του Γιάννη Παναγόπουλου //
Η Ελεωνόρα Ζουγανέλη μένει πολύ κοντά στην Πλατεία Μαβίλη. Είναι από τις Αθηναίες που θ’ αρκούσε το “ζύγισμα” της μιας ματιάς για να υποθέσεις πως μένει εκεί. Έχω την αίσθηση πως το γειτονικό Κολωνάκι είναι αρκετά φόρμαλ να χωρέσει την “ανεξαρτησία” της. Το Μετς αρκετά “βόρειο”, κάτι σαν προάστιο, για να κινηθεί με τον τρόπο της στην υπόλοιπη πόλη. Τα Εξάρχεια, η περιοχή που κάποτε έμενε, αρκετά παιδικά να την διατηρήσουν “μέσα” τους. Η τελευταία φορά που την άκουσα να τραγουδά ζωντανά ήταν το περασμένο καλοκαίρι στη Σίφνο. Τότε είχε κοντό, αγορίστικο, μαλλί. Τώρα που μοιραζόμαστε το ίδιο τραπέζι, ο ένας απέναντι στον άλλο, τα μαλλιά της έχουν μακρύνει τόσο ώστε να ρωτήσω: “Πότε πρόλαβαν να μεγαλώσουν τόσο πολυ;” “Τα κορίτσια έχουν τα δικά τους μυστικά”απάντησε, αφήνοντας εκείνο το χαμόγελο που κόβει τις παραπάνω ερωτήσεις που θα μπορούσε να κάνει άνδρας. Μερικά μυστικά, όσο μικρά και αν είναι, δεν κάνει να καούν. Έχουν τις δικές τους μυθικές διαστάσεις. Η Ελεωνόρα διαγράφει τη δική της τροχιά στην επιτυχία. Το τελευταίο της άλμπουμ “Πού με φτάσανε οι έρωτες” έχει κάθε συστατικό που ορίζει δισκογραφική δουλειά ταγμένη ν’ ακουστεί σε κάθε ραδιόφωνο, να τραγουδηθεί από τους πάντες. Ενώ οι εμφανίσεις της στο Hotel Ερμού – παρέα με τον Γιάννη Χριστοδουλόπουλο – πάνε περίφημα.
Η Ελεωνόρα πίνει τις πρώτες γουλιές από το ποτήρι κόκκινου κρασιού που μόλις της σέρβιραν. Δεν θέλω να ξεκινήσουμε μετρώντας τις διαστάσεις που μπορεί να πάρει ο έρωτας στη ζωή της. Αυτό το έχει κάνει στις περισσότερες συνεντεύξεις που έδωσε στο παρελθόν. Θα ήθελα να ξεκινούσαμε από τα πιο βαθιά. Από την εποχή που οι γονείς της – Γιάννης Ζουγανέλης και Ισιδώρα Σιδέρη – πρωταγωνιστούσαν στο “Αχ Μαρία!” παρέα με καλλιτέχνες που όρισαν τη μουσική σκηνή της Ελλάδας. Τι θυμάται η Ελεωνόρα από εκείνη την εποχή;
-Δεκαετία 1980. Θυμάμαι τους γονείς σου στο “θρυλικό” Αχ Μαρία! O Γιάννης Ζουγανέλης και η Ισιδώρα Σιδέρη πρωταγωνιστούσαν στις παραστάσεις που γίνονταν εκεί. Αισθάνεσαι κληρονόμος μιας καριέρας που ξεκινά από τότε;
Δεν νιώθω πως συνεχίζω κάτι. Τότε βίωνα πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Ναι, έχω πολλές αναμνήσεις από εκείνη την εποχή. O χαρακτήρας μου είναι έτσι. Η φύση μου είναι έτσι.
