Γράφει ο Παύλος Θ. Κάγιος //
Η νέα ταινία του Ρώσου Αντρέι Ζβιάνγκιντσεφ «Χωρίς αγάπη» κλέβει το ενδιαφέρον μεταξύ του πλήθους των νέων ταινιών αυτής της εβδομάδας, ενώ η «Μητέρα» του Ντάρεν Αρονόφσκι απογοητεύει. Ξεχωριστό “παρών” δίνει και το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Σινεμά που κλείνει τα 30 αθηναϊκά φθινόπωρά του, όπως και το απόκοσμο «Onirica-Field of dogs».
“Χωρίς αγάπη”
-Με την πρώτη του ταινία, την «Επιστροφή» το ’03, έκανε μπαμ στο κινηματογραφικό στερέωμα ο Ρώσος Αντρέι Ζβιάνγκιντσεφ και από τότε συνεχίζει ακάθεκτος. Στο «Χωρίς αγάπη» σκιαγραφεί για ακόμη μια φορά την ανυπόφορη ανθρωπότητα – εύθραυστη, σπασμένη – σε αυτό το ασυμβίβαστο πορτρέτο μιας οικογένειας που ζει χωρίς αγάπη.
Η Ζένια και ο Μπόρις χωρίζουν και το διαζύγιο χαρακτηρίζεται από απογοήτευση και συνεχόμενους καβγάδες. Έχοντας ήδη βρει νέους συντρόφους, είναι ανυπόμονοι να γυρίσουν τη σελίδα – ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την εγκατάλειψη του 12χρονου γιου τους.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
Και ο ίδιος ο σκηνοθέτης τα λέει όλα στο παρακάτω σημείωμά του: «Θα ήθελα να παραλληλίσω το «Χωρίς Αγάπη» με το «Σκηνές από ένα Γάμο» του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, τοποθετημένο σε διαφορετική χρονική περίοδο με διαφορετικούς χαρακτήρες: κοινοί αστοί στερούμενοι της αυτογνωσίας, ένα μέσο σύγχρονο ζευγάρι.
Ένας άντρας και μια γυναίκα που δεν αντέχουν πια ο ένας τον άλλον, περνούν από ένα δύσκολο διαζύγιο. Θέλουν να γυρίσουν τη σελίδα, να ξεκινήσουν τη νέα τους ζωή με νέους συντρόφους και νέα συναισθήματα – ζωές γεμάτες υπόσχεση.
Οι προηγούμενες εμπειρίες τους, τους έχουν αποκαρδιώσει, αλλά νιώθουν σίγουροι για το μέλλον. Το μόνο που απομένει είναι να λυθεί το θέμα του γιου της, του Αλιόσα, ένος ξένου και για τους δύο, που βρίσκεται να παρακολουθεί τους γονείς του να προσπαθούν να τον ξεφορτωθούν…
Η μεταμοντέρνα εποχή μας είναι μια μεταβιομηχανική κοινωνία με συνεχή ροή πληροφορίας αποτελούμενη από ανθρώπους που δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για άλλους άνθρωπους, παρά μόνο τους βλέπουν ως το μέσο για κάποιο σκοπό. Στις μέρες μας ισχύει το «ο καθένας για τον εαυτό του». Ο μόνος τρόπος διεξόδου από αυτή την αδιαφορία είναι η αφοσίωση στους άλλους, ακόμη και ξένους, όπως οι εθελοντές που αναζητούν το χαμένο παιδί, χωρίς καμία υπόσχεση για ανταμοιβή, σα να ήταν το νόημα της ζωής. Κάθε πράξη αποκτά νόημα. Είναι απλά το μέσο καταπολέμησης της απανθρωπιάς και της αποδιοργάνωσης του κόσμου».
– Ποιος είναι ο Αντρέι Ζβιάνγκιντσεφ;
Γγεννήθηκε στη Σιβηρία και το «Χωρίς αγάπη» κέρδισε ειδικό βραβείο στο Φεστιβάλ Καννών το 2017. Το 1984, σε ηλικία 20 ετών, αποφοίτησε από τη δραματική σχολή του Νοβοσίμπιρσκ ως ηθοποιός. Συνέχισε τις σπουδές του στη Μόσχα, στη Ρωσική Ακαδημία Θεατρικών Τεχνών έως το 1990. Το 2000 ξεκίνησε να εργάζεται για τον τηλεοπτικό σταθμό REN TV και σκηνοθέτησε τρία επεισόδια για τη σειρά The Black Room.
