Από τον Γιάννη Παναγόπουλο //
Φωτογραφίες: Διονύσης Στεφανόπουλος //
Η Κρίστη Στασινοπούλου και ο Στάθης Καλυβιώτης έχουν νέο άλμπουμ: «Νυν». Το «Νυν» έδωσε όνομα και στην μπάντα που έφτιαξαν για τις ζωντανές τους εμφανίσεις. Η Κρίστη και οι Νυν. Οι Νυν και η Κρίστη προλογίζουν τη νέα τους δουλειά. Είναι η συνέχεια άλμπουμ – «Greekadelia», «Ταξιδοσκόπιο», «Τα Μυστικά των Βράχων», «Ηχοτρόπια», «Υφαντόκοσμος» – που τους πήγαν στην κορυφή της λίγκας «World Μusic» σε παγκόσμιο επίπεδο.
– Ακούγοντας «Νυν» ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτεστε;
ΚΡΙΣΤΗ: Ηχητικά, η λέξη «νυν» μού ακούγεται κάπως σαν μονοσύλλαβο μάντρα. Όταν τη βλέπεις γραμμένη, το γράμμα ύψιλον στην μέση, μοιάζει σχηματικά με δοχείο, ένα απ’ τα πιο παλιά χρηστικά εργαλεία του ανθρώπου, που μέσα του φυλάμε κάτι ρευστό και πολύτιμο. Είναι σαν να προσπαθεί το ύψιλον να συγκρατήσει το παρόν, ανάμεσα στα δύο ρινικά σύμφωνα νι, καθώς ο χρόνος ρέει ακατάπαυστα από το παρελθόν προς το μέλλον.
ΣΤΑΘΗΣ Το νυν είναι ήδη έντεκα λέξεις πριν από το τέλος αυτής της πρότασης. Ό,τι σκεφτόμουν το ηχογράφησα. Σειρά των ακροατών .
– Πού ηχογραφήθηκε;
ΚΡΙΣΤΗ: Στο σπίτι μας, από τον Στάθη, που έπαιξε κι όλα σχεδόν τα όργανα. Τα τελικά mix στα πιο πολλά κομμάτια τα έκανε ο Γιάννης Λαμπρόπουλος στο στούντιο «Κυριαζής». Σε κάποια κομμάτια έκανε τα mix ο Ντίνος Ζούμπερης, στα υπόλοιπα ο Στάθης. Το τελικό μάστερινγκ έγινε κι αυτό στο στούντιο Κυριαζής από τον Θάνο Καλέα και με τη βοήθεια του Γιάννη Λαμπρόπουλου. Με τους ηχολήπτες αυτούς συνεργαστήκαμε ωραία σε όλες τις τελευταίες μας παραγωγές. Η βοήθειά τους και η γνώμη τους σε θέματα ηχητικά είναι πάντα πολύτιμη, κυρίως για τον Στάθη που έχει στους ώμους του μεγάλο φορτίο, να γράφει τα κομμάτια, να παίζει όλα τα όργανα, να τα ηχογραφεί ο ίδιος, με εμένα δίπλα ως δεύτερο αυτί. Κάποια στιγμή όταν βγαίνουν όλα από έναν, άντε δύο ανθρώπους, που οι ίδιοι είναι και οι δημιουργοί, κλεισμένοι για καιρό σε ένα στούντιο, μπορεί και να χάσεις τον μπούσουλα και τότε χρειάζεται το τρίτο αυτί και η γνώμη από κάποιον που εμπιστεύεσαι.
ΣΤΑΘΗΣ: Το «Νυν» είναι ο τρίτος μας δίσκος που ηχογραφήθηκε ολόκληρος στο σπίτι από μένα. Όπως είχα κάνει και πριν με το «Greekadelia» και το «Ταξιδοσκόπιο». Αλλά και στους προηγούμενους, «Τα Μυστικά των Βράχων», τα «Ηχοτρόπια», τον «Υφαντόκοσμο», είχαμε χρησιμοποιήσει και κάποιες ηχογραφήσεις από τις κασέτες του οχτακάναλου στο οποίο γράφαμε εκείνη την εποχή στο σπίτι.
-Υπάρχει η στιγμή ηχογράφησης ενός άλμπουμ. Η γέννησή του όμως γίνεται νωρίτερα. Ποια είναι η ημερομηνία γέννησης του «Νυν»;
ΣΤΑΘΗΣ. Καινούρια τραγούδια γράφουμε συνεχώς. Αρχές του 2015 θα μπορούσαμε να πούμε ότι ξεκίνησαν οι ηχογραφήσεις των κομματιών του Νυν, αλλά εκεί γύρω στο καλοκαίρι μάς βγήκαν κι άλλα τραγούδια και ο δίσκος άρχισε να παίρνει τη μορφή που πάνω κάτω έχει σήμερα.
