Από τον Γιάννη Αλεξίου //
Πιο πολύ μου άρεσαν οι Morcheeba, οι Afro-Celt Sound System, οι Mazzy Star, οι Ενδελέχεια και η Μελίνα Κανά !
Στα 80ς ήξερες ποιος ήσουν, πού θα πας και τι θ’ ακούσεις. Ήθελες ένα ποτό χαλαρά, πήγαινες στην «Ακροβάτισσα». Ήθελες χαβαλέ και ν’ ακούσεις rock μουσική, πήγαινες στο «Little Wing». Ήθελες να δεις γκόμενες, πήγαινες στο «Μέρα Νύχτα» και στο «Κραχ» ή πεταγόσουν ως τον «Κούκο». Λέμε τώρα, αν έμενες προς Ν. Σμύρνη μεριά. Τώρα δεν ξέρεις πού να πας. Πας σ’ ένα κλαμπ και ξαφνικά μπορεί να βάλει Κιάμο… Στα 90ς όμως ήταν άλλη φάση. Όσοι είναι σήμερα 45άρηδες, 50άρηδες και 55άρηδες και δεν ήταν τότε του «κατηχητικού», θα έφαγαν και θα χόρεψαν τα 90ς με το κουτάλι. Κι αυτό γιατί σ’ αυτή τη δεκαετία έγιναν τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα.
Γίνονταν πάρτι στα σπίτια, πιο οργανωμένα από παλιότερα που είχαν μια μιζέρια χορεύοντας blues με τους Scorpions. Μετά άρχισαν τα πάρτι σε αποθήκες και γκαράζ με ηλεκτρονική μουσική από ομάδες στην ανατολή των 90ς. Η δεκαετία της dance/electronica. Πιο ζωντανή μουσική, πιο χορευτική και πιο κλαμπάτη, όχι απαραίτητα πιο ποιοτική, αλλά να, ήθελε πιόματα να την χορέψεις και γινόταν όλο και πιο ηλεκτρονική μέσα στη σφαίρα της. Κάτι σαν το Woodstock των παλιότερων, δηλαδή αν τα θυμάσαι δεν έχεις περάσεις καλά! Τα πρώτα εφηβικά rave πάρτι, τα πρώτα ξενύχτια για πολλούς μέχρι το ξημέρωμα. Σε άγνωστα και ήσυχα μέρη στο πουθενά στήνονται rave πάρτι. Κάπου κι εκεί στη Φάρμα στα Οινόφυτα. Για να μην πούμε, σε μια άλλη πλευρά της νιότης μας, που με την ανατολή άρχιζε να τραγουδά σε ψαγμένα μέρη ο Λουδοβίκος των Ανωγείων… ! Έτσι απέκτησε φήμη. Αλλά και ο Νίκος Ξυδάκης έψαχνε αυλές εκκλησιών να τραγουδήσει! Αντίθετα ρεύματα, αλλά πολύ δημοφιλή.
O d.j. είχε θεοποιηθεί μέσα από το κύριο χόμπι των περισσοτέρων «καλών παιδιών» των 90ς που ήταν το clubbing. Ήταν η εποχή που άνοιγαν μεγάλα μαγαζιά, που άλλαζαν συνέχεια ονόματα. Από πού ξεκινούσε η βραδιά και πού τελείωνε ήταν απρόβλεπτο. Πόσα κλαμπ χωρούσαν σε μια νύχτα; Εντάξει, για πλάκα πηγαίναμε τουλάχιστον σε δυο-τρία και πάνω ! Από το «Tessera» στην Πειραιώς και το «Wild Rose» στην Πανεπιστημίου, στο «No Name» κι από εκεί στον «Κούκο» στο Θησείo, το «Mad Club» στη Συγγρού, το «Booze» στο κέντρο και το «West» στη Βουλιαγμένης 22 και από το ’97 το «Club 22» με τα Kitcherella Parties και τα δύο του αείμνηστου Μάκη Σαλιάρη και στο φοβερό «Αεροδρόμιο», αλλά και στο «Πάρκο» στη Βασ. Σοφίας σε άλλη φάση, πολύ καλό στέκι. Το τέλειο δρομολόγιο ! Θέλετε κι άλλα ; «Kahlua», «Alarm», «Berlin», «Σταύλος», «Camel» με… χιούμορ και βραδιές – φάρσες με lookalikes (σωσίες διασήμων), Babes In Toyland και «Άλσος» με τα Sunrise Parties και τα δύο τού πρωτοπόρου στη διασκέδαση και μέσα σε όλες τις δεκαετίες, Μάκη Σαλιάρη, «Faz» στην πλατεία Μαβίλη, «Factory» στην Ομόνοια, «Follie», «Zoo», «Umatic» και «Άτομο». Όσο για το προπύργιο της electronic ήταν το «+Soda» του Μπάμπη Μουζάκη που άλλαξε τη διασκέδαση στην Αθήνα.. Το πρώτο «+Soda» άνοιξε τον Μάιο του ’95 σαν καλοκαιρινό κλαμπ στο «Αεροδρόμιο». Το αντίπαλο δέος γίνεται το «Αμφιθέατρο» στην παραλιακή, που επίσης άνοιξε εκείνο το καλοκαίρι. Μετά τον πάταγο που έκανε το καλοκαίρι, ανοίγει και το χειμερινό. Ερμού 161. Μια νύχτα έπαιξε εκεί ο LTJ Bukem! Ήταν η εποχή της trance, του house, του rave ! Αλλά και η εποχή του face control ! Η «πόρτα» μπήκε στη ζωή μας. Αν δεν συνοδευόσουν ή δεν άρεσε η φάτσα σου ή το ντύσιμό σου στον πορτιέρη δεν άνοιγε την πόρτα με καμία δύναμη! Πού να μπει κανείς χωρίς προσόντα στο «Rock’n’Roll» και στο «Mercedes» που πρωτοστατούσαν στη διασκέδαση στο Κολωνάκι. Μια απίθανη καινούργια πρόταση στη διασκέδαση παρουσίασε ο Κώστας Τσατσούλης με το «Χοροστάσιο» το 1998 στο κέντρο της Αθήνας, στην πλ. Σκουλενίου. Θρυλικά και τα 90ς πάρτυ του Σαλιάρη στην «Αυτοκίνηση» στο Μαρούσι, πάντα γεμάτα εκπλήξεις!
«Έπαιζε» και στα 90ς πολύ η Γλυφάδα. Όλοι οι δρόμοι εκεί οδηγούσαν τα βράδια σαν συνέχεια των 80ς. Τα καλά γλυκά αργά το βράδυ τα είχε το «Sweet Corner». Όποιος ήθελε να ξεσκάσει κατέβαινε Γλυφάδα. Γεμάτη μπαράκια. Πρωτοστατούσε ακόμη το «Bobby’s». Ήταν κι αυτό το θρυλικό «Maze» από τα late 80s, το underground στέκι στους Αμπελόκηπους που έβαζε μουσική, αυτή η φάτσα, ο Γρηγόρης ο Βάιος…!
Στα πολύ πάνω του στα 90ς ήταν ο «Klik Fm», όλοι τον άκουγαν τότε… Αλλά και τον «Rock Fm» και το «Rodon Fm». Τον «Rock Fm» το άνοιξε το ΚΚΕ το 1989, χωρίς να φαίνεται όμως, και πέρασε στα χέρια του Καλογρίτσα το 1991 με διευθυντή τον Μάκη Μηλάτο, που αποχώρησε το 1996 για να διευθύνει τον επίσης θρυλικό «Rodon Fm» και ο Rock πέρασε στα χέρια του Ομίλου Γέρου. Ο Γέρου ήταν ο σύζυγος της Ιωάννας Σουλιώτη και είχε μεταξύ άλλων περιοδικών το Penthouse. Ο Rock ξεκίνησε τότε στις αρχές 90ς να εκπέμπει από το Μετς, στην οδό Αναπαύσεως και Βούλγαρη, δίπλα στο Α Νεκροταφείο με βασικό κορμό: Τάκης Γιαννούτσος, Θάλεια Καραμολέγκου, Χρήστος Δασκαλόπουλος, Μάκης Μηλάτος, Θανάσης Μήνας, Τάσος Μενεμενόγλου στην εκπομπή «Κοκοροκομαχίες»! Ο Τάσος μάλιστα έμεινε και στην εποχή Γέρου και είχε τύχει να έχει εκπομπή τη στιγμή του θανάτου του Kurt Kobain (5 Απριλίου 1994) και έκανε κάλεσμα δια μικροφώνου στους ακροατές για να φέρουν δίσκους του να παίξει και κατέφθασαν καμιά 50αριά άτομα στο σταθμό με βινύλια των Nirvana! Ο σταθμός έπαιζε μόνο βινύλια! Η χρυσή εποχή του «Rock Fm» ήταν 1991-96…
