Από τον Νίκο Μπελογιάννη //
Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι το μοναδικό σωζόμενο χειρόγραφο του Σαίξπηρ αναφέρεται στην προσφυγιά, την πολιτικο-θρησκευτική, όπως ήταν σχεδόν ο κανόνας στην εποχή του;
Στο πλαίσιο λοιπόν της έκθεσης “Ο Σαίξπηρ σε 10 πράξεις”, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Βρετανίας ψηφιοποίησε και θα ανεβάσει στο διαδίκτυο το χειρόγραφο, του οποίου η αυθεντικότητα ήταν εύκολο να διαπιστωθεί, χάρη στις έξι σωζόμενες γνήσιες υπογραφές του Βάρδου.
Το “Χειρόγραφο του Αγίου Τόμας Μορ” λοιπόν δεν είναι κομμάτι θεατρικού έργου. Πρόκειται, τρόπον τινά, για re-writing του θεατρικού κάποιου αγνώστου συγγραφέα, το οποίο θεωρήθηκε αναγκαίο να “μετριαστεί”, για να μην προκληθεί εξέγερση εκείνη την εποχή των Θρησκευτικών Πολέμων. Ήρωας του έργου είναι ο Σερ (για τους προτεστάντες) ή Άγιος (για τους καθολικούς) Τόμας Μορ (Thomas More), ο σύμβουλος του Ερρίκου του Ογδόου, που αντιτάχθηκε στο διαζύγιο τού βασιλιά από τη φανατική καθολικιά Αικατερίνη της Αραγόνας και τον γάμο του με την Αννα Μπόλεϋν, με αποτέλεσμα βεβαίως τον αποκεφαλισμό του (1535).
Στη σωζόμενη σκηνή λοιπόν, ο Τόμας Μορ απευθύνεται στο πλήθος, κατοίκους του Λονδίνου, καλώντας τους να δείξουν συμπαράσταση στους πρόσφυγες Ουγενότους, δηλαδή τους Γάλλους προτεστάντες, όσους διέφυγαν από τους θρησκευτικούς διωγμούς. Η συγγραφή του έργου έγινε αρκετές δεκαετίες μετά την εκτέλεση του Μορ, μάλλον με πρόσφατο τον μεγάλο διωγμό που εξαπέλυσε η βασιλομήτωρ της Γαλλίας Αικατερίνη των Μεδίκων και που είχε για κορύφωση τη Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου.
Ο Τόμας Μορ, απευθυνόμενος στον όχλο που εχθρευόταν τους πρόσφυγες, κάλεσε τον καθέναν να σκεφτεί πώς θα αισθανόταν αν βρισκόταν ο ίδιος στη θέση του διωκομένου. Είναι πραγματικά απίστευτη η επικαιρότητα του κειμένου, το οποίο παραθέτουμε αυτούσιο:
“You’ll put down strangers,
Kill them, cut their throats, possess their houses,
And lead the majesty of law in lyam
To slip him like a hound. Alas, alas! Say now the King
As he is clement if th’offender mourn,
Should so much come too short of your great trespass
As but to banish you: whither would you go?
What country, by the nature of your error,
Should give you harbour? Go you to France or Flanders,
To any German province, Spain or Portugal,
Nay, anywhere that not adheres to England:
Why, you must needs be strangers.”