ΚΡΙΣΤΗ: Θα έλεγα… ότι η ημερομηνία γέννησης των τραγουδιών είναι το αεί, αφού αφορμές για έμπνευση υπάρχουν συνέχεια. Επειδή όμως διάφοροι φίλοι με ρωτάνε, είναι ευκαιρία και θα ήθελα εδώ να εξηγήσω ότι αυτές τις λέξεις, νυν, αεί, κλπ., δεν τις χρησιμοποιώ με τη θρησκευτική τους διάσταση, αλλά ως έννοιες φιλοσοφικές, που μού αρέσουν και με ενδιαφέρουν.
-Δοκιμάζοντας να σας φανταστώ, η πρώτη εικόνα που έρχεται στο μυαλό μου «λέει» πως έχετε μια ιδιαίτερη σχέση με τον χρόνο. Ας πούμε εμφανίζεστε δημόσια όταν θέλετε. Όχι όποτε «πρέπει». Είναι αλήθεια αυτό; Τι σημαίνει χρόνος για εσάς; Ποια είναι η μονάδα μέτρησής του ξέχωρα από τους δείκτες του ρολογιού;
ΚΡΙΣΤΗ: Όχι, δεν είναι αλήθεια. Επειδή συνήθως είμαστε χαλαροί και χωρίς γκρίνιες, δεν σημαίνει ότι είμαστε υπεράνω του χρόνου. Ως προς τις εμφανίσεις, παίζουμε σχεδόν παντού, όπου και όταν μας καλούν. Το πρόγραμμά μας είναι άλλοτε πάρα πολύ βαρύ με ρυθμούς σκληρούς και ωράρια πολύ δύσκολα κι άλλες εποχές είμαστε πιο χαλαροί ως προς τις εμφανίσεις, αλλά με πολλή μουσική δουλειά και μελέτη στο σπίτι, με ηχογραφήσεις στο στούντιο, κι επίσης με πολλή καθημερινή δουλειά γραφείου, δουλειά οργανωτική για το τρέξιμο όλων αυτών που εδώ και χρόνια κάνουμε, κινούμενοι εντελώς ανεξάρτητα και με τον δικό μας τρόπο. Προσπαθούμε, όπως όλοι, να ανταπεξέλθουμε στις ανάγκες μας. Απλώς έχουμε επιλέξει, όσο είναι δυνατό, να ξεχωρίζουμε μέσα μας ποιες είναι οι πραγματικές μας ανάγκες και ποιες οι ψεύτικες. Ποιες είναι οι ουσιαστικές καλλιτεχνικές επιθυμίες που σε γεμίζουν χαρά όταν πραγματοποιούνται, και ποιες δεν είναι, παρά εγωιστικές υπερβολές και καλλιτεχνικές μεγαλομανίες, που απλά σε βάζουν σε παραπάνω μπελάδες και εν τέλει σε κάνουν δυστυχισμένο.
ΣΤΑΘΗΣ: Η αλήθεια είναι ότι έχουμε καταλήξει να παίζουμε λιγότερο στη χώρα μας και πιο πολύ στο εξωτερικό. Δεν το κάνουμε από σνομπισμό ή από κάποια απαρέσκεια. Απλώς παίζουμε όπου μας θέλουν και όπου μας καλούν.
-Τι θα ακολουθεί της κυκλοφορίας του νέου σας άλμπουμ;
ΣΤΑΘΗΣ: Να πω εδώ ότι ο δίσκος θα κυκλοφορήσει μάλλον γύρω στον Ιούλιο ή Αύγουστο, από την αγγλική εταιρία που είχε βγάλει και το «Greekadelia». Ακριβή ημερομηνία θα ξέρουμε σε λίγες μέρες.
ΚΡΙΣΤΗ: Την κυκλοφορία του κάθε καινούριου δίσκου ακολουθούν συνήθως συναυλίες και περιοδείες.