Στην τηλεόραση απολαμβάναμε στις αρχές των 90ς τους «Αυθαίρετους» με τον Δημήτρη Πουλικάκο – είχε ξεκινήσει να προβάλλεται η σειρά από το 1989 – και τους «Απαράδεκτους» με τον Βλάσση Μπονάτσο! Δύο σειρές που έγραψαν ιστορία σε μια εποχή που ο καναπές δεν μας κρατούσε σπίτι. Στο γυαλί έγραφε και η θεά Pamela Anderson ως ναυαγοσώστρια στο “Baywatch“. Μια εποχή χωρίς κινητό και ίντερνετ! Γεμάτη δράση. Ήταν μεγάλο λάθος που η μέρα είχε 24 ώρες, πού να χωρέσουν όλα αυτά που θέλαμε να κάνουμε. Ό,τι προλάβει κανείς. Τα 90ς για τους πιτσιρικάδες και τους έφηβους των 80ς ήταν πιο professional όπως και να το κάνουμε. Η ενηλικίωση. Οι περισσότεροι από εμάς που ξενυχτούσαμε στα 90ς, φύγαμε από το σπίτι και ζούσαμε εργένικα, πιάσαμε δουλειά και πήραμε τα πρώτα καλά λεφτά μετά τους ερασιτεχνισμούς των 80ς, και πολλοί ακόμη πρωτο-δούλεψαν στα 90ς κι έπιασαν χρήμα στα χέρια. Όχι αστεία. Τέρμα τα μίζερα χαρτζιλίκια των 80ς. Τα λεφτά και τα ξενύχτια φέρνουν και σοβαρούς έρωτες στο προσκήνιο και μεγάλες κραιπάλες και πολλούς χωρισμούς και άντε πάλι από την αρχή. Λες και τα 90ς, με όλη αυτή τη γενναιοδωρία τους, βάλθηκαν να μας κάνουν ανθρώπους κι από τις δυο πλευρές, και από την καλή κι από την κακή. Αν είσαι σήμερα στα 49, όπως εγώ, κι όπως πολλοί από εσάς, φανταστείτε ότι το 1990 ήμασταν 23 και το 2000, στα 33. Χαμός στο ίσιωμα δηλαδή.
Και όλα αυτά πριν γίνουν τα πάρτι όπως κατάντησαν μετά στα ’00, δηλαδή να γίνονται σε μπαρ και σε κλαμπ. Εκεί καλούσαν τον κόσμο…! Εμείς ήμασταν παιδιά του…σπιτιού. Εκεί κάναμε τα πάρτι μας. Όχι μετά που εκφυλίστηκε ο όρος και τα πάρτι έγιναν δημόσιες σχέσεις και ρωτούσε ο ένας τον άλλον να μάθει «τι δουλειά κάνεις ;» καθώς και «τι δουλειά κάνει ο μπαμπάς σου», αμερικάνικες αηδίες δηλαδή. Εμείς, του ’90 τα παιδιά, δεν τα θέλαμε να τα ξέρουμε αυτά τα κόλπα. Ξαφνικά, μας έριξαν πολλά λεφτά τότε για να θολώσουμε και να γίνουμε πλούσιοι, διάσημοι και ωραίοι. Τι έχει μείνει από τη φωτιά ; Πολλά και πρώτα πρώτα η μουσική των 90ς. Δεν ήταν μόνο η ηλεκτρονική που κυριαρχούσε. Προσωπικά, μου άρεσαν περισσότερο οι Morcheeba, οι Afro-Celt Sound System και οι Ενδελέχεια. Όχι τόσο οι Τρύπες και τα Σπαθιά. Ήταν και Αθηναίοι και μιλούσε αλλιώς ο στίχος τους σε μας τα παιδιά της πόλης, πώς να το κάνουμε δηλαδή.
