Οι μάσκες που κρεμάστηκαν στους τοίχους τού «χώρου τέχνης» να το πεις (;), «δισκάδικο με καλλιτεχνικές προεκτάσεις» να το πεις (;), Underflow -Καλλιρρόης 39, απέναντι από το Φιξ – δεν είναι για τις απόκριες. Είναι μια οπτική βουτιά στην πρωτόγονη τέχνη.
Η έκθεση “Η Μαγεία της Μάσκας” περιλάμβάνει μάσκες από διαφορα σημεία του πλανήτη εγκαινιάζεται την Τετάρτη 18 Οκτωβρίου 2017. Το σκήνικό που έχει στηθεί στο Underflow φαντάζει και σαν άσκηση μυσταγωγίας μυημένων και αμύητων στο είδος.
Οι μάσκες ανήκουν στη συλλογή του Νίκου Παπαγεωργίου (1913-2017), εθνολόγου και πρώην πρόεδρου της Ελληνικής Επιτροπής της UNESCO. Τα έργα που θα παρουσιαστούν είναι μια μίξη επιστήμης – πάθους που έδειξε στην έρευνα λαών που θέλησαν να τιμήσουν τη γη, τα φυσικά φαινόμενα δίνοντάς τους όψη. Ο Νίκος Παπαγεωργίου έχει πάρει μέρος στις εξής επιστημονικές αποστολές: Προϊστορικά Σπήλαια της Ευρώπης και της Σαχάρας, Κεντρική Αμερική, Μεξικό, Γουατεμάλα μέχρι τον Παναμά, Λατινική Αμερική, Ισημερινός, Περού, Αμαζόνιος, Βολιβία και Άνδεις, Βραζιλία μέχρι την Χιλή. Όλα τα κράτη της Ασίας και το Θιβέτ.
-Από τότε που ο Πικάσο, ο Κλέε, ο Ματίς και άλλοι έστρεψαν την προσοχή πάνω σ’ αυτήν την τέχνη, το ενδιαφέρον του κοινού δεν έπαψε να αυξάνεται. Έτσι, βρίσκει κανείς μουσεία, γκαλερί και ιδιωτικές συλλογές αποκλειστικά αφιερωμένα σε πρωτόγονα έργα.
Η μάσκα επιτρέπει αναμφίβολα την αλλαγή της προσωπικότητας του καθενός. Αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους τρόπους έκφρασης του ανθρώπου. Ξεκινά από παραδόσεις προαποικιακές διαφόρων περίπλοκων κοινοτήτων και σε συγκεκριμένες περιοχές του κόσμου επιβίωσε μέχρι σήμερα.
Ο καλλιτέχνης συνεισφέρει έτσι με τη δημιουργία του στην επιβίωση και την εξέλιξη της κοινωνίας. Τα έργα του δεν είναι νατουραλιστικά, ούτε αντιγράφουν τη ζωή. Η φύση και μόνο αυτή επιβάλλει κανόνες συγκεκριμένους, το φυσικό περιβάλλον καθορίζει τα υλικά που χρησιμοποιούνται, ή τη φόρμα που δίνεται στη μάσκα.
Η πρωτόγονη τέχνη στο ξεκίνημά της δεν ανταποκρίνεται σε ανάγκες αισθητικές, σε αντίθεση με τη σύγχρονη, δυτική τέχνη. Ο δημιουργός έχει απλώς υπ’ όψιν του ανάγκες της κοινωνίας του. Δημιουργεί τον ακριβή αριθμό αναγκαίων αντικειμένων.
Στα μάτια των μελών της κοινότητας ο καλλιτέχνης δεν διαφοροποιείται. Κι αν ξεχωρίζει κάπως, σπανιότατα θα θεωρηθεί ότι δεν ανήκει στον ίδιο κόσμο μιας και συνεχίζει να ψαρεύει, να φυλάει τα ζωντανά του ή να καλλιεργεί τη γη. Η κοινωνική του θέση είναι σημαντικότερη από τη δουλειά του ως καλλιτέχνη.
Η τέχνη για την τέχνη είναι ιδέα απολύτως ξένη για τον πρωτόγονο δημιουργό. Ακολουθώντας τη μακραίωνη παράδοση, ο καλλιτέχνης επαναλαμβάνει πάντα τα αιώνια σύμβολα που αποδέχεται η κοινότητα και που κρύβουν το βάρος του παρελθόντος. Οι σκοποί είναι καθορισμένοι: είναι αυτοί της ομάδας.
Η εκτίμηση της πρωτόγονης κοινότητας για τον καλλιτέχνη της βασίζεται περισσότερο στη χρησιμότητα των έργων του και λιγότερο στο άτομό του. Έτσι λοιπόν, τα έσοδά του προέρχονται απ’ τους κοινωνικούς θεσμούς της κοινότητας, ενώ εκείνος ανταποδοτικά καλύπτει τις ανάγκες της.
Τα διάφορα σχήματα και σύμβολα που αποτυπώνει και που μας φαίνονται εξωτικά και παράξενα, αποτελούν την επίσημη γλώσσα, κατανοητή απ’ όλη την ομάδα.
Λανθασμένα θεωρούμε την πρωτόγονη τέχνη νεκρή. Παραβλέπουμε ότι ο πρωτόγονος έχει τα δικά του προβλήματα. Ο κόσμος του είναι αδιανόητα διαφορετικός απ’ τον δικό μας, ξεκινώντας με την έλλειψη τροφής, από την οποία συχνά πάσχει, μέχρι τις αρρώστιες και τον θάνατο, που τον τριγυρνούν.
Όσον αφορά τη μάσκα, το μυστηριώδες βάθος της μεταφέρθηκε στο θεατρικό δράμα. Απελευθερωμένη από τη σκλαβιά των τελετουργιών, χρησιμοποιείται σκηνοθετικά επηρεάζοντας την τέχνη και τους δραματουργούς.
Εγκαίνια έκθεσης: Τετάρτη 18 Οκτωβρίου 2017 – Διάρκεια έκθεσης: Τετάρτη 10 Ιανουαρίου 2018
Χώρος Τέχνης Underflow Record Store & Art Gallery – Καλλιρρόης 39, απέναντι από το Φιξ Τηλ: 2114039926
Site: www.underflow.gr
