του Παύλου Κάγιου //
Αντέχει και ξανά προς τη δόξα τραβά το φεστιβάλ που οργανώνει εδώ και 30 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης προσφέροντάς μας μοναδικές φιλμικές στιγμές του ευρωπαϊκού σκεπτόμενου κινηματογράφου.
Έχει καταφέρει, μάλιστα, να γίνει και το μακροβιότερο κινηματογραφικό φεστιβάλ της Αθήνας και φέτος διοργανώνεται από τις 22 Νοεμβρίου έως τις 5 Δεκεμβρίου, δίνοντας τον πρώτο ρόλο στις γυναίκες, μέσα από πρόσφατες και παλιότερες ταινίες. Χώρος διεξαγωγής του 31ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου είναι ο κινηματογράφος Τριανόν, με εξαίρεση την τελετή έναρξης στο Ιντεάλ.
Το βραβείο του Πανοράματος θα διεκδικήσουν έντεκα διαγωνιζόμενες ταινίες, όλες πρόσφατες ευρωπαϊκές παραγωγές, ενώ στα αφιερώματα του φεστιβάλ εκτός από το πρόγραμμα «7 γυναίκες – 7 ταινίες», ξεχωρίζει ο φόρος τιμής στις Τώνια Μαρκετάκη και Φρίντα Λιάππα, δύο Eλληνίδες δημιουργούς που ξεχώρισαν στον ανδροκρατούμενο εγχώριο κινηματογραφικό χώρο και άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους. Όπως επίσης η ρετροσπεκτίβα στο έργο του Νίκου Παπατάκη με την ευκαιρία των 100 χρόνων από τη γέννησή του, αλλά και οι τρεiς ειδικές προβολές στη μνήμη του σκηνοθέτη και συγγραφέα Κώστα Βρεττάκου, που χάθηκε πρόσφατα, στον Ιάπωνα Ακίρα Κουροσάβα (σε συνεργασία με την ΠΕΚΚ) και στον Δανό Κάρλ Θίοντορ Ντράγιερ.
•Στο 31ο Πανόραμα θα παραβρεθούν η ελληνο-ιταλικής καταγωγής ηθοποιός Βαλέρια Γκολίνο, αυτή τη φορά υπογράφοντας την σκηνοθεσία στην ταινία «Euforia», η Ρωσίδα Ελιζαμπέτα Στισόβα με το σκηνοθετικό της ντεμπούτο «Suleiman Mountain» και η Κύπρια Τώνια Μισιαλή με την πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία «Παύση».
Με το Ειδικό Βραβείο του Πανοράματος θα τιμηθούν για τη συνεισφορά τους στην κινηματογραφική τέχνη, ο συνθέτης Μιχάλης Χριστοδουλίδης, ο σκηνοθέτης Τώνης Λυκουρέσης και η ηθοποιός Βέρα Κρούσκα.
Στο Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα του συμμετέχουν οι εξής ταινίες:
«Αγάπη/Agape» (2017, Κροατία, 87′) του Μπράνκο Σμι, από τους χαρακτηριστικούς εκπροσώπους της κροάτικης κινηματογραφίας, ο οποίος επιστρέφει με μια αιχμηρή κριτική της παρηκμασμένης κοινωνίας, των εκκλησιαστικών πρακτικών και της παραμελημένης νεολαίας.
«Μόνη στο γάμο μου/Alone at my wedding» (2018, Βέλγιο, 121′) της Ρουμάνας Μάρτα Μπέργκμαν στο σκηνοθετικό της ντεμπούτο, με μία ταινία για το ταξίδι μιας νεαρής κοπέλας που προσπαθεί να ξεφύγει από τις παραδόσεις που την πνίγουν.
«Η ευγενική αδιαφορία του κόσμου/The gentle indifference of the world» (2018, Καζακστάν, Γαλλία, 100′), μια επική ιστορία αγνής αγάπης σε έναν κόσμο εμμονικό με τον πλούτο και την εξουσία από τον ανεξάρτητο σκηνοθέτη Adilkhan Yerzhanov.
«Jumpman/Podbrosy» (2018, Ρωσία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Γαλλία, 90′) του Ρώσου Iβάν Τβερντόφσκι με θέμα ένα αγόρι που πάσχει εκ γενετής από αναλγησία.
«Suleiman Mountain/ Sulayman too» (2017, Ρωσία, Κιργιστάν, 101′). Η ρωσίδα σκηνοθέτις Ελιζαμπέτα Στισόβα κάνει το εντυπωσιακό της ντεμπούτο με μια ασυνήθιστη ιστορία με φόντο τα βουνά της Κιργιζίας για έναν άντρα που ζει στο περιθώριο, τις δύο του γυναίκες και τον εξαφανισμένο γιο του.
«Η δίκη/Process» (2018, Ολλανδία, 125′). Το ντοκιμαντέρ του πολυβραβευμένου δημιουργού Σεργκέι Λοζνίτσα ανασύρει ιστορικά επίκαιρα για να παρουσιάσει μία από τις πρώτες δίκες που ενορχήστρωσε ο Στάλιν, στην οποία εισαγγελείς, μάρτυρες, κατηγορούμενοι και δικαστές ψεύδονται στο κοινό και τον ίδιο τους τον εαυτό.