Και μέσα σε όλον αυτό τον χαμό, έσκασαν κάτι παράξενοι ήχοι στα late 90s από διάφορα όργανα περίεργα και μέρη μακρινά που γέμισαν τον κόσμο. Ethnic! Έτσι το λέγαμε. Και να σου, γέμισε η πλάση κοπέλες ντυμένες με περίεργα χρώματα και ταγάρια και πολύχρωμα σαλβάρια και σανδάλια και δώστου ethnic festival και μουσικές του κόσμου, ένα πράγμα global, πολυεθνικό που σάρωνε τα πάντα και αναπτύχθηκε πολύ περισσότερο στα 00ς με τα δύο «Ethnic-Jazz Festival» στο Διογένης Studio (Συγγρού και Αμφιθέας) και τα δύο «Womad» στο Γουδί, όλα σε διοργάνωση του Πασχάλη Μουχταρίδη στις αρχές της νέας δεκαετίας. Έγινε της μόδας το ethnic από τα 90ς. Οτιδήποτε συνέβαινε, αν δεν είχε τη λέξη ethnic μέσα, ήταν ντεμοντέ, παρωχημένο. Τον Σεπτέμβριο του 1992 άνοιξε και ο θρυλικός ραδιοφωνικός σταθμός «Jazz Fm» με 24ωρο πρόγραμμα – το ’91 ήταν ένθετος στον «Ηχώ Fm» – με διευθυντή τον Κώστα Γιανουλόπουλο και διευθυντή προγράμματος τον Ιλάν και μια παρέα, «τρελών» με την jazz, ραδιοφωνικών παραγωγών ! Στα 90ς βγήκε και το περιοδικό «Jazz και Τζαζ» (1993).
Προσωπικά προτιμούσα τον ήχο του trip hop, τον φίνο ήχο του Μπρίστολ, στον οποίο πρωτοπορούσαν οι Portishead, αλλά και η Skye Edwards με την παρέα της, τους Morcheeba. Αυτή όμως που με τρέλαινε ήταν η όμορφη, σεμνή και γλυκιά φατσούλα της Hope Sandoval που, στην ανατολή των 90ς, είχε σχηματίσει τους Mazzy Star και μετά το 1996 πορεύτηκε μόνη της. Τότε ήταν που πρωτόπιασα κι ένα σπίτι και μπήκα στο ενοίκιο μένοντας μόνος μου και αυτός ο ευλογημένος φωτογράφος, ο Τζακ, γυρίζοντας από την Αμερική μού δώρισε μια φωτογραφία της, όπως την είχε απαθανατίσει στο θρυλικό CBGB’S και την κορνίζαρα δίπλα σε όλους τους παλιοροκάδες στον τοίχο. Σκυμμένη δίπλα στο μικρόφωνο, με τα μαύρα μαλλάκια της, ένα πλάσμα μελαγχολικό που νιώθεις ότι δεν λέει πολλά λόγια κι όμως είναι σαν να έχει τόσα να σου πει. Από την άλλη ήταν οι Nirvana, οι Rage Against The Machine, οι Pearl Jam,οι Radiohead, οι Placebo, οι γίγαντες της electronica: Daft Punk, Prodigy, Chemical Brothers, Faithless, Orbital, o Moby, και δεν συμμαζεύεται…Και φυσικά η ξελογιάστρα brit pop με τους Oasis και Blur μπροστά. Εντάξει, καλά ήταν αυτά, αλλά δεν τα πολυχορεύαμε. Στο «Αεροδρόμιο» έβαζε μερικά από τη σκηνή αυτή. Όμως είχαν πολλούς οπαδούς και τα συγκροτήματα αυτά έγραψαν ιστορία κι ακόμα ακούγονται και ο Curt Cobain έγινε το ίνδαλμα των 90ς λόγω του πρόωρου χαμού του, αλλά και του ταλέντου του. Το καλό ήταν ότι όσοι μεγαλώσαμε στα 90ς ζήσαμε το Grunge από τη γέννησή του!
