Aπό την Ντέμη Αυλωνίτη //
Οι ζωγράφοι δεν συνειδητοποιούν εύκολα πότε ένα έργο τους έχει ολοκληρωθεί ή είναι δύσκολο (όντας αυστηροί κριτές του εαυτού τους) να νιώσουν ικανοποίηση απέναντι στο τελικό αποτέλεσμα. Ωστόσο είναι δύσκολο για κάποιον να σκεφτεί ότι ο δημιουργός ενός έργου τέχνης θα μπορούσε να το καταστρέψει με τα ίδια του τα χέρια. Θα πρέπει να έχει έναν πολύ σοβαρό λόγο για να φτάσει στο σημείο να αφανίσει έναν πίνακα, ένα γλυπτό ή μια φωτογραφία, εμπνεύσεις για τις οποίες έχυσε ιδρώτα, ξόδεψε ενέργεια και χρόνο, οι οποίες αν εξακολουθούσαν να υπάρχουν ίσως να κοσμούσαν σπουδαίες γκαλερί ή να πωλούνταν σαν τρελές σε κάποια δημοπρασία, έστω και χρόνια μετά. Και οι καλλιτέχνες οι οποίοι δεν δίστασαν να το κάνουν είναι πολλοί (είτε στο πρώιμο στάδιο της καριέρας τους είτε όχι).
Και δεν αναφερόμαστε σε συμβάντα τα οποία έμμεσα οδήγησαν κάποιους σε ανάλογες πράξεις, όπως στην περίπτωση του Διονύση Καρυπίδη. Τον δημιουργό ο οποίος το 1997 είχε σκαλίσει, στους βράχους της ακτής Πορτοκάλι στις Καβουρόπετρες Χαλκιδικής, τη διάσημη «πετρωμένη γοργόνα». Κι έπειτα από ένα πρόστιμο (2011) που έλαβε από το Δήμο Σιθωνίας (όχι για καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος όπως είχε γραφτεί, αλλά για παράνομη κατασκήνωση, ως πολέμιος του τουρισμού), αποφάσισε να καταστρέψει το έργο. Και μαζί με αυτό, τα καλοκαίρια που είχε ξοδέψει για να κάνει το όραμά του πραγματικότητα, με περίσσεια δύναμη ψυχής.
Αναφερόμαστε σε τρανταχτά ονόματα του παρελθόντος όπως ήταν οι Μιχαήλ Άγγελος, Κλοντ Μονέ, Σαρλ Καμουάν, Φράνσις Μπέικον και Μοντιλιάνι, αλλά και σε πιο σύγχρονους όπως ο Τζάσπερ Τζόουνς, ο Τζον Μπαλντεσάρι ή ο διάσημος Γερμανός ζωγράφος Γκέρχαρντ Ρίχτερ, οι οποίοι δεν συμβιβάζονταν με το μέτριο. Ο τελευταίος μάλιστα έχει παραδεχτεί ότι δεν θα σταματήσει να καταστρέφει έργα αν νιώθει ότι «τον ενοχλούν», μία πράξη «απελευθερωτική» αρκετές φορές. Ανάμεσα στα έργα που «βίωσαν» κατά το παρελθόν την οργή του ήταν κι ένα πορτρέτο του Χίτλερ το οποίο είχε φιλοτεχνηθεί το 1962 και χαρακτηριστεί από τον ίδιο ως «πολύ θεαματικό», για να εξυπηρετήσει οποιοδήποτε πολύτιμο σκοπό.
Ο Γάλλος Μονέ μπορεί να μη νοιαζόταν ιδιαίτερα για το πώς θα τιτλοφορήσει ένα έργο του, αλλά σίγουρα είχε έννοια για τη γνώμη τόσο των κριτικών όσο και των μελλοντικών γενιών. Το 1908, πριν από μια μεγάλη έκθεση ζωγραφικής, με θέμα τα νούφαρα του κήπου του, κατέστρεψε δεκαπέντε μεγάλους καμβάδες, ενώ λίγο πριν από το θάνατό του έβαλε τη νύφη του να ξεφορτωθεί εξήντα πίνακες ζωγραφικής.
Ο Σαρλ Καμουάν, μετά από μία επιτυχημένη έκθεση ζωγραφικής του το 1913, άρχισε να πετάει στο πάτωμα και να χτυπάει περί τους ογδόντα πίνακες, κι όλα αυτά εξαιτίας ενός καταθλιπτικού επεισοδίου. Κι όταν ένας συγγραφέας, ο οποίος περιμάζεψε και αποκατέστησε κάποιους από αυτούς, τους έβγαλε σε δημοπρασία, όχι μόνο δέχτηκε μήνυση από τον καλλιτέχνη, αλλά τον είδε να διατάζει και τη δεύτερη και οριστική καταστροφή των εν λόγω έργων. Από τις στάχτες των ζωγραφικών έργων (φιλοτεχνημένων το διάστημα 1953- 1966) τα οποία έκαψε το 1970 ο Μπαλντεσάρι «γέννησε» την εγκατάσταση τέχνης «The Cremation Project». Παρατηρώντας αντίστοιχα φαινόμενα, καταλήγουμε σε ένα σίγουρο συμπέρασμα. Οι περισσότεροι (πραγματικοί) καλλιτέχνες, είτε προέρχονται από το χώρο των εικαστικών τεχνών, είτε της μουσικής και του θεάτρου, είναι οι σκληρότεροι κριτές του εαυτού τους. Και η ύπαρξη μίας μετριοφροσύνης που θα μετατραπεί και στην κινητήρια δύναμη που θα σε κάνει καλύτερο, δεν βλάπτει. Αλλά δεν χρειάζονται οι αυτοκαταστροφικές τάσεις και ο αφανισμός έργων από τους δημιουργούς τους. Διότι δυστυχώς δεν στερούμαστε βανδάλων.
