του Βασίλη Καραγιάννη //
Το 1956 η Βιολέτα Πάρα, γεννημένη στη Χιλή στις 4 Οκτωβρίου 1917, γράφει τον πρώτο της δίσκο. Η χαρισματική της προσωπικότητα θα εμπνεύσει τους λαούς της Λατινικής Αμερικής. Το 1966 ένα της τραγούδι γίνεται ο ύμνος στην ελευθερία. Είναι το εκπληκτικό σε δύναμη και πάθος «Gracias a la vida que me dado tanto» (ευχαριστώ τη ζωή που μου έδωσε τόσα).
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 ένα πολύχρωμο ρεύμα έκφρασης ενοποιεί Ινδιάνους, μιγάδες, λευκούς και μαύρους μέσα από μουσική, ποίηση και τραγούδι. Την αρχή κάνει ο τροβαδούρος-ποιητής Αταχουάλπα Γιουπάνκι, γεννημένος στην Αργεντινή είναι ο πρώτος που ξυπνά την κατακερματισμένη ήπειρο. Ο συμπατριώτης του Άστορ Πιατσόλα ξαναγράφει με έναν υπερβατικό τρόπο τις μιλόνγκες των γκαούτσος, των πάμπας και των προλεταρίων του Μπουένος Άιρες. Ο Άστορ Πιατσόλα δίκαια θεωρείται σήμερα ο Μπραμς της λατινοαμερικάνικης ηπείρου. Οι Βραζιλιάνοι Ζιλμπέρτο Ζιλ, Καετάνο Βελόσο, Τζεράλντο Βάντρε δημιουργούν ένα υπέροχο ρυθμικό χαλί με βάση τη μουσική των ξεριζωμένων από τη γη τους, κατοίκων πια των φαβέλας.
Κάτω από φασιστικά, στρατιωτικά καθεστώτα η νέα μιλόνγκα και η νέα σάμπα γίνονται οι γλώσσες της νεολαίας. Επικοινωνία, εξέγερση, ανακάλυψη της ταυτότητας της ηπείρου μέσα από τη μουσική, άγρια ακατέργαστη και ταυτόχρονα γλυκιά, εσωτερική ποίηση, αυτό είναι το μέσο.
•Οι στίχοι του συγκροτήματος Κουιλαπαγιούν που τραγουδά το «Εl pueblo unido jamas sera vencido» (λαός ενωμένος ποτέ υποταγμένος) είναι στην ουσία το μήνυμα του canto libre.
Το όνομα του γιγαντιαίου αυτού ρεύματος προέρχεται από ένα τραγούδι με τον ομώνυμο τίτλο «Εl Canto Libre», που γράφτηκε από τον Ντανιέλ Βιλέτι, γεννημένο στην Ουρουγουάη.
Την εποχή αυτή αναδεικνύονται μεγάλοι καλλιτέχνες. Η Μερσέντες Σόσα που δημιουργεί το κίνημα Nueva Cancion. Ο Κάρλος Μολίνα, ο Ζε Κετί, ο Τζεράλντο Βάντρε στη Βραζιλία. Στο Περού, τη Βολιβία, το Εκουαδόρ, για πρώτη φορά τα τραγούδια των Ίνκας και των αρχαίων φυλών του Κόνδορα βγαίνουν στην επιφάνεια. Γλυκανάλατοι αντιγραφείς, οι βορειοαμερικάνοι Σάιμον και Γκαρφάνγκελ μεταδίδουν σε όλο τον κόσμο το «Εl condor pasa» (το πέρασμα του Κόνδορα). Στην Καραϊβική το ρεύμα εκφράζεται κυρίως με τη ρέγκε, με πρωταγωνιστή τον θεϊκό Μπομπ Μάρλεϊ και το κίνημα των ράστα.
Σε όλη την ήπειρο διοργανώνονται φεστιβάλ, συναντήσεις, διαδηλώσεις, με άξονα τον κοινό αγώνα για ανθρώπινα δικαιώματα. Εκατομμύρια άνθρωποι ενώνονται, τραγουδούν «Yo tengo tantos hermanos, que no los puedo contrar» (έχω τόσους αδελφούς που δεν μπορώ να τους μετρήσω).
