Από την Ντέμη Αυλωνίτη //
Κάνουμε κλικ πάνω σε κουτάκια όπου αναγράφονται οι λέξεις «δέχομαι», «συμφωνώ», «ενημερώθηκα», με μεγάλη ευκολία. Χωρίς καθυστερήσεις και δισταγμούς προκειμένου να βρεθούμε άμεσα σε κάποια ιστοσελίδα και να απολαύσουμε τις παροχές της ή να κατεβάσουμε κάποιο app. Κι όλα αυτά διότι εμπιστευόμαστε δημοφιλείς πλατφόρμες στις οποίες εισχωρούν εκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Στα «τυφλά».
Χωρίς να διαβάζουμε κανένα από τα κείμενα που προηγούνται ή ακολουθούν της έγκρισης μας. Κι αφού ποτέ κανείς δεν έπαθε κάτι, διατηρούμε την ίδια νοοτροπία. «Σχεδόν κάθε φορά που χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο, έναν τηλεπικοινωνιακό σύνδεσμο, ή μια εφαρμογή στο κινητό, συμφωνούμε σε όρους και προϋποθέσεις. Όμως, σε τι ακριβώς συμφωνούμε»; Αυτό ακριβώς εξετάζεται στο ντοκιμαντέρ “Terms and conditions may apply” (2013), το οποίο είναι γραμμένο και σκηνοθετημένο από τον Cullen Hoback. Μέσα από παραδείγματα και απίστευτα γεγονότα αντιλαμβάνεσαι πόσο εκτεθειμένοι είμαστε σε κινδύνους του διαδικτύου.
Καθημερινά, επιχειρήσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων μαθαίνουν περισσότερα για τα ενδιαφέροντά μας, τους φίλους και την οικογένειά μας, για τα οικονομικά μας, τις σκέψεις και τη διάθεσή μας, τους χώρους στους οποίους κινούμαστε κ. ά. Και πατώντας τη λέξη “agree” όχι μόνο θέτουμε τον εαυτό μας σε κατάσταση εποπτείας, αλλά κατοχυρώνουμε νομικά τις κυβερνήσεις και τις εταιρίες να χρησιμοποιούν προσωπικά δεδομένα μας. Συμφωνούμε δηλαδή εν αγνοία μας (καθώς δεν διαβάζουμε τα δυσνόητα κατεβατά που εμφανίζονται μπροστά μας) σε μία αδειοδότηση να κάνουν ό,τι θέλουν με τα στοιχεία μας. Η συγκεκριμένη αποδοχή είναι ένα «κλειδί», το οποίο μπορεί να πέσει ακόμη και στα χέρια επικίνδυνων ατόμων/χάκερς του κυβερνοχώρου. Κάθε ιντερνετική υπηρεσία έχει να κερδίσει κάτι, γι’ αυτό και φροντίζει να περνάει στα ψιλά γράμματα υποχθόνια πράγματα στους όρους της. Στο αναβαθμισμένο συμφωνητικό χρήσης του Instagram, για παράδειγμα, αναφέρεται ότι έχει το δικαίωμα να πουλάει αναρτημένες φωτογραφίες χωρίς αποζημίωση για χρήση σε διαφημίσεις. Και σε αυτό του iPhone αναγράφεται ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν στοιχεία μας για να διερευνήσουν, να αποτρέψουν, ή να ενεργήσουν σε περίπτωση παράνομων ενεργειών.
Και το facebook («ηλεκτρονικό μάτι») είναι το όνειρο της CIA που έγινε πραγματικότητα, διότι έχει αντικαταστήσει όλα τα προγράμματα συλλογής πληροφοριών της. Το Facebook και το Google έχουν χτίσει επιχειρησιακά μοντέλα γύρω από τη συλλογή δεδομένων και ακόμη κι αν πατήσουμε το πλήκτρο “delete” στην πραγματικότητα τίποτα και ποτέ δεν διαγράφεται. Έχουν άτομα για να παρακολουθούν τα πάντα και δέχονται πολυάριθμες αιτήσεις εταιριών, οι οποίες επιθυμούν να πάρουν κάποια δεδομένα. Και το amazon, το yahoo ή το dropbox μπορούν να μεταβιβάσουν δεδομένα στην κυβέρνηση χωρίς να ενημερώσουν τους χρήστες.
Ένας Ιρλανδός ταξιδιώτης είχε κάνει ένα tweet όπου έλεγε στους φίλους του: «θα καταστρέψω τις ΗΠΑ» (εννοώντας χιουμοριστικά ότι θα το ‘κάψει’ στη διασκέδαση, θα τα ‘σπάσει’) και πηγαίνοντας μέρες μετά στο αεροδρόμιο για να πετάξει, ενώ πέρασε από τον έλεγχο κανονικά και έδειξε το διαβατήριό του, τον έσερναν για ανάκριση επί πέντε ώρες εξαιτίας αυτού. Ακόμη κι ένα δεκάχρονο παιδί είχε δεχτεί επίσκεψη από το FBI για ένα post του, το οποίο θεωρήθηκε ως απειλή για τον πρόεδρο Ομπάμα. Όσον αφορά στους διαδηλωτές, αν υπάρξει η υποψία μέσω κάποιου μέηλ ότι ετοιμάζουν κάτι που θα διαταράξει την κοινή ησυχία, μπορεί και να τους συλλάβουν. Σε ένα άλλο παράδειγμα, αναφέρεται ότι το 2000 μια διαδικτυακή εταιρία που είχε κηρύξει πτώχευση (Toysmart), είχε ως ιδέα να πουλήσει τη βάση δεδομένων της με 195.000 χρήστες σε μια άλλη εταιρία, παρά το γεγονός ότι η πολιτική της για προσωπικά δεδομένα έλεγε ότι δεν θα διαμοίραζαν ποτέ πληροφορίες (ονόματα, πληροφορίες λογαριασμών, αγοραστικές προτιμήσεις, οικογενειακή κατάσταση κ.ά.).
Η άδεια πρόσβασης στα στοιχεία μας πρέπει να είναι συνειδητή επιλογή, ενώ την προσοχή μας για την αποφυγή μιας εξαπάτησης ή ενός λεπτομερούς φακελώματος εφιστούν ειδικοί ερευνητές του χώρου. Ακόμη και το γεγονός ότι στο facebook είναι προεπιλεγμένη αρχικά η ρύθμιση “public”, δηλαδή το να βλέπουν οι πάντες ένα post ή μια φωτογραφία μας, δεν είναι τυχαίο. Δεν μπαίνουν όλοι στη διαδικασία να την αλλάξουν σε “private” είτε γιατί βαριούνται, βολεύονται και δεν το βρίσκουν κακό, είτε γιατί κάποιοι μπορεί να μην ξέρουν πώς να το κάνουν. «Οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να δώσουν πληροφορίες γι’ αυτούς με αντάλλαγμα σε κάτι δωρεάν ή διασκεδαστικό» αναφέρει η αναλύτρια Debra Aho Williamson. Κι αυτό είναι κάτι που έχουν αντιληφθεί πολλές εταιρίες. Πάντως, ακόμη και ο Ομπάμα έχει δηλώσει να προσέχουμε τι βάζουμε στο facebook. Κι επειδή είναι δύσκολο να σπαταλήσουμε ώρες από τη ζωή μας για να διαβάσουμε τα κειμενάκια όρων των εταιριών, ας περιορίσουμε ή ας προσέχουμε περισσότερο τις πληροφορίες που κοινοποιούμε. Η ύπαρξη ενός αθώου και ασφαλούς διαδικτύου είναι ουτοπική.