Ωστόσο, πριν από την επίσημη κυκλοφορία του «Νυν», εμείς αρχίζουμε ήδη να παίζουμε τα καινούρια κομμάτια. Την Παρασκευή 6 και το Σάββατο 7 Μαΐου, θα παίξουμε για πρώτη φορά με την καινούρια μπάντα που στήσαμε, το Σχήμα Νυν, στο Underflow στην οδό Καλλιρρόης 39. Αμέσως μετά από το Underflow, μαζί με το Σχήμα Νυν πετάμε για Δανία, το Σάββατο παίζουμε στο θρυλικό Global της Κοπεγχάγης, και συνεχίζουμε στα ίδια μέρη και κλαμπ όπου είχαμε περιοδεύσει και πριν από δυο χρόνια με το «Greekadelia». Επειδή τους άρεσαν εκείνα τα λάιβ, μάς ξανακάλεσαν να πρωτο-παρουσιάσουμε στους χώρους τους τα καινούρια μας πριν την κυκλοφορία του δίσκου.
https://soundcloud.com/aksihtats/strati-strati-step-by-step
Η Κρίστη και ο Στάθης μας πέρασαν ένα μουσικό δείγμα από το άλμπουμ «Νυν».
-Μίλαγα πρόσφατα με έναν τύπο που έχει στούντιο ηχογραφήσεων. Έλεγε πως οι νέες μπάντες έχουν εντάξει πολλά στοιχεία δημοτικής–παραδοσιακής μουσικής στον ήχο τους. Τι σημαίνει αυτό;
ΚΡΙΣΤΗ: Σημαίνει ότι επιτέλους έγινε mainstream εκείνο το αυτονόητο που λέγαμε και παίζαμε ήδη από το 1989, όταν μας χαρακτήριζαν «γραφικούς» και «εξωπραγματικούς».
ΣΤΑΘΗΣ : Ναι, έτσι είναι, έχει αλλάξει η κατάσταση. Κι εγώ βλέπω ότι τουλάχιστον για όσους είναι κάτω των 30, το μπλέξιμο παραδοσιακών, λαϊκών και άλλων ακουσμάτων είναι πλέον αυτονόητο, δεν είναι κάτι καινούριο ή πρωτοποριακό. Τα παιδιά ακούνε πολλά και διαφορετικά είδη μουσικής και έχουν και εξαιρετικό επίπεδο μουσικής παιδείας.
– Θα μπορούσε να είναι κάποια από τις δουλειές σας. Θα προτιμούσα να τις εξαιρέσουμε. Ποιο είναι το «My Life in the Bush of Ghosts» της Ελλάδας;
ΚΡΙΣΤΗ: Το «My Life in the Bush of Ghosts» ήταν ένας πολύ ωραίος και σημαντικός δίσκος που σηματοδότησε την έναρξη της world music σκηνής. Υπάρχει όμως μια λεπτή διαφορά εδώ: Είναι άλλο πράγμα ένας δυτικός μουσικός που γοητεύεται από μια μακρινή, «εξωτική» μουσική παράδοση και την εισάγει στη μουσική του, φτιάχνοντας έτσι κάτι καινούριο, και άλλο πράγμα ένας μουσικός που έχει μεγαλώσει μέσα σε αυτή την παράδοση και απλώς την συνεχίζει, παίζοντάς την με πιο σύγχρονο, πιο πειραματικό ίσως, πιο δικό του τρόπο.
ΣΤΑΘΗΣ. Για έναν αγγλοσάξονα, ο συγκεκριμένος δίσκος μπορεί να ήταν και η πρώτη του επαφή με μουσικές έξω από την ποπ-ροκ σκηνή. Αυτό δεν ισχύει για κάποιον που μεγαλώνει στην Ελλάδα. Η επαφή με άλλες μουσικές, είτε αυτές μας αρέσουν είτε όχι, γίνεται από τη στιγμή σχεδόν που γεννιέσαι. Το ραδιόφωνο και η τηλεόραση, τα πανηγύρια, ακόμα και τα μεγάφωνα των εκκλησιών, μάς έχουν εισαγάγει στην ονομαζόμενη world music από τα γεννοφάσκια μας. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, στην Ελλάδα υπάρχει πολύ πλούσια μουσική ποικιλία σε σχέση με άλλες περιοχές του κόσμου. Και για να απαντήσω και στην ερώτηση, αυτό που άκουγα μικρός στο δωμάτιό μου στην Πλάκα, το ηχητικό μπλέξιμο από τις εκκλησίες και όλα τα μπαρ της περιοχής που έπαιζαν ροκ, ποπ, δημοτικά, λαϊκά, τζαζ κλπ., είναι το «My life in the Bush of Ghosts» της Ελλάδας.
-Πλέον έχουμε συνηθίσει να ζούμε στο μοντέλο που κάποτε ονομάσαμε κρίση;
ΚΡΙΣΤΗ: Όλα τα συνηθίζει ο άνθρωπος. Και οι Σύριοι απ’ τα διαμερίσματά τους, αναγκάστηκαν να συνηθίσουν να ζουν στις σκηνές και στις λάσπες…
ΣΤΑΘΗΣ: Δεν υπάρχει και άλλη επιλογή. Οι εποχές δεν αλλάζουν μόνο μέσα στον κάθε χρόνο. Παρότι είναι σαν να μπήκαμε απότομα και ντυμένοι με καλοκαιρινά ρούχα στον χειμώνα, κάποια στιγμή θα περάσει κι αυτό.
