του Παύλου Θ. Κάγιου //
Ο Αμερικανός Αλεξάντερ Πέιν γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1961, είναι ελληνικής καταγωγής, δεύτερης γενιάς. Έχει ρίζες από το Αίγιο, τη Σύρο και τη Λιβαδειά – ολόκληρο το ελληνικό όνομά του είναι Αλέξανδρος-Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος – κι έρχεται πολύ συχνά στην Ελλάδα. Οι γονείς του, η Πέγκυ και ο Γιώργος, διατηρούν ελληνικό εστιατόριο, ο πατέρας του έχει ελληνο-γερμανική καταγωγή και η μητέρα του ελληνική.
Όλες οι ταινίες του – «Πολίτης Ρουθ» 1996, «Η Εκλογή» 1999, «Σχετικά με τον Σμιντ» 2002, «Πλαγίως» 2004, «Οι Απόγονοι» 2011 και «Nebraska» 2013 – έχουν καταφέρει να διακριθούν και χαρακτηρίζονται για το μαύρο χιούμορ τους και τις σατιρικές απεικονίσεις της αμερικανικής κοινωνίας. Ο Πέιν είναι δύο φορές νικητής του βραβείου Όσκαρ για καλύτερο διασκευασμένο σενάριο και τρεις φορές υποψήφιος για το Βραβείο Όσκαρ Καλύτερου Σκηνοθέτη.
Στον «Μικρόκοσμο», μια σάτιρα επιστημονικής φαντασίας, μας μεταφέρει σ’ ένα κοντινό μέλλον όπου οι άνθρωποι, χάρη σε έναν Νορβηγό επιστήμονα, έχουν τη δυνατότητα να συρρικνώνουν τον εαυτό τους. Έτσι, οι συρρικνωμένοι άνθρωποι καταφέρνουν να ζουν σε μικρές πόλεις, να τρέφονται λιγότερο, να πιάνουν λιγότερο χώρο, να δημιουργούν λιγότερα σκουπίδια και γενικά η ζωή γίνεται καλύτερη αλλά καθόλου ευτυχέστερη…
Αστεία και συγκινητική ταινία που το σενάριό της έγραψε ο ίδιος ο σκηνοθέτης σε συνεργασία με τον Τζιμ Τέιλορ. Γλυκόπικρη περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας με τον ίδιο τον Αλεξάντερ Πέιν να τονίζει: «Η σμίκρυνση θα μπορούσε να γίνει διεθνής τάση οπότε θα είχε ενδιαφέρον να βλέπαμε πώς θα μπορούσε να επηρεάσει όλον τον κόσμο… Οι ήρωές μας είναι Αμερικανοί, Βιετναμέζοι, Σέρβοι, ενώ στην ταινία ακούγονται αγγλικά, βιετναμέζικα, σέρβικα, ισπανικά, νορβηγικά, ελληνικά, κορεάτικα, φιλιππινέζικα, αραβικά, γαλλικά ενώ υπάρχει ακόμα και η νοηματική γλώσσα. Δεν ήταν αυτοσκοπός μας να κάνουμε μια ταινία με πολλές γλώσσες, αλλά υπηρετούσε τη λογική πως ο κόσμος του Πολ, του ήρωα της ταινίας, διευρύνθηκε από τη στιγμή που αποφάσισε να σμικρυνθεί.»
Φιλμ με ανάλαφρες στιγμές γέλιου, μεγάλη δόση παραλογισμού και τόσο συναίσθημα όσο μια πολύ ιδιαίτερη ιστορία αγάπης. Στη διεύθυνση φωτογραφίας ο μόνιμος πλέον (από την εποχή της ταινίας «Πλαγίως»), συνεργάτης του και συμπατριώτης του Αλεξάντερ Πέιν, ο Φαίδων Παπαμιχαήλ.
Σκηνοθεσία: Αλεξάντερ Πέιν
Παίζουν: Ματ Ντέιμον, Κριστόφ Βαλτς, Κρίστεν Γουίγκ, Χονγκ Τσάου
Ο Αλεξάντερ Πέιν δια στόματος Αλεξάντερ Πέιν
-Στην ερώτηση αν γενικότερα στο Χόλιγουντ τον θεωρούν έξυπνο, ο Αλεξάντερ Πέιν παρατηρεί: «Δεν θεωρώ ότι τα σενάριά μου είναι ευφυή. Αυτή είναι η άποψη των ανθρώπων των στούντιο. Καταλαβαίνω όμως ότι όταν κάνεις μία ταινία με μεγάλο προϋπολογισμό πρέπει να έχει απήχηση σε μεγάλο αριθμό θεατών. Συνήθως βρίσκεται κάποιος για να κάνω μαζί του την ταινία κι αυτή τη φορά βρήκα έναν άνθρωπο που μου είπε ‘ξέρω ότι η ταινία στο χαρτί δεν λέει πολλά, αλλά θα την κάνουμε’. Η καριέρα μου εξαρτήθηκε από άτομα που όλα αυτά τα χρόνια μου έλεγαν το ίδιο. Δεν αμφέβαλα, ωστόσο, ποτέ ούτε για τον εαυτό μου ούτε για την ταινία».