-Έχεις φωτογραφική μνήμη;
Έχω έντονη φωτογραφική και συναισθηματική μνήμη. Μπορώ να ανακαλέσω στιγμές του Αχ Μαρία! Όταν το κάνω εκπλήσσομαι με το τι μπορεί να θυμηθώ. Ζώντας με τους γονείς μου. Το πρώτο που σκέφτομαι από εκείνη την εποχή είναι πως μεγάλωσα διαφορετικά από τα άλλα παιδιά της ηλικίας μου. Ήταν ένα περιβάλλον που δεν είμαι σίγουρη αν ήταν ιδανικό για παιδί. Ευτυχώς υπήρχαν η γιαγιά και ο παππούς που συχνά έπαιζαν τον ρόλο των γονιών μου.
-Παππούς και γιαγιά από τη μεριά του πατέρα σου;
Οι γονείς του πατέρα μου είναι κωφοί. Τα πρώτα χρόνια δεν ήταν εύκολο να με κρατήσουν οπότε οι γονείς της μητέρας μου ανέλαβαν αυτή την αποστολή. Γενικότερα στο Αχ Μαρία!, παρότι ήμουν πολύ μικρή, με πήγαιναν συχνά. Είχα εξοικειωθεί με τα καμαρίνια. Με μεγάλωσε μια παρέα που υπήρξε πολύ αληθινή και ρεαλιστική.
-Ποια ήταν τότε η παρέα των γονιών σου;
Υπήρχαν πολλοί που έρχονταν και έφευγαν. Η βασική παρέα ήταν άνθρωποι σαν τον Σάκη Μπουλά, τον Λάκη Παπαδόπουλο, τον Κώστα Τουρνά, τον Γιάννη Γιοκαρίνη, τον Γιάννη Κούτρα, τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Οι γονείς μου ζούσαν πολλές ώρες μαζί τους. Φυσικό ήταν. Δούλευαν μαζί, κάναν διπλές παραστάσεις τις γιορτές. Ηταν άνθρωποι που περνούσαμε την καθημερινότητά μας μαζί τους.
-Μπορείς να περιγράψεις μια μια λέξη όσα βίωσες εκείνη την εποχή;
Αυτό είναι πολύ δύσκολο. Βίωνα πάρα πολύ περίεργα πράγματα. Έκαναν πάρα πολλές παραστάσεις, άλλαζαν κοστούμια για να προλάβουν τα μέρη τους στη σκηνή, το πράγμα είχε μια απίστευτη ταχύτητα στα μάτια μου. Οι παραστάσεις τους δεν ήταν απλά λάιβ. Θυμάμαι πως φοβόμουν πάρα πολύ τον πατέρα μου. Για να βγει στη σκηνή φόραγε περούκες, μεγάλωνε τα αυτιά του και όλο αυτό μου φαίνονταν παράξενο. Δεν ήθελα να τον πλησιάζω. Κρυβόμουν στον ηχολήπτη να μην τον βλέπω. Με τη μητέρα μου τα πράγματα ήταν πιο ήρεμα. Ο πατέρας μου ντυνόταν γέρος, ντυνόταν το ένα και το άλλο και εγώ είχα αγωνία για το πώς θα παρουσιαστεί μπροστά μου. Είχε μια ένταση όλο αυτό.
-Πού μεγάλωσες;
Στα Πατήσια. Το σπίτι μας ήταν ακριβώς απέναντι από τον σταθμό του ηλεκτρικού “Άγιος Νικόλαος”. Κάποια στιγμή αργότερα μετακομίσαμε στα Μελίσσια. Αυτό δεν το δέχτηκα εύκολα. Ίσως να μην το δέχτηκα ποτέ. Μου φάνηκε λες και πήγαμε να μείνουμε σε ερημικά βουνά. Δεν μου άρεσε καθόλου εκείνη η μετακίνηση και ίσως να μην την ξεπέρασα ποτέ. Τα Μελίσσια πλέον έχουν έντονη ζωή, όμως για μένα ακόμα ως σήμερα, όταν πάω εκεί, είναι σαν να πηγαίνω στο απομονωμένο βουνό. Με το που μου δόθηκε η πρώτη ευκαιρία, δηλαδή, που μπορούσα να συντηρήσω χώρο μόνη έφυγα. Το πρώτο μου σπίτι ήταν στην οδό Σίνα. Μετά μετακόμισα στον Λυκαβηττό. Τότε είπα στον εαυτό μου πως η επόμενη μετακόμιση που θα κάνω θα είναι για να μείνω στην περιοχή της Πλατείας Μαβίλη.