Μεγάλο ρεύμα είχε και η acid-jazz και η lounge μουσική τη δεκαετία αυτή! Όμως, πολύ δυνατό ήταν και το ελληνικό τραγούδι με όλη εκείνη την προικισμένη γενιά που δημιούργησε την κίνηση των τραγουδιστών – τραγουδοποιών που γέμιζαν τις μουσικές σκηνές. Άλλο φρούτο των 90ς. Ζεστοί, μικροί χώροι, όπου τραγουδούσαν οι καλλιτέχνες δίπλα στο κοινό που πολλές φορές εκστασιάζονταν. Θυμάμαι είχα «ερωτευτεί» τη Μελίνα Κανά. Είχε έρθει για πρώτη φορά στην Αθήνα το 1998 κουβαλώντας μια μεγάλη φήμη πίσω της από τη Θεσσαλονίκη, να τραγουδήσει μαζί με την αδερφή της, την υπέροχη Λιζέτα Καλημέρη, στις «Γραμμές» επί της οδού Κωνσταντινουπόλεως που είχε ο Κώστας ο Καλδάρας, ο γιος του Απόστολου Καλδάρα, μέλους κι εκείνος της προικισμένης γενιάς αυτής των τραγουδοποιών. Τι τραγουδίστρια! Τι πλάσμα! Ντροπαλή ακόμη στη σκηνή. Πήγα να την ακούσω με αγωνία κι έγραψα τα καλύτερα λόγια παντού καθώς πια δούλευα σε εφημερίδα και στον περίφημο «Ήχο», και στα δύο από το 1997. Μετά μπήκε και το «Δίφωνο» στη ζωή μου, ένα περιοδικό τότε που ήταν σε κάθε σπίτι και σε κάθε μαγαζί! Τα κονομάγαμε και γλεντάγαμε. Έτσι λίγο πολύ δεν κάναμε όλοι; Και όσοι περνούσαν δύσκολα στα 90ς, πιο καλά περνούσαν απ’ ό,τι τώρα. Να τα λέμε αυτά γιατί δεν ξεχνιούνται εύκολα.
Στις 28 Αυγούστου 1990 τραγούδησε η 51χρονη τότε Tina Turner στη Ν. Φιλαδέλφεια μπροστά σε 40.000 κόσμο, αναφωνώντας μόλις βγήκε στην σκηνή «Θέλετε δράση;» δίνοντας ταυτόχρονα το σύνθημα για το τι μας περιμένει στη δεκαετία που άρχιζε! Έτσι πανηγυρικά έκλεισε και η δεκαετία με τη μεγαλειώδη συναυλία των Rolling Stones μπροστά σε 80.000 κόσμο στο Ολυμπιακό Στάδιο, την Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου του 1998, η πρώτη φορά που ξαναήρθαν από το 1967 στην Αθήνα και μάλλον η τελευταία τους!
Στα 90ς ανήκει και το «Rockwave Festival» που συνέβη για πρώτη φορά το 1996 στη Δραπετσώνα, το ’97 πήγε στη Ριζούπολη στο γήπεδο του Απόλλωνα με Sisters Of Mercy, Mission, Flowers Of Romance και Διάφανα Κρίνα και χρώμα gothic–rock που επίσης είχε το δικό του κοινό στα 90ς (μαυροντυμένα άτομα, μελαγχολικά, με άποψη και δική τους ομορφιά), το 1998 στη Φρεαττύδα στον Πειραιά και αποχαιρέτησε τα 90ς στον Αγ. Κόσμα όπου έγινε πραγματικά χαμός… Και τι δεν είδαμε στο «Ρόδον» στη διάρκεια των 90ς, που θα τα θυμόμαστε μια ζωή. Και μέσα σε όλα τα φοβερά και τρομερά που συνέβαιναν στο 90ς στέφθηκε κι ο Πανιώνιος Κυπελλούχος το 1998, νικώντας τον πανίσχυρο Παναθηναϊκό 1-0 στον τελικό με το γκολ του Ναλιτζή!
Τον Απρίλιο του’91 είχε πάρει και το πρώτο του Κύπελλο στο μπάσκετ επί Φάνη Χριστοδούλου, νικώντας τον ΠΑΟΚ στον τελικό με 73-70 ! Στα 90ς ο Ντούσαν Μπάγιεβιτς δοξάστηκε σαν προπονητής στην ΑΕΚ και μετά δοξάστηκε στον Ολυμπιακό! Μέχρι χαρτονομίσματα τού πετούσαν στο γήπεδο…! Όλα συνέβησαν στη δεκαετία αυτή και όλα χωρούν στη μνήμη μας. Μια «Φρενήρης Απόδραση» με τον Τζην Χάκμαν, μια «Ατίθαση Καρδιά» του Ντέηβιντς Λιντς με τον Νίκολας Κέητζ και μια «Πράσινη Κάρτα» με τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ! Άσε που στα 90ς είχε καλύτερο σινεμά από τα 80ς….!
