Κείμενο & Φωτογραφίες: Ιωάννα Παραβάλου //

Πέτρα στην πέτρα σμιλεύτηκαν από άξια χέρια δύο από τα πιο όμορφα παραδοσιακά χωριά της Ελλάδας: το Συρράκο και οι Καλαρρύτες. Χωρίς υπερβολές, τα ερωτεύεσαι με την πρώτη ματιά! Γαντζωμένα στις μοναχικές βουνοκορφές των Τζουμέρκων, μας εμπιστεύονται τα βαθιά κρυμμένα μυστικά τους…

 Πώς θα φτάσετε: 

Ξεκινώντας από Αθήνα θα ακολουθήσουμε τη διαδρομή προς Ρίο Αντίρριο και θα ανεβούμε προς Γιάννενα. Μερικά χιλιόμετρα πριν από την πόλη των Ιωαννίνων, θα βρούμε διασταύρωση για Συρράκο και Καλαρρύτες. Οι δρόμοι χρειάζονται προσοχή, ιδιαίτερα στις στροφές, όταν πιάνουν χιόνι. Χρειάζεται να γεμίσουμε το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου πριν αρχίσουμε να ανεβαίνουμε.

Ας ταξιδέψουμε παρέα, λοιπόν, στα δύο μοναδικά σε ομορφιά πετρόχτιστα χωριά της πατρίδας μας, που τα χωρίζει ένα βαθύ φαράγγι, μα τα ενώνει η δύναμη ψυχής των ανθρώπων τους να ριζώσουν στα φυλλοκάρδια του πιο δύσκολου, αλλά και πιο εντυπωσιακού τόπου: στα Τζουμέρκα.

Συρράκο, το αιώνιο αρχοντοχώρι
Σκαρφαλωμένο σαν αετοφωλιά στις απόκρημνες πλαγιές του όρους Περιστέρι (ή Λάκμος), το Συρράκο στέκει περήφανο στις μοναχικές βουνοκορφές των Τζουμέρκων. Σμιλεύτηκε πέτρα στην πέτρα από τα άξια χέρια των Ηπειρωτών μαστόρων και ξέρει καλά να σαγηνεύει ακόμα και τον πιο απαιτητικό ταξιδευτή: αυτόν που αναζητά το αυθεντικό, το παραδοσιακό, το ανεπιτήδευτο…
Για πολλούς θεωρείται το πιο όμορφο ορεινό χωριό της πατρίδας μας. Και όχι άδικα. Σε κερδίζει με την πρώτη κιόλας ματιά, όταν, μετά από το μακρινό σου ταξίδι ανάμεσα σε χιονισμένες βουνοκορφές και ελατοδάση, το αντικρίζεις γαντζωμένο στην απότομη πλαγιά του όρους Περιστέρι να αφήνεται νωχελικά στη ζεστασιά του πρωινού ήλιου. Μπροστά στα μάτια μας ξεδιπλώνει την ιδιαίτερη ομορφιά του ένα αληθινό αρχοντοχώρι.
Ο περιφερειακός δρόμος σε φέρνει πια σχεδόν μέσα στο χωριό. Επιλέγουμε, όμως, την ιστορική του είσοδο, αφήνοντας το αυτοκίνητο στον χώρο στάθμευσης και μπαίνοντας με τα πόδια από το παλιό πέτρινο καλντερίμι. Αυτό που περνάει πάνω από γεφυράκια με τρεχούμενα νερά, για να μας φέρει στις γειτονιές του παραδοσιακού οικισμού. Αξίζει τον κόπο… (έστω κι αν περπατήσουμε λίγο παραπάνω).

Από τις γειτονιές του Συρράκου η θέα προς τις απέναντι χιονισμένες βουνοκορφές είναι μαγευτική