-Και τα κατάφερες. Πόσο καιρό μένεις στην πλατεία της επιλογής σου;
Σχεδόν έναν χρόνο.
-Ξέρεις, η Πλατεία Μαβίλη μού φαντάζει ως σημείο τράνζιτ. Άνθρωποι πάνε και έρχονται για να εκπληρώσουν επαγγελματικές υποχρεώσεις ή να πιουν ποτά στα μπαρ…
Κάνεις λάθος. Εδώ υπάρχει ακόμα γειτονιά. Τη χαίρομαι. Είμαι άνθρωπος που του αρέσει το έξω. Πάω στη λαϊκή…
-Γίνεται λαϊκή στην Πλατεία Μαβίλη;
Όχι, πρέπει να περπατήσω ως την Οδό Κλεομένους αλλά η περιοχή εδώ έχει τα πάντα γύρω από εκείνο που θα λέγαμε ζωή στην πόλη.
•Υπάρχει μαθητεία για την αγάπη. Και η δυσκολότερη μορφή αγάπης είναι εκείνης στον εαυτό μας. Αυτό είναι το σημαντικότερο και η προϋπόθεση για να κατακτήσουμε καλύτερες κοινωνίες, να δούμε καλύτερους ανθρώπους. Στεναχωριέμαι όταν συμβαίνουν πράγματα που την υποτιμούν, την μειώνουν. Η αγάπη δεν έχει να κάνει με συναισθηματισμούς και αισθήματα. Είναι θέση, είναι στάση ζωής.
-“Aνήκεις” σ’ εκείνη την κατηγορία καλλιτεχνών που θα ονομάζαμε “σταρ σίστεμ”….
Τι εννοείς σταρ σύστεμ;
-Ας απαντήσω με ένα παράδειγμα. Η δισκογραφική σου εταιρεία είναι ένα. Σε προσέχει. Κλείνει τα ραντεβού σου. Μου φαίνεται πως δίνει όλα όσα χρειάζονται για να μένεις συγκεντρωμένη αποκλειστικά στην καριέρα σου.
Ένα μέρος του εαυτού μου χαίρεται γι’ αυτό. Οι άνθρωποί της δεν με αφήνουν εκτεθειμένη σε πράγματα που μπορεί να συμβούν και θα ήθελα να αποφύγω. Ναι, έχω μια εταιρεία που με στηρίζει.
-Είπα σταρ σίστεμ και ξέχασα να σε ρωτήσω το πιο βασικό. Λέμε εγχώρια σόου – μπιζ, εγχώριο σταρ – σίστεμ. Αυτοί οι όροι σε ποια πραγματικότητα ανταποκρίνονται; Υπάρχει σταρ – σίστεμ στην Ελλάδα Eλεονώρα;
Όχι. Θεωρώ πως πολλά πράγματα συμβαίνουν με έναν τρόπο μιμητικό. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει μια πραγματικότητα που πολλές φορές σε αναγκάζει να μπεις μέσα της, να λειτουργήσεις εντός της. Εγώ, όχι γιατί δεν μπορώ να διανοηθώ τη ζωή μου χωρίς λαιβ, θα πρέπει να δουλέψω σε ένα μαγαζί. Είτε τη μια χρονιά θα είναι με τη Βίσση, είτε την άλλη με τον Μουζουράκη, θα πρέπει να εμφανιστώ και να παρουσιάσω τη δουλειά μου στον κόσμο. Πέρα όμως από τα “πρέπει” δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς λάιβ. Είμαι εξαρτημένη σ’ αυτό.
