη» το χρωστάει και στην ιδιότητά της να είναι το ιστορικό κέντρο της ιταλικής αριστεράς.

Αν μπορούσες να μείνεις πάνω στον πύργο όλη μέρα, θα έβλεπες την Πιάτσα Ματζόρε, τον ομφαλό της πόλης, που γίνεται συχνά-πυκνά το σκηνικό για διαδηλώσεις, συναυλίες και άλλες εκδηλώσεις, να αλλάζει διαθέσεις και χρώματα. Πάντα βεβαίως γεμάτη από κόσμο.

Μην κατέβεις από τον πύργο ακόμα, αφού ο ουρανός είναι τόσο καθαρός και μπορείς να δεις ότι η Μπολόνια είναι σαν μεγάλη πίτσα, κομμένη σε καλά μοιρασμένες φέτες από τους δρόμους της: Βία Ζαμπόνι, Βία Σαν Βιτάλε, Στράντα Ματζόρε (πάνω στην αρχαία Βία Εμίλια που κατευθυνόταν προς την Αδριατική), Βία Σάντο Στέφανο, Βία Ντ΄ Αζέλιο και πάει λέγοντας…

Κουλτούρα να… μείνουμε

Η πόλη έχει το αρχαιότερο Πανεπιστήμιο της Ευρώπης αφού ιδρύθηκε το 1088 και πολλές εκκλησίες… Αυτά είναι τα καμάρια της Μπολόνια. Στο πρώτο χρωστάει τη φήμη της «λόγιας» πόλης και φοιτητές όπως ο Πετράρχης, ο Κοπέρνικος, ο Θερβάντες, ο Μαρκόνι έλιωσαν στα έδρανά του. Το Πανεπιστήμιο που υπήρξε εξόχως πρωτοποριακό αφού δέχτηκε στους κόλπους του και φοιτήτριες από τον 18ο αιώνα, εξακολουθεί να είναι ένα από τα σημαντικότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα στην Ευρώπη.

Όσο για τις εκκλησίες; Με τον αριθμό και την αισθητική τους δείχνουν την τεράστια δύναμη του κλήρου στην πόλη.
Δες, έστω κι απ΄ έξω, την μεγαλύτερη εκκλησία της, τη «μισή-μισή» Σαν Πετρόνιο. Ροζ τούβλα μέχρι τη μέση και απειλητικά μαύρα από τη μέση και πάνω! Αν και πέρασαν 300 χρόνια για να ολοκληρωθεί, λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων δεν τα κατάφερε καθώς έπρεπε, με αποτέλεσμα να εξοργιστεί ο Λούθηρος με τις σπατάλες και να στραφεί εναντίον του Καθολικισμού! Λίγο πιο νότια δες το Σάντο Στέφανο, ένα εντυπωσιακό μοναστηριακό συγκρότημα με επτά εκκλησίες.
Κι αν αντέχεις να περπατήσεις το μεγαλύτερο portico του κόσμου, που έχει μήκος 3,5 χιλιόμετρα, τα βήματά σου θα σε οδηγήσουν στην εκκλησία του Σαν Λούκα πάνω στο λόφο.

Γιατί η Μπολόνια;

-Πέρνα κάτω από τη χαριτωμένη στοά Παβαλιόνε, αγνόησε για την ώρα τα καταστήματα με τα επώνυμα ρούχα, και βγες στο Αρκιτζινάζιο, τμήμα κι αυτό του περίφημου Πανεπιστήμιου. Πνευματικό δημιούργημα του Πάπα Πίου του IV που μεθόδευσε το κτίσιμό του στην πλευρά της βόρειας πτέρυγας του Σαν Πετρόνιο. Αν ολοκληρωνόταν, θα επισκίαζε σε μέγεθος τον Άγιο Πέτρο της Ρώμης!

-Σήμερα, στο Αρκιτζινάζιο βρίσκεται η δημοτική βιβλιοθήκη, η οποία μεταξύ άλλων φιλοξενεί 700.000 βιβλία.
Ανέβα στον πρώτο όροφο για μια επίσκεψη στην περίφημη Αίθουσα της Ανατομίας, της φημισμένης ήδη από το 1200 μ.Χ. ιατρικής σχολής της Μπολόνια.
-Βγες στον αέρα και ανηφόρισε στην Πιάτσα Βέρντι. Εκεί βρίσκεται το Τεάτρο Κομουνάλε της οικογένειας Μπιμπιένα, ένα από τα σπουδαία θέατρα του 18ου αι. που δεν καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά.
Είναι Κυριακή κι έχουν όπερα; Λίγο πριν αρχίσει η παράσταση θα βρεις και φτηνό εισιτήριο.

Buon apettito

Μόλις νύχτωσε και αποκαμωμένος κάνεις μια στάση για κανελίνι (πουράκια γεμιστά με τζαντούγια – σοκολάτα) ή μποκονότι (μπουκίτσες γεμιστές με κρέμα). Εσκεμμένα αφήσαμε τελευταία τη μνεία για την κουζίνα της la grassa Μπολόνια που είναι, άλλωστε και η γαστρονομική πρωτεύουσα της Ιταλίας.

Η φήμη της, παλαιάς κοπής και δη μεσαιωνικής, είναι από μόνη της τόσο μεγάλη που συχνά επισκιάζει τα άλλα της χαρίσματα. Μεταξύ μας τώρα: μη μου πεις ότι το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό στο άκουσμα της Μπολόνια δεν είναι η σάλτσα μπολονιέζε; Στην πλούσια γαστρονομική κουλτούρα της Μπολόνια συνέβαλαν πολλοί παράγοντες. Ακόμα και το ίδιο το Πανεπιστήμιο με τις γευστικές ανταλλαγές ανάμεσα στους πολυάριθμους φοιτητές και καθηγητές των διαφόρων εθνικοτήτων που συναντήθηκαν εδώ και αφομοιώθηκαν υπέρ της.

Και βέβαια οι πρώτες ύλες, τα προϊόντα από την εύφορη κοιλάδα του Πάδου, οι αριστοκρατικές οικογένειες με τους διάσημους μάγειρους στη δούλεψή τους, αλλά και η αστείρευτη φαντασία των αυτοχθόνων. Όπως τα τορτελίνι, το πιο γνωστό της πιάτο, που δανείστηκαν το σχήμα τους από τον αφαλό της Αφροδίτης και οι ταλιατέλες από τα μαλλιά της Λουκρητίας Βοργία στο γάμο της με τον Δούκα της Φερράρα!
Και μην κάνετε το λάθος να παραγγείλετε σπαγγέτι μπολονιέζε. Η σάλτσα αυτή συνοδεύει απαρέκλιτα τις ταλιατέλες.

Στο ipod παίζει Λούτσιο Ντάλα, γέννημα της Μπολόνια κι αυτός, στο ποτήρι μας δεν έχει μείνει γουλιά Σαντζοβέζε, το ντόπιο κρασί, και κάπου εδώ θα σταματήσουμε, γιατί πρέπει να βολέψουμε στις αποσκευές μας ένα θηριώδες κομμάτι εξαιρετικής μορταδέλας, που αγοράσαμε από παντοπωλείο που θύμιζε γκαλερί έργων τέχνης…