Από την Αγγελική Κώττη //
Παραιτήθηκε ο Γιαν Φαμπρ. Πρώτα με δηλώσεις στον βελγικό Τύπο, ύστερα με διαρροές στον ελληνικό και στο τέλος στον υπουργό Πολιτισμού. Παντελώς ανορθόδοξα, δηλαδή. Θα έλεγα και επιδεικνύοντας άθλιους τρόπους, αφού όταν μια χώρα σε τοποθετεί σε θεσμική θέση, οφείλεις να εγκαταλείπεις τη θέση αυτή με τον ανάλογο τρόπο: ενημερώνεις αυτόν που σε επέλεξε, πρωτίστως, και κατόπιν μπορείς να το διαλαλήσεις.
Σπάσαμε τα τηλέφωνα όλο το πρωί στο γραφείο Τύπου του υπουργείου Πολιτισμού και απάντηση δεν παίρναμε. Παραιτήθηκε; Δεν γνωρίζει κάτι ο υπουργός, μάς έλεγαν. Σαν να ήταν ο τελευταίος τροχός της αμάξης, και όχι ο επικεφαλής του αρμόδιου υπουργείου, που χαράσσει πολιτική. Στη θέση του κ. Μπαλτά, όλοι θα επικοινωνούσαμε με τον καλλιτέχνη και θα τον ρωτούσαμε: κυκλοφορεί αυτό, περιμένω απάντηση. Ο κ. Μπαλτάς δεν είχε την ευθιξία να ζητήσει εξηγήσεις από κάποιον που έφτυσε τον ίδιο, την κυβέρνηση και τη χώρα, ενώ ευεργετήθηκε. Αλλά έσπευδε να απαντήσει, μέσω διαρροών φυσικά, ότι ο ίδιος δεν πρόκειται να παραιτηθεί. Το ζητούμενο, όπως καταλάβαμε, είναι η καρέκλα.
Ο κ. Φαμπρ μάς κούνησε το μαντήλι, δηλώνοντας πως περίμενε απόλυτη ελευθερία στις καλλιτεχνικές επιλογές του και κατενόησε πως δεν θα την είχε. Ανεπισήμως κι αυτός, αναρωτιόταν, δήθεν, πώς θα συνεργαστεί με καλλιτέχνες που τον θεωρούν persona non grata. Στην πραγματικότητα αυτό που τον ένοιαξε είναι η κακή φήμη που θα αποκτούσε στο εξωτερικό, όπου η Ελλάδα μπορεί να είναι μια περιφερειακή δύναμη, έχει όμως διάσημα θέατρα. Η εμφάνιση και μόνο σε αυτά, αποτελεί prestige. Επομένως, τον ενδιαφέρει να μην έρθει σε ρήξη με το ντόπιο καλλιτεχνικό δυναμικό, ώστε να μη βλάψει τη φήμη του στην Ευρώπη. Τα υπόλοιπα, μοιάζουν περισσότερο φτηνές δικαιολογίες.
Το κεντρικό πρόβλημα δεν ήταν πάντως ο κ. Φαμπρ, ούτε και το καλλιτεχνικό του έργο, το οποίο όντως είναι αιρετικό, αλλά μερικές φορές και σκανδαλώδες- και δεν εννοώ τα Παλλόμενα Πέη, αλλά τον βασανισμό των γάτων. Το κεντρικό ζήτημα έγκειται στο ότι ο υπουργός Πολιτισμού όφειλε να έχει ένα όραμα για το πώς θέλει το Φεστιβάλ και κατόπιν να καλέσει κάποιον, που νομίζει ότι μπορεί να το υπηρετήσει, Έλληνα ή ξένο, και να συζητήσει μαζί του. Να του πει τι ζητά, πώς το σκέφτεται, ποια θα είναι τα καθήκοντά του, και αν θα τα αποδεχτεί όλα αυτά.
Ο υπουργός Πολιτισμού δεν έχει άποψη και όραμα για το φεστιβάλ. Οπότε, όπως όλα δείχνουν, άκουσε τις εισηγήσεις των συμβούλων του και έκανε μια αρπαχτή. Σου λέει, διάσημος ο Φαμπρ, ας τον φέρω εδώ ως αστέρα, διάττοντα έστω, να κάνει κατιτίς να με βγάλει από τη δύσκολη θέση. Ποια ήταν αυτή; Μα είχε αποπέμψει τον Γιώργο Λούκο. Και έπρεπε να βρει κάποιον αρκούντως διάσημο για να τον αντικαταστήσει.