-Εξαρτημένη; Έχεις βιώσει ποτέ το στερητικό σύνδρομο του μη λάιβ στη ζωή σου;
Εκείνο το καλοκαίρι που αποφάσισα να μην δουλέψω. Τις πρώτες μέρες πανικοβλήθηκα. Όμως μετά ήρθε εκείνη η στιγμή που ο πανικός έδωσε τη θέση του σε κάτι άλλο. Στην αλλαγή της ζωής μου με έναν ευχάριστο τρόπο. Το νησί, η Μύκονος, με βοήθησε πολύ σε αυτό. Έχω το σπίτι μου εκεί. Από τη στιγμή που πήρα απόφαση πως θα ζούσα “εκτός δράσης”, έστω και για λίγο, άρχισα να απολαμβάνω τις στιγμές που έρχονταν αβίαστα. Μπορούσα να πάω για μπάνιο όποτε ήθελα. Να βλέπω τους φίλους μου ελεύθερα. Να βγαίνω ή να αράζω σπίτι ανάλογα με τη διάθεσή μου. Αυτές οι απολαύσεις άρχισαν να με συνεπαίρνουν. Κατάλαβα πως υπάρχει ζωή και χωρίς τη σκηνή. Το λάιβ όμως είναι το μεγάλο ζητούμενο για μένα. Δεν υπάρχω χωρίς αυτό. Όμως πια, και μετά από την εμπειρία που σου είπα, επιβάλλω στον εαυτό μου να βρίσκει χρόνο ξεκούρασης. Εκείνη η περίοδος ήταν ευεργετική. Αναπροσάρμοσα πολλά πράγματα. Βρήκα χρόνο να ξαναδώ τι θέλω.
-Τι θέλεις;
Tο σημαντικότερο ήταν να επιστρέψω στους λόγους που τραγουδώ. Ήθελα να πάρω μια απόσταση απ’ όσα συνέβαιναν τότε. Είχε μόλις συμβεί κάτι πολύ σπουδαίο στην καριέρα μου. Είχα τεράστια επιτυχία και άρχισα να βιώνω την αγωνία της. Ο χρόνος που πέρασα μακριά με βοήθησε να επιστρέψω στον πρωταρχικό μου στόχο. Η αγωνία της αποδοχής, της επιτυχίας που έπρεπε να επαναληφθεί, με είχαν βάλει σ’ ένα τριπάκι που δεν ήθελα.
-Ναι καταλαβαίνω.
Δεν γίνεται να μην μπεις σε όλο αυτό. Είναι πολύ δύσκολο να το αποφύγεις. Σ’ αυτή τη δουλειά η επιτυχία μάς βρίσκει νεαρούς. Δεν είναι όπως οι γιατροί που μπορεί να φτάσουν στα σαράντα-σαράντα δύο για να πουν πως έκαναν κάτι. Εμάς όλο αυτό το πράγμα μάς βρίσκει νωρίς. Είκοσι-εικοσι δύο ετών γνωρίζεις για πού πας. Αλλά αν δεν ξέρεις τι σου γίνεται χάνεις τον εαυτό σου. Όταν έρθει η επιτυχία ξαφνικά μπαίνεις σε χαζούς δρόμους, όμως αν το θέλεις πραγματικά το ξαναφέρνεις.