Το 2003, σκηνοθέτησε την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του « Η Επιστροφή», που απέσπασε αμέτρητα βραβεία, μεταξύ άλλων και το Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας. Η δεύτερη ταινία του «Η Αποξένωση», έκανε πρεμιέρα στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Καννών, το 2007. Το 2008 σκηνοθέτησε το “Apocrypha”, ένα μικρό τμήμα του New York, I Love You. Το “Apocrypha” δεν κυκλοφόρησε ποτέ στην κινηματογραφική εκδοχή της ταινίας, συμπεριλαμβάνεται μόνο στο DVD.
Η ταινία του “Elena”, έκανε πρεμιέρα στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα του Φεστιβάλ Καννών το 2011, όπου κι απέσπασε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής. Η πιο πρόσφατη ταινία του, το Leviathan προβλήθηκε για πρώτη φορά στο διαγωνιστικό τμήμα του 64ου Φεστιβάλ Καννών το 2014, όπου και απέσπασε το Βραβείο Καλύτερου Σεναρίου. Το Leviathan ήταν η πρώτη Ρωσική ταινία που απέσπασε Χρυσή Σφαίρα μετά το 1969, ενώ ήταν και υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
Φιλμογραφία
Leviafan – Leviathan (2014)
Elena (2011)
Izgnanie – Η Αποξένωση (2007)
Vozvrashchenie – Η Επιστροφή (2003)
Σκηνοθεσία: Αντρέι Ζβιάνγκιντσεφ
Παίζουν: Μαριάνα Σπίβακ, Αλεκσέι Ρόζιν, Μάτβεϊ Νόβικοφ
“Μητέρα”
-Η γυναίκα και η γέννηση της νέας ζωής είναι η μόνη ελπίδα μιας ανυπόφορα αχάριστης και αμετανόητης ανθρωπότητας… Για να μας πει, όμως, αυτό το προφανές, ο 48χρονος και πάντα σκοτεινός και εγκεφαλικός Ντάρεν Αρονόφσκι έριξε τη δική του «Μητέρα» στο … λάκκο των λεόντων με πολύ αίμα και παράνοια κάνοντας ένα κουλτουρέ σπλάτερ. Η βραβευμένη με Όσκαρ -και σύζυγός του Αρονόφκσι- Τζένιφερ Λόρενς που κατά την γνώμη μου είναι υπερεκτιμημένη και ο επίσης βραβευμένος με Όσκαρ –και επίσης υπερεκτιμημένος…- Χαβιέ Μπαρδέμ, είναι το πρωταγωνιστικό ζευγάρι της ταινίας «Μητέρα». Ένα ζευγάρι που ζει ήρεμο κι ευτυχισμένο στο απομονωμένο, τεράστιο σπίτι του μέχρι τη στιγμή που απρόσκλητοι και παράξενοι επισκέπτες, ένας άντρας (Εντ Χάρις) και μια γυναίκα (Μισέλ Φάιφερ) κάνουν αναπάντεχα την εμφάνισή τους και ο εφιάλτης ξεκινά…
Στην αρχή, η ταινία ξεκινά ως μια ιστορία δωματίου ενός γάμου. Στο επίκεντρο της ιστορίας είναι μια γυναίκα, η οποία συνεχώς δίνει και δίνει μέχρι που στο τέλος δεν έχει κάτι άλλο να δώσει και ζητάει πίσω αυτά που έδωσε…. Και από δω και πέρα –τα 2/3 δηλαδή της ταινίας- ξεφεύγουν και παραδέρνουν σε εφιαλτικές φαντασιώσεις του σκηνοθέτη που δεν έχουν ειρμό και αποθεώνουν γενικά και δυσνόητα τη μήτρα της γυναίκας ως δημιουργία της ζωής και της ελπίδας. Και μέσα από «αναφορές» στο φιλμ του Πολάνσκι «Το μωρό της Ρόζμαρι», καταλήγουν να καταγγέλλουν την ανθρώπινη απληστία στην οποία και οφείλεται η καταστροφή του πλανήτη μας. Μόνο που αυτή η «οργή» του Αρονόφσκι για την ανθρώπινη ματαιοδοξία, περνάει μέσα από τη μορφή των ταινιών σπλάτερ με ασυγκράτητες σκηνές βίας και αίματος για να … εξασφαλίσουν και τα απαραίτητα εισιτήρια…
Επί πέντε μέρες ο Ντάρεν Αρονόφσκι ήταν μόνος σε ένα άδειο σπίτι μπροστά στο πληκτρολόγιό του κι έγραφε το σενάριο αυτής της ταινίας του. Δύο χρόνια αργότερα, η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 74ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.