Στα μονοπάτια του χθες…
Το πέτρινο ανηφορικό δρομάκι μάς οδηγεί στην καρδιά του χωριού. Όλα γύρω μας μαρτυρούν την ευημερία που γνώρισε αυτό το βλαχοχώρι, κατά τα τέλη του 18ου με αρχές του 19ου αιώνα. Ευτύχησε να γίνει μία από τις πλουσιότερες κωμοπόλεις της Ηπείρου και οι κάτοικοί του έφταναν τους 3.500. Στα χρόνια εκείνα, οι Συρρακιώτες έμποροι ταξίδευαν στην Ευρώπη, πουλώντας τις ξακουστές μάλλινες κάπες τους, οι οποίες ήταν τόσο περιζήτητες, που λέγεται πως «έντυσαν» ακόμα και τον στρατό του Ναπολέοντα.
Δεν έλειψαν, όμως, και οι δύσκολες μέρες… Το Συρράκο καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Τούρκους. Όμως, χάρη στο πείσμα και στη δύναμη ψυχής των ανθρώπων του, ξαναχτίστηκε από την αρχή, ακόμη καλύτερο. Αρχές του 20ού αιώνα αριθμούσε 5.000 κατοίκους! Οι μάλλινες κάπες, όμως, δεν είχαν πια πέραση. Ακολούθησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Εμφύλιος… Το χωριό ερημώνει ξανά, αυτή τη φορά εξαιτίας της μετανάστευσης και της αστυφιλίας. Σήμερα, οι μόνιμοι κάτοικοί του είναι ελάχιστοι. Από το Συρράκο κατάγονται μεγάλοι οπλαρχηγοί του Αγώνα, πολλοί ευεργέτες, ο πρώτος συνταγματικός πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο Ιωάννης Κωλλέτης, αλλά και ο γνωστός ποιητής και πεζογράφος Κώστας Κρυστάλλης. Το σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε είναι σήμερα επισκέψιμο από τους ταξιδευτές. Άλλο ένα εξαιρετικό αρχοντικό έχει μετατραπεί σε Λαογραφικό Μουσείο, μεταφέροντάς μας στην ατμόσφαιρά καιρών αλλοτινών…

Περπατώντας στις γειτονιές του Συρράκου, ανακαλύπτουμε τις ομορφιές του…

Βόλτα στο Συρράκο
Ασφαλώς, για να ξετρυπώσεις τις ομορφιές αυτού του ξεχωριστού οικισμού χρειάζεται περπάτημα (και όχι με τακούνια, φυσικά, γιατί σας βλέπω ανάσκελα στο καλντερίμι…). Καθώς χάνεσαι στις γειτονιές του, καταλαβαίνεις πως τίποτα σ’ αυτό τον τόπο δεν είναι τυχαίο. Η «καρδιά» του χωριού χτυπά στην πετρόχτιστη πλατεία του, όπου δεσπόζει η επιβλητική εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Αξίζει να προσέξουμε το περίτεχνο τέμπλο, τον ωραίο θόλο και κυρίως τον χρυσοκέντητο επιτάφιο ρωσικής τεχνοτροπίας. Γύρω από την πλατεία βρίσκονται οι λιγοστές ταβέρνες και τα γραφικά καφενεδάκια. Περπατώντας στα πλακόστρωτα καλντερίμια του, ανακαλύπτουμε βρύσες με κρυστάλλινα νερά και θαυμάζουμε τα αναπαλαιωμένα αρχοντικά του. Τα τελευταία χρόνια, μερικά από αυτά έχουν μετατραπεί σε καλαίσθητους ξενώνες. Σηκώνοντας το βλέμμα ψηλά, στην κορυφή του χωριού, βλέπουμε το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, που θεωρείται ο προστάτης των βοσκών. Όταν ο καιρός είναι καλός, η θέα από εκεί προς τα Γιάννενα, τη Λίμνη Παμβώτιδα και τον Αμβρακικό Κόλπο είναι μαγευτική.

Θα πιούμε και το καφεδάκι μας στο γραφικό καφενεδάκι στην πλατεία του Συρράκου

Στους μοναχικούς Καλαρρύτες
Σμιλεμένο με πέτρα και μεράκι από άξιους μαστόρους, σε απόκρημνες πλαγιές πάνω από το Φαράγγι του Χρούσια ή Καλαρρύτικου ποταμού, ο πετρόχτιστος αυτός οικισμός έχει την υπογραφή της γνήσιας παραδοσιακής ομορφιάς. Υψόμετρο 1.200 μέτρα. Η πατρίδα των ξακουστών αργυροχρυσοχόων μαγεύει τον ταξιδευτή με την αυθεντική ομορφιά του. Η πέτρα είναι η μεγάλη «πρωταγωνίστρια» του σκηνικού που ξεδιπλώνεται μπροστά μας. Με αυτό το υλικό σμιλεύτηκαν τα περήφανα αρχοντικά μα και τα απλοϊκά σπίτια, οι επιβλητικές εκκλησιές μα και τα μοναχικά ξωκλήσια, οι περίτεχνες βρύσες με τα κρυστάλλινα νερά μα και τα γεφύρια που στεφανώνουν τις όχθες ενός ποταμού… Πετρόχτιστη και η κεντρική πλατεία, όπου χτυπά η «καρδιά» του χωριού… Από το Συρράκο το χωρίζει μιας ώρας δρόμος με τα πόδια μέσα από το μονοπάτι που ανεβοκατεβαίνει στις απότομες πλαγιές και περνά πάνω από τον παραπόταμο του Άραχθου. Μια διαδρομή που αξίζει να κάνουμε. Το χωριό έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός από το 1975.