-Στη διάρκεια της πορείας σου στο τραγούδι υπήρξε κάτι που να πήγε αλλιώς απ’ ό,τι φαντάστηκες αρχικά;
Όλα. Απλά αυτά που ήρθαν μου αρέσουν περισσότερο από εκείνα που φανταζόμουν πως θα έρχονταν. Και αυτό το λέω συνειδητά γιατί ήταν αδύνατο να κυλήσουν όλα τέλεια. Δεν περίμενα πως αυτό το πράγμα έχει τόσο πολύ ζόρι, πως χρειάζεται τόσος πολύς κόπος σε πολλά επίπεδα για να τα καταφέρω. Έχει στρες, έχει πόνο, έχει αγωνία, έχει χαρά, έχει το απόλυτο πάνω και το απόλυτο κάτω. Είναι μια κατάσταση μυητική. Σκεφτόμουν πως τραγουδώντας θα γνώριζα επιτυχία, αναγνωρισιμότητα, δόξα ενώ τελικά η πορεία αυτή έφερε πολύ σημαντικές αλλαγές σε ολόκληρη την ύπαρξή μου. Οφείλω πολλά στο τραγούδι.
-Το τελευταίο σου άλμπουμ έχει τον τίτλο “Πού με φτάσανε οι έρωτες”. Διάβαζα συνεντεύξεις που έδωσες μιλώντας για εκείνο. Οι περισσότερες ερωτήσεις είχαν ένα θέμα. Την αγάπη. Για πόσο ακόμα θα τραγουδάμε την αγάπη;
Δεν θα σταματήσει να τραγουδιέται η αγάπη.
-Την έχουμε τραγουδήσει σε όλες της τις μορφές. Αγάπη και προδοσία. Αγάπη και χαρά. Αγάπη και λύπη. Αγάπη και θάνατος. Αγάπη της μάνας στο παιδί. Γιατί η αγάπη ως θέμα δεν μας κουράζει ποτέ;
Εκείνη δημιούργησε τα πάντα. Τα καλά και τα κακά. Την κοινωνία, τις σχέσεις, την οικογένεια, τον έρωτα, τις θρησκείες. Όλα τους έχουν ως θέση την αγάπη. Υπάρχει μαθητεία για την αγάπη. Και η δυσκολότερη μορφή αγάπης είναι εκείνης στον εαυτό μας. Αυτό είναι το σημαντικότερο και η προϋπόθεση για να κατακτήσουμε καλύτερες κοινωνίες, να δούμε καλύτερους ανθρώπους. Στεναχωριέμαι όταν συμβαίνουν πράγματα που την υποτιμούν, την μειώνουν. Η αγάπη δεν έχει να κάνει με συναισθηματισμούς και αισθήματα. Είναι θέση, είναι στάση ζωής.
-Πάντως η αγάπη δεν είναι κάτι στατικό. Ο τρόπος που την ορίζουμε σήμερα δεν είναι ίδιος που την ορίζαμε τριάντα χρόνια πριν.
Αυτό είναι το όμορφο. Η αγάπη είναι πάντα στη θέση της. Εμείς τη βλέπουμε διαφορετικά στο πέρασμα του χρόνου. Αγάπη σημαίνει πολύ συγκεκριμένα πράγματα και η ωριμότητα βρίσκεται στη βάση της. Υπάρχουν τιποτένια πράγματα που επηρεάζουν τις συνειδήσεις νέων ανθρώπων και η κατεύθυνσή τους είναι τελείως ανακόλουθη με τα παραπάνω.
-Μιλάς για τον εκφασισμό της κοινωνίας;
Εννοώ για κάποια πράγματα που προβάλλει η τηλεόραση. Θα με ρωτήσεις τώρα: “βλέπει κανείς τηλεόραση;” Ναι, βλέπει. Και πολλά νέα παιδιά γίνονται αποδέκτες μηνυμάτων – οδηγιών τού τι πρέπει να κάνουν για να είναι περισσότερο αρεστά. Αυτό είναι τραγικό.