-Τι είναι τα αεροδρόμια; Τι είναι να φεύγεις από ένα αεροδρόμιο και μετά από λίγες ώρες να στήνεις σκηνή σε παραλία στη Σίκινο;
ΣΤΑΘΗΣ: Θα μιλήσω ως ένας άνθρωπος που έχει την πολυτέλεια να έχει… διαβατήριο, που μπορεί να χρησιμοποιεί αεροπλάνο και που δεν είναι αναγκασμένος να θαλασσοπνιγεί για να φτάσει εκεί που θέλει. Ένα άπιαστο όνειρο ζωής για το μεγαλύτερο ποσοστό του πλανήτη. Το να βρίσκεσαι την μια μέρα στη Ν.Υόρκη και την ακριβώς επόμενη στην Σίκινο, εκτός από πολιτισμικό σοκ, είναι και καλοτυχία. Όσο για τα αεροδρόμια, στα περισσότερα μέρη του κόσμου είναι ολόιδια μεταξύ τους, αφού τα έχουν πάρει εργολαβία οι ίδιες εταιρίες.
ΚΡΙΣΤΗ: Παρά το αποστειρωμένο και ψυχρό περιβάλλον τους, τα αεροδρόμια με βάζουν σε μια παράξενη ψυχική κατάσταση έμπνευσης και ευφορίας. Με όλες τις φυλές του κόσμου να κυκλοφορούν γύρω σου, με όλες τις γλώσσες να ακούγονται στα αυτιά σου, γεννιέται μέσα σου μια υπερβατική αίσθηση παγκοσμιότητας, μια αίσθηση συμπαντική. Όσο κι αν ακουστεί αλλόκοτο, αυτή η αίσθηση και η έμπνευση μοιάζει σε ποιότητα με κείνο που με πιάνει όταν βρισκόμαστε πλάι στην απεραντοσύνη της θάλασσας και του ουρανού, μέσα στην πολυπλοκότητα και την ποικιλία της φύσης, στον μικρόκοσμο των χαλικιών, της άμμου, των ζουζουνιών.
-Ποιος είναι ο ορισμός που δίνετε στην έννοια της λέξεις καριέρα;
ΚΡΙΣΤΗ: Είναι η διάσταση εκείνη της δουλειάς που κάνουμε, που, πέρα από τη χαρά της δημιουργίας και της επικοινωνίας, αφορά στο πώς πληρώνουμε τους λογαριασμούς μας. Και… την ελληνική εφορία που μας τιμωρεί για το είδος δουλειάς που διαλέξαμε.
ΣΤΑΘΗΣ: Για μένα καριέρα είναι να κάνεις το καλύτερο που μπορείς σε αυτό που έχεις επιλέξει. Όταν κάνεις το καλύτερο που μπορείς, ανακαλύπτεις ότι το αποτέλεσμα συχνά είναι πολύ ανώτερο από αυτό που θα περίμενες. Καλό είναι πέρα από την καριέρα, να εφαρμόζουμε το ίδιο και σε αυτό που λέμε ζωή. Ίσως τότε να βιώναμε την ίδια έκπληξη, βλέποντας τη ζωή μας να γίνεται καλύτερη απ’ ότι θα περιμέναμε.
-Με ποιους μουσικούς συνεργαστήκατε στο νέο σας άλμπουμ; Απόψε τι θα κάνετε;
ΚΡΙΣΤΗ: Στο Σχήμα Νυν, συμμετέχουν ο παλιός μας συνεργάτης και φίλος, Σόλης Μπαρκή στα κρουστά και ο νέος μας συνεργάτης και φίλος, Ντίνος Ζούμπερης στο μπάσο. Οι ίδιοι αποτελούν και τη νέα μπάντα μας Σχήμα Νυν.
ΣΤΑΘΗΣ: Στον δίσκο έπαιξαν επίσης μπουζούκι σε δύο τραγούδια, ο Πέτρος Φρονίστας και σαξόφωνο ο Γιάννης Κινινής. Και σε μια φιλική συγκέντρωση σπίτι μας, ο Νίκος Τσιλογιάννης και ο Ζώης Λούβαρης, έκαναν φωνητικά και για το τελευταίο τραγούδι του δίσκου, με τίτλο «Όλα πάνε κι έρχονται».