Καλαρρύτες: Ο επιβλητικός ναός του Αγίου Νικολάου βρίσκεται σε περίοπτη θέση του χωριού και απολαμβάνει υπέροχη θέα

 

Σεργιάνι στους Καλαρρύτες
Το αυτοκίνητο δεν έχει θέση σε έναν παραδοσιακό οικισμό σαν τους Καλαρρύτες. Με τα πόδια, λοιπόν, θα ανακαλύψουμε τις χάρες του, φανερές κι αφανέρωτες… Μπαίνοντας στο χωριό έχουμε αίσθηση ότι γυρίζουμε χρόνια πίσω. Τα παλιά λιθόστρωτα καλντερίμια, τα πέτρινα αρχοντικά με φανερό το χάδι του χρόνου πάνω τους, ο ήχος του νερού που τρέχει ασταμάτητα στις πηγές του χωριού… όλα μοιάζουν μαγικά. Ο δρόμος μάς οδηγεί στην πέτρινη πλατεία. Εδώ θα πιούμε το καφεδάκι μας ή θα δοκιμάσουμε φρεσκομαγειρεμένο φαγητό και τα καλύτερα γλυκά του κουταλιού.
Εδώ κοντά βρίσκεται και το μαγαζάκι με υπέροχα είδη λαϊκής τέχνης, που αξίζει να επισκεφθούμε. Καθώς μπαίνουμε στο χωριό, στα δεξιά μας, πάνω σε ύψωμα, βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, με όμορφη θέα από το προαύλιό της προς το χωριό και τις γύρω βουνοκορφές.

Η θέα προς τις βουνοκορφές από τα σπίτια στους Καλαρρύτες

Ιστορικές Πληροφορίες για Συρράκο-Καλαρρύτες 
Η οικονομική ευμάρεια του τόπου ήταν άλλοτε συνδεδεμένη με την κτηνοτροφία και την κατασκευή καπών, όπως και οι γείτονές τους, στο Συρράκο. Όμως, οι Καλαρρυτινοί, άνθρωποι δραστήριοι και ευρηματικοί, άνοιξαν κι άλλο τους ορίζοντές τους. Οργάνωναν καραβάνια (οι λεγόμενοι «κυρατζήδες»), που ταξίδευαν με τα εμπορεύματά τους σε μέρη μακρινά. Ακόμη και πέρα από τη θάλασσα. Η άνθηση του τόπου έρχεται στα τέλη του 18ου αιώνα. Τότε, πολλοί Καλαρρυτινοί ανοίγουν εμπορικούς οίκους στο εξωτερικό. Ταυτόχρονα, διαπρέπουν και στην αργυροχρυσοχοΐα, αφού έμαθαν την τέχνη από τους Γιαννιώτες. Φημισμένες οικογένειες χρυσικών είναι γνωστές μέχρι σήμερα, όπως οι διεθνούς φήμης Νέσση (Nessi) και Βούλγαρη (Bulgari). To 1820 οι μόνιμοι κάτοικοι ξεπερνούσαν τους 3.000! Άνθρωποι ελεύθεροι και ανεξάρτητοι (όπως και οι γείτονές τους Συρρακιώτες), δεν αντέχουν τον τούρκικο ζυγό και επαναστατούν κατά των Τούρκων. Η κατάληξη δεν είναι και η καλύτερη. Το χωριό καταστρέφεται και μαραζώνει. Το 1881 απελευθερώνονται οι Καλαρρύτες, ενώ ο ποταμός Χρούσιας (Καλαρρύτικος) αποτελούσε σύνορο του ελληνικού κράτους και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Έτσι, τα δύο χωριά με την κοινή ως τότε πορεία παίρνουν διαφορετικούς δρόμους ως το 1912 που απελευθερώνεται και το Συρράκο. Κύματα μετανάστευσης ερημώνουν ξανά το χωριό. Το 1981 κλείνει και το δημοτικό σχολείο του χωριού, αφού δεν υπάρχουν παιδιά. Όμως, τα τελευταία χρόνια, ο οικισμός αρχίζει να παίρνει ξανά τα πάνω του. Τα Σαββατοκύριακα οι γειτονιές του ζωντανεύουν από τους ταξιδευτές που αναζητούν το αυθεντικό, το παραδοσιακό, το ανέγγιχτο. Και οι Καλαρρύτες ασφαλώς τους αποζημιώνουν.