-Ξέρεις, αυτό έχει να κάνει με το πώς αντιλαμβανόμαστε την κοινωνικοποίηση γενικότερα. Υπάρχουν περιοχές της πόλης που σε τέσσερα, πέντε, έξι οικοδομικά τετράγωνα δεν υπάρχει μια πλατεία. Οι πλατείες δεν είναι μόνο τα συντριβάνια και τα στολίδια που θα κρεμαστούν σε εθνικές επετείους ή θρησκευτικές φιέστες. Είναι και χώροι που οι άνθρωποι συζητούν, γνωρίζονται, συναντιούνται.
Έχεις δίκιο. Και σε μέρη που δεν υπάρχουν πλατείες, δεν υπάρχει κόσμος. Η Αθήνα είναι λες και θέλει να απομακρυνθεί από τον εαυτό της. Πέρα από αυτό έχω πρόβλημα με τους όρους που παρουσιάζονται κάποια πράγματα. Το σεξ είναι ένα από αυτά. Ο τρόπος που προβάλλεται είναι μια αηδία, μια παραπληροφόρηση που ο κόσμος αργεί να καταλάβει. Σ’ αυτό δεν βγάζω τον εαυτό μου απ’ έξω. Και εγώ πέρασα πολλά χρόνια για να συνειδητοποιήσω ποια είμαι. Αν είμαι καλή. Αν είμαι επαρκώς χαριτωμένη. Πέρασα και από παχυσαρκία. Ο ρατσισμός που μπορεί να βιώσει ένα παιδί παχύσαρκο είναι αδιανόητος. Κάθε χρόνος που περνά νομίζω πως οι άνθρωποι γίνονται πιο σκληροί και πιο απαιτητικοί. Χρειάζεται πολύς χρόνος για να καταλάβεις την ταυτότητά σου. Ώρες ώρες έχω την αίσθηση πως με περιμένουν με τις “πιρούνες” να με δικάσουν για το οτιδήποτε. Γιατί έχεις κοντά μαλλιά; Γιατί κυκλοφορείς με μηχανάκι; Oι άνθρωποι βγάζουν πορίσματα για τους άλλους με βάση τη δική τους αντίληψη που, αν ήταν πραγματικά διευρυμένη, απλά δεν θα σκέφτονταν καν να το κάνουν. Δεν ήρθαμε εδώ για να κρίνουμε ή να κριθούμε. Ήρθαμε για να μάθουμε, να εξελιχτούμε, να μυηθούμε και να ζήσουμε.
-Πως περνάς στο Hotel Ερμού;
Υπέροχα. Στεναχωριέμαι που οι εμφανίσεις μας θα ολοκληρωθούν κάποια στιγμή. Αλλά υπάρχουν φορές που θέλεις τα πράγματα να σε αφήνουν με μια γλυκιά γεύση όταν ολοκληρώνονται. Ήταν στοίχημα για μένα όλο αυτό που γίνεται στο Hotel Ερμού. Ενα μαγαζί πιο κόζι, πιο μικρό από εκείνα που εμφανίστηκα στο παρελθόν. Το όλο πράγμα ήρθε ως συνέχεια ενός πολύ όμορφου καλοκαιριού γεμάτο συναυλίες. Η συνεργασία μου με τον Γιάννη Χριστοδουλόπουλο πάει πολύ καλά. Ήμουν σε περιοδεία και εκείνος μου έστελνε ιδέες για το πώς θα κάναμε το ένα και το άλλο. Ζέσταινε το κλίμα έτσι ώστε όταν θα ερχόμουν στην Αθήνα τα πράγματα να είχαν πάρει μορφή. Ο κόσμος διασκεδάζει με αυτό που φτιάξαμε και εγώ χαίρομαι γι’ αυτό. Τώρα απλά περιμένουμε να τελειώσουν οι εμφανίσεις μας στο Hotel Ερμού προσπαθώντας, παράλληλα, να φτιάξουμε αναμνήσεις που θα κρατήσουν.
-Μετά το Hotel Ερμού τι;
Εμφανίσεις στη Θεσσαλονίκη. Και μετά ίσως περιοδεία εκτός Ελλάδας. Θα δούμε.