Ποιος του εισηγήθηκε άραγε τον Φαμπρ; Και γιατί; Πώς δεν σκέφτηκαν οι σύμβουλοι, οι παρασύμβουλοι και ο υπουργός ο ίδιος ότι θα υπήρχαν σφοδρές αντιρρήσεις; Δεν γνώριζαν το έργο του Βέλγου καλλιτέχνη; Και θεώρησαν ότι η συντηρητική Ελλάδα- ας το παραδεχτούμε- θα το δεχόταν ασμένως; Και ότι η μόνη απάντηση θα έπρεπε να είναι η επίθεση κατά μέτωπον με κάτι που ο Φαμπρ θεωρεί πρωτοπορία; Εν ολίγοις, πρωτοπορία είναι μόνο να σοκάρεις με γυμνό; Τίποτα άλλο δεν είνα πρωτοπορία; Και αυτού του είδους η πρωτοπορία μπορεί να διέπει ένα ολόκληρο φεστιβάλ; Και πρέπει να περιστρέφεται αυτό γύρω από το Φαμπριανό Σύμπαν; (ναι, υπάρχει και τέτοιο, όπως το ορίζει μετριοφρόνως ο καλλιτέχνης). Και δεν έχουν καμιά ευθύνη που πυροδότησαν τα ακροδεξιά αντανακλαστικά; Φταίνε μόνο οι άλλοι;
Θεώρησαν επίσης ότι θα υπέγραφε έτσι εύκολα ένας τέτοιος αρτίστας; Το πρώτο που θα πρέπει να κατάλαβαν είναι ότι αυτό αποκλείεται. Παρά και αντίθετα στον νόμο, ο κ. Φαμπρ αρνήθηκε να υπογράφει τις συμβάσεις. Παρά και αντίθετα στον νόμο πάλι, ο πρόεδρος του ΔΣ του Φεστιβάλ και νομικός, έλεγε ότι τις υπογραφές θα βάζει το ΔΣ (παγκόσμια πρωτοτυπία. Τα ΔΣ σε όλη την υφήλιο παίρνουν αποφάσεις, αλλά δεν υπογράφουν).
Και μετά από ώρες αναμονής, ο κ. Μπαλτάς παραδέχεται ότι έλαβε την επιστολή παραίτησης του κ. Φαμπρ «με μεγάλη του λύπη». Τι ακολουθεί; Το γραφείο τύπου προσπαθεί να μας πείσει ότι είμαστε τα χειρότερα παιδιά γιατί ο κ. Φαμπρ «προσήλθε ουσιαστικά ως εθελοντής για να συνεισφέρει στην Ελλάδα της κρίσης.»
Θα έπαιρνε, λέει «20.000 ευρώ για κάθε χρόνο που θα παρείχε τις υπηρεσίες του, τόσο ως καλλιτεχνικός υπεύθυνος του θεσμού όσο και για τις παραγωγές της ομάδας του.» Συνεχίζοντας, ταυτοχρόνως, τις καλλιτεχνικές του δραστηριότητες και περιοδείες ανά τον κόσμο- να τα λέμε και αυτά…
Το υπουργείο κατηγορεί κόμματα, ΜΜΕ και μέρος του καλλιτεχνικού κόσμου για συντονισμένη επίθεση και ειδικά για τους καλλιτέχνες λέει ότι οι αντιδράσεις τους, που τις χαρακτηρίζει βεβιασμένες, «πριν καν ανακοινωθεί το πλήρες πρόγραμμα του Φεστιβάλ, μέσα μάλιστα από την παραπειστική επιχειρηματολογία περί αφελληνισμού του θεσμού, οδηγούν σε θλιβερούς συνειρμούς σε σχέση τόσο με την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, όσο και με την επιδιωκόμενη θέση της στο σύγχρονο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Η εξέλιξη αυτή αποτελεί ενδιαφέρουσα αντιστροφή αυτού που κατά κανόνα συμβαίνει στην ανθρώπινη ιστορία, όπου οι πνευματικές δυνάμεις διεκδικούν την ελευθερία του λόγου και υπεραμύνονται αυτής έναντι της πολιτικής εξουσίας. Στη δική μας ιστορία φαίνεται δυστυχώς να συνέβη το αντίστροφο.» (Τώρα που το σκέφτομαι, μπορεί τελικά να φταίει και ο Χατζηπετρής)
Ο Υπουργός, σε συνεργασία με το Δ.Σ. του Φεστιβάλ, θα αναλάβει άμεσα τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την καλύτερη δυνατή λειτουργία του θεσμού. Μέχρι τη Δευτέρα (Παρουσία) όλα θα είναι έτοιμα. Είναι σαφές πως και πάλι όλα θα κριθούν από τις επιλογές του υπουργού. Και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα αντιδράσουν κάποιοι καλλιτέχνες που μέχρι τώρα διαφωνούσαν, αν επιλεγούν.
Υστερόγραφο. Κάποιοι συνάδελφοι πετάνε συνέχεια λάσπη αναφέροντας πως κριτική κάνουν δημοσιογράφοι που πληρώνονταν για υπηρεσίες τους στο Φεστιβάλ για πολλά χρόνια. Όποιος έχει στοιχεία περί του ότι δημοσιογράφοι παράνομα πληρώθηκαν, ή ότι μεροληπτούν λόγω του ότι κάποτε συνεργάστηκαν νομίμως με το Φεστιβάλ, να τα καταθέσει στον εισαγγελέα και στην Ενωση Συντακτών. Και να πει ονόματα και περιπτώσεις. Αλλιώς επιτελεί συκοφαντία.