«Μύγες του χειμώνα/Vsechno Bude» (2018, Τσεχία, Σλοβενία, Πολωνία, Σλοβακία, Γαλλία, 85′), ένα κωμικό road-trip που εξυμνεί την αθωότητα και τον αυθορμητισμό της νιότης από τον Σλοβένο Όλμο Ομέρζου, βραβευμένο με το Βραβείο Καλύτερου Σκηνοθέτη στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι.
«Η τέχνη καταστρέφει/Back Held Hands» (2017, Ελλάδα, 104′). Μέσα από τις σχέσεις μιας οικογένειας ηθοποιών κι έναν «Μάκβεθ για τρεις», ο Νίκος Κορνήλιος καταθέτει μία ταινία για την πνευματική κορυφή και την ασυλία της μεγαλοφυΐας. Με τους Κώστα Αρζόγλου, Ωρόρα Μαριόν και Katia Leclerc O’ Wallis.
«Παύση/Pause». Στο σκηνοθετικό της ντεμπούτο στη μεγάλου μήκους, η Τώνια Μισιαλή προσεγγίζει το διαχρονικό θέμα της φθοράς των σχέσεων μέσα στον γάμο.
«Μια ιστορία χωρίς όνομα/Una storia senza nome» (2018, Ιταλία, 110′). Δύο χρόνια μετά τις «Εξομολογήσεις», ο καυστικός Ρομπέρτο Αντό επιστρέφει με μία ευφυή ντραμεντί για τη δύναμη του σινεμά.
«Les estivants/The summer house» (2018, Ιταλία – Γαλλία, 127′) της γνώριμης στην Ελλάδα Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι. Πρόκειται για μία ημιαυτοβιογραφική ταινία, με την ίδια την Τεντέσκι να υποδύεται μία πρόσφατα διαζευγμένη γυναίκα.
Με άρωμα γυναίκας
Από τα υπόλοιπα αφιερώματα φυσικά ξεχωρίζει το «7 γυναίκες – 7 ταινίες», όπου θα προβληθούν επτά ταινίες του παγκόσμιου σινεμά που έχουν ως απόλυτη πρωταγωνίστρια μια γυναίκα. Αυτές είναι: «Γαλάζιος άγγελος» του Ζόζερ Φον Στένμπεργκ με την Μάρλεν Ντίτριχ, «Ζούσε τη ζωή της» του Ζαν Λικ Γκοντάρ με τη μούσα του ‘Αννα Καρίνα, το αριστούργημα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν «Έρωτες χωρίς φραγμό», η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του Λουίς Μπουνιουέλ, η «Ωραία της ημέρας», η «Διπλή ζωή της Βερόνικα» του Κριστόφ Κισλόφσκι, το «Ορλάντο» της Σαλι Πότερ και η «Η χρυσομαλλούσα» του Τώνη Λυκουρέση.
Θα γίνουν επίσης αφιερώματα στον Νίκο Παπατάκη για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του
Στη ρετροσπεκτίβα θα προβληθούν οι ταινιες: «Οι άβυσσοι» (1963), που βασίστηκε στο θεατρικό έργο του Ζαν Ζενέ «Οι δούλες» και αποτέλεσε αντικείμενο ανάλυσης πολλών Γάλλων διανοητών, «Οι βοσκοί» (1967), μια αλληγορία της κοινωνίας την εποχή της χούντας, «Gloria Mundi» (1976), που προκάλεσε αντιδράσεις και αποσύρθηκε από τα σινεμά του Παρισιού την πρώτη εβδομάδα προβολής της, «Η φωτογραφία» (1986) μία από τις πιο λυρικές δημιουργίες του Νίκου Παπατάκη και «Ο ισορροπιστής» (1992), ένα ιδιαίτερο και αποκαλυπτικό πορτραίτο του συγγραφέα, ποιητή και λάτρη του τσίρκου Ζαν Ζενέ.
Και στις Ελληνίδες σκηνοθέτριες που έφυγαν πολύ νωρίς Τώνια Μαρκετάκη και Φρίντα Λιάππα
Δύο δημιουργοί που ξεχώρισαν στον ανδροκρατούμενο, εγχώριο κινηματογραφικό χώρο και άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους. Δυόμιση δεκαετίες μετά τον θάνατό τους, το έργο των Φρίντα Λιάππα και Τώνια Μαρκετάκη εξακολουθεί να χαίρει μαζικής αποδοχής και να εμπνέει νέες και νέους κινηματογραφιστές. Οι ταινίες του αφιερώματος είναι: «Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί» (Σκην. Φρίντα Λιάππα, 1981, 90’), «Ήταν ένας ήσυχος θάνατος» (Σκην. Φρίντα Λιάππα, 1986, 88’), «Τα χρόνια της μεγάλης ζέστης» (Σκην. Φρίντα Λιάππα, 1991, 104’), «Η τιμή της αγάπης» (Σκην. Τώνια Μαρκετάκη, 1984, 110’), «Κρυστάλλινες νύχτες» (Σκην. Τώνιας Μαρκετάκη) Poster 31st Panorama