Αποτέλεσμα; Μια απλή αλήθεια :ο άνθρωπος είναι άπληστος, ματαιόδοξος, αδίστακτος κι αυτός που ευθύνεται για τον κίνδυνο καταστροφής του πλανήτη μας, γίνεται ένα βίαιο και αιματοβαμμένο φιλμ με … κουλτουρέ προβληματισμό.
Σκηνοθεσία: Ντάρεν Αρονόφσκι
Παίζουν: Τζένιφερ Λόρενς, Χαβιέ Μπαρδέμ, Εντ Χάρις, Μισέλ Φάιφερ, Ντόναλ Γκλίσον
30ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου
19/10-1/11 («Ααβόρα», «Έλλη»)
-Το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, το μακροβιότερο φεστιβάλ κινηματογράφου της Αθήνας, τριαντάρισε, ωρίμασε αλλά διατηρεί άσβεστη τη δίψα του για τις καλές ευρωπαϊκές ταινίες. Πανέτοιμο να γοητεύσει και φέτος τους λάτρεις του καλού ευρωπαϊκού και ελληνικού κινηματογράφου, σηκώνει αυλαία στις 18 Οκτωβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Οι προβολές θα διεξαχθούν 19-25/10 στον κινηματογράφο «Ααβόρα» και 26/10 -1/11 στον κινηματογράφο «Έλλη».
Φετινοί προσκεκλημένοι του Φεστιβάλ ο βραβευμένος με Όσκαρ Ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός Αλεξάντερ Πέιν και ο Πολωνός σκηνοθέτης και μέλος του ΔΣ της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, Κριστόφ Ζανούσι.
Για περισσότερα γύρω απο το φεστιβάλ δείτε εδώ https://fragilemag.gr/30-panorama-europaikou-kinhmatogrfou/
“Onirica – Fields of Gods”
-Ο Λεχ Ματζέφσκι εμπνεύστηκε αυτήν την ταινία του -2014- από τα γεγονότα που συνέβησαν το 2010 στην χώρα του την Πολωνία με πλημμύρες, πυρκαγιές, κατολισθήσεις και την καταστροφή του προεδρικού αεροσκάφους, που συντρίβεται κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες μαζί με 96 άτομα μεταξύ των οποίων άτομα με ηγετικούς ρόλους της χώρας. Γεγονότα που έφεραν τη χώρα σε ακραία δύσκολη κατάσταση.
Η ταινία αναπαριστά τα οράματα του Αδάμ, ενός ποιητή που έχει χάσει την αγαπημένη του σε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα. Μια εθνική τραγωδία επιβάλλει μια προσωπική και «ακουμπά» στη «Θεία κωμωδία» του Δάντη….
Ο Αδάμ εγκαταλείπει τη δουλειά του ως καθηγητής λογοτεχνίας για να εργαστεί στο ταμείο ενός σούπερ μάρκετ. Ωστόσο, το μόνο που θέλει είναι να κοιμηθεί, να δραπετεύσει από την οδυνηρή του πραγματικότητα. Το μόνο κείμενο που διαβάζεται σε αυτές τις δύσκολες στιγμές του είναι η ‘’Θεία Κωμωδία’’ του Δάντη που φέρνει πίσω το νόημα στη ζωή του Αδάμ …
Πρόκειται για την τρίτη ταινία από την τριλογία των ταινιών του Λεχ Ματζέφσκι με προηγούμενες δύο τις: «The Garden of Earthly Delights» και «Ο μύλος και ο σταυρός».