-Ο “Μικρόκοσμος” και τα ειδικά εφέ: «Ήταν η πρώτη εμπειρία μου με τα ειδικά εφέ. Σκέφτηκα: πόσο δύσκολο μπορεί να είναι; Τόσοι το κάνουν. Το θέμα είναι ο χρόνος που χρειάζεσαι να γυρίσεις μία σκηνή, αφού πολλές φορές την επαναλαμβάνεις τρεις και τέσσερις φορές. Κι επιπλέον, στο μοντάζ χρειάζεσαι ώρες για να πετύχεις τα εφέ. Τα ειδικά εφέ δεν στερούν τη σημασία της ιστορίας και της υποκριτικής στην ταινία. Είναι σαν να κάνεις μια τεχνική δουλειά στο σπίτι σου: ξεκινάει καλά, μετά τραβάει σε μάκρος, και έρχεται η στιγμή που λες στο μάστορα ‘ή θα τελειώσεις ή θα σε πληρώσω να τελειώνεις’».
-Στην ερώτηση για το πώς έκανε το pitching της ταινίας και αν προσπάθησε να την πουλήσει ως ταινία επιστημονικής φαντασίας ή κωμωδία, ο Αλεξάντερ Πέιν απαντά: «Ποτέ δεν είπα ότι είναι ταινία επιστημονικής φαντασίας. Πάντα έλεγα ότι κάνω κωμωδία. Δεν κάνω pitching έτσι κι αλλιώς, γράφω το σενάριο και δεν καλούμαι να το συζητήσω. Προσποιούμαι ότι κάθε ταινία που κάνω είναι κωμωδία. Σίγουρα και η ταινία μου αυτή είναι κωμωδία, αλλά έχει και σκοτεινά στοιχεία». Όσο για το πόσο εύκολο είναι να συνδυάζει ένα φιλμ χιούμορ και ζόφο, ο σκηνοθέτης παρατήρησε: «Κάθε φορά που τελειώνω μία ταινία με ρωτάνε για την ισορροπία ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα ή το πάθος. Αυτό απλά συμβαίνει. Έτσι κι αλλιώς, οι ταινίες μου που έχουν προκαλέσει το μεγαλύτερο θαυμασμό έχουν αυτά τα στοιχεία, μαζί χιούμορ και πάθος, αυτό συμβαίνει ακόμη και σε ταινίες του Τσάπλιν». Ο ίδιος προτιμά αντί για απαισιόδοξος να δηλώνει «ρεαλιστής» και παραδέχεται ότι, όπως ο ήρωας της ταινίας του, αισθάνεται επίσης χαμένος: «Νιώθω απολύτως και ανά πάσα στιγμή χαμένος. Κι ο κόσμος γύρω μας γίνεται όλο και πιο χαμένος».
-Ο Πέιν και η σχέση του με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης «Υπήρξα μέλος της κριτικής επιτροπής και μία φορά πρόεδρός της. Χαίρομαι πάντα που παρά την κρίση και τις περικοπές στη χρηματοδότηση του Φεστιβάλ, η Θεσσαλονίκη διατηρεί ζωντανό τον κινηματογραφικό της πολιτισμό».
Για τη συνεργασία του με τον αμερικανό ηθοποιό Ματ Ντέιμον, πρωταγωνιστή της ταινίας του Μικρόκοσμος, ο Πέιν λέει: «Ήταν μια πολύ θετική εμπειρία. Ο Ματ Ντέιμον συνεργάζεται με περισσότερους σταρ από ό,τι εγώ. Είναι απολύτως επαγγελματίας, αφοσιωμένος, ξέρει τις ατάκες του. Με βοήθησε πολύ και δεν ζήτησε εξωφρενικά ποσά. Πραγματικά ξέρει από κινηματογράφο, βρίσκεται δίπλα στις κάμερες, ρωτάει, του αρέσει η διαδικασία. Είναι εξαιρετική εμπειρία να συνεργάζεσαι μαζί του. Από τους καλύτερους ανθρώπους που έχω συνεργαστεί. Ο Στίβεν Σόντερμπεργκ μου είπε ότι είναι ο καλύτερος κι ό,τι αν του πεις θα το κάνει».