Οι Καλαρρύτες μπροστά και το Συρράκο στο βάθος. Ανάμεσά τους ένα βαθύ φαράγγι…

 

Αξίζει να χαρούμε

  • Τη διαδρομή με τα πόδια από το παλιό πέτρινο μονοπάτι με τα γεφύρια για να μπούμε στο Συρράκο.
  • Την επίσκεψη στο σπίτι του Κώστα Κρυστάλλη στο Συρράκο.
  • Το Λαογραφικό Μουσείο, με παραδοσιακό ξυλόφουρνο στην αυλή (Συρράκο).
  • Το εσωτερικό του Αγίου Νικολάου με τον περίτεχνο επιτάφιο στο Συρράκο.
  • Το ανέβασμα ως το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, για τη θέα (Συρράκο).
  • Το προσκύνημα στη Μονή Κηπίνας.
    Ένα από τα πιο εντυπωσιακά μοναστήρια της Ελλάδας. Θα τη συναντήσουμε γαντζωμένη, στην κυριολεξία, πάνω στον κάθετο βράχο, πάνω από τον δρόμο, λίγο μετά τον οικισμό της Κηπίνας, όπως ερχόμαστε προς Καλαρρύτες. Ο σεβάσμιος ιερέας που συναντήσαμε μας μίλησε αρκετή ώρα για την ιστορία του μοναστηριού στο πέρασμα του χρόνου, αλλά και για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε. Για να μπούμε στο εκκλησάκι, θα περάσουμε από μια ξύλινη κινητή γέφυρα. Όπως μαθαίνουμε, αυτή λειτουργούσε άλλοτε για να αποτρέπει τους εχθρούς (τη σήκωναν με σχοινιά και έτσι δεν μπορούσε να μπει κανείς ανεπιθύμητος). Θα δούμε τα κελιά της και κυρίως το καθολικό της που βρίσκεται σε επίμηκες σπήλαιο, με τοιχογραφίες του 18ου αιώνα. Από τα παράθυρα της Μονής η θέα προς το φαράγγι και τις απέναντι βουνοκορφές του όρους Περιστέρι (ή Λάμκος) σε μαγεύει.

  • Το ράφτινγκ στον Άραχθο ποταμό.
  • Το γεφύρι της Πλάκας.
  • Τις 20 βρύσες και τα 23 γεφύρια στους Καλαρρύτες.
Η ιστορική Μονή Κηπίνας γαντζωμένη πάνω σε κάθετο βράχο στον δρόμο για Καλαρρύτες

Τι θα φάμε:
Παραδοσιακές ηπειρώτικες πίτες, κοντοσούβλι, αρνάκι γάστρας, γίδα βραστή, παϊδάκια και χωριάτικο λουκάνικο στα κάρβουνα, σουτζουκάκια, μοσχαράκι κοκκινιστό, χοιρινό λεμονάτο, φασολάδα και χόρτα του βουνού. 
Για επιδόρπιο, δοκιμάστε τα χειροποίητα γλυκά του κουταλιού.

Δραστηριότητες για δυνατές συγκινήσεις:

  • Ράφτινγκ στο φαράγγι του Άραχθου: Μια μαγευτική κατάβαση (3ου βαθμού δυσκολίας), ιδανική και για αρχάριους. Θα ξεκινήσουμε από το Αμπελοχώρι και θα καταλήξουμε στη γέφυρα της Πλάκας, αφού θα έχουμε διασχίσει το ομορφότερο κομμάτι του ποταμού.
    Διάρκεια προγράμματος: 4-5 ώρες. Χρόνος κατάβασης: 2 ώρες περίπου.
  • Ράφτινγκ στον Κάτω Άραχθο: Ενδιαφέρουσα διαδρομή (3ου βαθμού δυσκολίας) χωρίς να απαιτείται προηγούμενη εμπειρία, σε ένα εντυπωσιακό κομμάτι του Αραχθου (Πλάκα – Σκούπα).
    Διάρκεια προγράμματος: 4 ώρες. Διάρκεια κατάβασης: 2 ώρες.
  • Πεζοπορία από το Συρράκο στους Καλαρρύτες: Από τις πιο μαγευτικές πεζοπορικές διαδρομές (εύκολη, ιδανική για αρχάριους) είναι αυτή που κινείται στο παλιό μονοπάτι που ενώνει τα δύο ιστορικά χωριά. Θα χαρούμε μια διαδρομή στη χαράδρα με την άγρια ομορφιά και τους καταρράκτες με τα κρυστάλλινα νερά. Διάρκεια διαδρομής: 2 ώρες περίπου.
  • Διαδρομές με τζιπ 4×4: Αν είμαστε fan των διαδρομών με τζιπ 4×4, θα ζήσουμε μια μοναδική εμπειρία σε δασικές διαδρομές στο βουνό Περιστέρι (ή Λάμκος). Ιδανικές γι’ αυτή την εποχή.
Παίζοντας με τα χρώματα στην ακροποταμιά του Άραχθου

 

πηγή: https://www.alternative-tourism.gr/