Ο Αδάμ επέζησε ως εκ θαύματος από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο οποίο η αγαπημένη του Βάσια και ο καλύτερος φίλος του, ο Καμίλ, έχασαν τη ζωή τους.
Ο Αδάμ, ένας πολλά υποσχόμενος καθηγητής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο, αποφασίζει να εγκαταλείψει την καριέρα του και να εργαστεί σε ένα σούπερ μάρκετ, αλλά όχι την εμμονή του στη «Θεία Κωμωδία», τη μόνη αληθινή παρηγοριά.
Τα “τραύματά’’ της απώλειας των αγαπημένων του οδηγούν τον Αδάμ να βιώνει μια σειρά από ψευδαισθήσεις με νεκρούς και σκηνές από την αποκάλυψη. Μόνο στον ύπνο μπορεί να βρει ανακούφιση, όπου ζει μια παράλληλη ζωή σε μια ονειρική διάσταση, γεμάτη από περίεργα οράματα και εικόνες του Δάντη, μόνο έτσι μπορεί να δει και να μιλήσει με τους αγαπημένους του.
Τα οράματα του Αδάμ, που πηγάζουν από τη φαντασία και από τα φαντάσματα της ποίησης, γίνονται ιδιαίτερα έντονα μετά από μια σειρά από καταστροφές.
“Μνήμες” – Μια ταινία του Νίκου Καβουκίδη
Ελλάδα 1936 – 1952:
Δικτατορία Μεταξά/ Αλβανικό έπος/ Γερμανική κατοχή/ Αντίσταση/ Απελευθέρωση/ Βρετανική απόβαση/ Δεκεμβριανά/ ΅Εμφύλιος/ Έκτακτα στρατοδικεία/ Μακρόνησος
Ανέκδοτα πλάνα από εύφλεκτο αρνητικό 35mm των πρωτοπόρων κινηματογραφιστών της εποχής.
Η απώλεια της ιστορικής μνήμης σημαίνει απώλεια της ικανότητας να κατανοήσουμε το παρόν και να προβλέψουμε το μέλλον. Ανέκδοτα πλάνα από εύφλεκτο αρνητικό 35mm των πρωτοπόρων κινηματογραφιστών της εποχής.
«Από την Ελλάδα ολάκερη που έχει γίνει μια ψυχή και ένα στόμα, ανεβαίνει στο γαλάζιο αιθέρα το δοξολόγημα της λευτεριάς. Της μόνης αξίας του ανθρώπου.»
Σε τούτη την ταινία αποτυπώνεται η αβάσταχτη τραγικότητα μιας απ’ τις κρισιμότερες περιόδους του νεότερου ελληνισμού: Δικτατορία Μεταξά- Έπος του ΄40 και μεγαλείο Εθνικής Αντίστασης- Εμφύλιος σπαραγμός. Με την ιστορία να παίζει ένα από τα πιο ύπουλα παιχνίδια της, με εναλλαγές μοναδικού μεγαλείου (αδικαίωτου!), και ανείπωτης τραγωδίας, καθώς η Ελλάδα, που έσερνε το χορό ψηλά με τους αντάρτες, βυθίστηκε στην εφιαλτική δίνη του εμφυλίου και στον μετεμφυλιακό ζόφο. Τα ανεκτίμητα και πρωτοπαρουσιαζόμενα «ντοκουμέντα» της, έργο τολμηρών και πρωτοπόρων οπερατέρ, όπως μάλιστα υπομνηματίζονται, από φωνές γνωστών ηθοποιών, με αποσπάσματα έγκριτων πνευματικών ανθρώπων και μεγάλων λογοτεχνών μας, εμπεριέχουν στον ίδιο το βαθύτερο πυρήνα του μεγάλου πόνου που προκαλούν και την «κάθαρση» της πρόδηλης διδαχής τους.
Αφήγηση: Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Σοφία Ρούμπου, Θανάσης Κουρλαμπάς, Θεοδώρα Σιάρκου, Μαρία Καβουκίδη, Κώστας Κουκουλίνης και η μικρή Σοφούλα
Παραγωγή: Telefilm
Σκηνοθετική επιμέλεια: Νίκος Καβουκίδης
Με συμμετοχή και υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και ΕΡΤ Α.Ε.
