“ΜΠΡΑΒΟ” ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΚΡΟΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ. Οιδίπους στα λευκά και με σαξόφωνο

Η σύμπραξη των δύο κορυφαίων θεσμικών θεάτρων, του θεάτρου Βαχτάνγκοφ της Μόσχας με το Εθνικό Θέατρο, στο εμβληματικότερο, ίσως, δράμα της αρχαίας γραμματείας, αποδείχθηκε επιτυχής. Οχι μόνο λόγω καλλιτεχνικού αποτελέσματος, αλλά και επειδή η συν-ύπαρξη επί σκηνής με αφορμή το σοφόκλειο κείμενο ήταν και ψυχική: Ελληνες και Ρώσοι ηθοποιοί αγκαλιάστηκαν στην υπόκλιση, υπό τους ήχους χαρούμενης μουσικής, σε ένα ευφρόσυνο φινάλε. Οι Ρώσοι καλλιτέχνες στάθηκαν, αρχικά, με φόβο και δέος στην ορχήστρα του αργολικού θεάτρου. Σιγά σιγά, με τη βοήθεια των Ελλήνων συμπρωταγωνιστών τους έδιωξαν τον φόβο, «άνοιξαν» και κινήθηκαν με μεγαλύτερη άνεση στον χώρο. Το χειροκρότημα για όλους ήταν θερμό κι ακούστηκαν πολλά «μπράβο», ενώ και κατά τη διάρκεια της παράστασης το κοίλον (περίπου 2.500 θεατές την Παρασκευή, 3.500 το Σάββατο) χειροκροτούσε την έξοδο του κάθε ρόλου.

Ενας μεγάλων διαστάσεων (κινούμενος) κύλινδρος κυριαρχούσε στο σκηνικό (σκηνογράφος Adomas Jacovskis), συμβολίζοντας την αστάθεια της ανθρώπινης ευτυχίας και του ανθρώπινου μεγαλείου, αλλά και τη σταθερότητα του πεπρωμένου. Πότε κυλώντας πάνω στους ήρωες έτοιμος να τους συνθλίψει και πότε εκείνοι αντιστεκόμενοι τον έσπρωχναν πίσω, σαν να προσπαθούσαν να αποφύγουν της μοίρας τα γραμμένα. O Οιδίποδας του Βίκτορ Ντομπρονράβοφ στα λευκά, ως ισορροπιστής και καλός καραβοκύρης, στάθηκε αρκετές φορές στην κορυφή του, έτοιμος να τιθασεύσει το πεπρωμένο, ένας απόλυτος κύριος της κατάστασης.

Ο κύλινδρος-μοίρα
Ωστόσο στο τέλος, ως εσταυρωμένος, βρίσκεται παραδομένος, να ρολάρει στον ρυθμό αυτού του κυλίνδρου-μοίρα. Ενδοξος και γενναίος ηγεμόνας που έχει κερδίσει την απόλυτη εξουσία και τον σεβασμό του λαού εμφανίζεται αρχικά ο Οιδίποδας, σταδιακά φτάνει στα όρια της αλαζονείας, παραμένει σωματικά ακμαίος αλλά πνευματικά τυφλός έως ότου, μέσω της αυτογνωσίας, φτάσει στο τραγικό φινάλε.

Ο Κρέων (Eldar Tramov) στο πρώτο μέρος του έργου, αν και φοράει πορφύρα, είναι ένας αδύναμος άνθρωπος, αυτός ο οποίος προτιμά την εκτίμηση και την αμεριμνησία χάρη στη συγγένειά του με βασιλικό ζευγάρι από την εξουσία. Τρέχει, κλαίει, παρακαλεί γονυπετής και τραγουδάει «είμαι αετός χωρίς φτερά…», όταν ο Οιδίποδας του επισείει την απειλή του θανάτου. Η πορεία του τέλους, πάντως, καθορίζεται από τον ίδιο Κρέοντα, που έχει ήδη μεταλλαχθεί και με ψυχρή σωφροσύνη και διάθεση γενναιοδωρίας αντιμετωπίζει την κατάσταση. Στην Ιοκάστη (Liudmila Maksakova), πρόσωπο που προτιμά την υπεκφυγή και την επανάπαυση, πέφτει πρώτα ο κλήρος να προκαλέσει αναταραχή, ακριβώς με την προσπάθειά της να την καταστείλει και να οδηγήσει τον Οιδίποδα στον δρόμο που τον φέρνει βήμα βήμα στην καταστροφή.