επιμέλεια Ελένη Σωτάκη //
Η κουλτούρα του six pack. Η επικράτηση της αισθητικής του υπερβολικά γυμνασμένου σώματος δεν υποχωρεί.
Υπάρχει μια ολόκληρη βιομηχανία με επίκεντρο την απόκτηση – και τη συντήρηση – σμιλεμένων μυών.
Και μπορεί οι άνδρες να έκαναν την αρχή η πίεση, όμως, γύρω από την απόκτηση του τέλειου σώματος, αυξάνεται επίσης και στις γυναίκες.
Θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε ότι η κουλτούρα αυτή είναι ένα πρόσφατο φαινόμενο.
Η δυτική κουλτούρα άρχισε να γοητεύεται από τους καλοφτιαγμένους κοιλιακούς ήδη από τα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν η ιδανική ανδρική εικόνα σώματος στη Δύση άρχισε να αλλάζει.
Οι Αρχαίοι Έλληνες εμπνέουν θαυμασμό
Ο Γάλλος ιστορικός George Vigarello έγραψε για το πώς διαμορφώθηκε η εικόνα του ιδανικού ανδρικού σώματος στη δυτική κοινωνία. Ο βρετανικός και ο αμερικανικός πολιτισμός τον 17ο, 18ο και, ως έναν βαθμό, τον 19ο αιώνα προτιμούσαν ογκώδη ανδρικά σώματα. Οι λόγοι για αυτό ήταν σχετικά απλοί: Οι πλούσιοι άντρες μπορούσαν να φάνε περισσότερο, έτσι ένα πιο παχουλό σώμα ήταν ένδειξη επιτυχίας.
Στις αρχές του 19ου αιώνα άρχισε να δίνεται σημασία στις σωματικές ικανότητες. Μέσα σε λίγες δεκαετίες, τα τροφαντά σώματα θεωρήθηκαν αφρόντιστα, ενώ τα αδύνατα, αθλητικά ή μυώδη συσχετίστηκαν με την επιτυχία, την αυτοπειθαρχία, ακόμη και την ευσέβεια.
Μέρος αυτής της εξέλιξης προήλθε από ένα ανανεωμένο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για την αρχαία Ελλάδα. Η αρχαία ελληνική εικονογραφία και τα αγάλματα είχαν τεράστιο αντίκτυπο στην εικόνα του σώματος. Με τον ίδιο τρόπο που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σήμερα διαμορφώνουν την εικόνα του σώματος, τον ίδιο ρόλο διαδραμάτισαν τότε τα έργα τέχνης από την Αρχαία Ελλάδα. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα – μια ομάδα γλυπτών που ο κόμης Έλγιν σκανδαλωδώς μετέφερε από την Ελλάδα στην Αγγλία στις αρχές του 1800, των οποίων οι ανδρικές φιγούρες έχουν λεπτό και μυώδες σώμα – συνέτειναν στην τόνωση του ενδιαφέροντος για το ανδρικό σώμα.
Το ενδιαφέρον για μυϊκότητα εντάθηκε καθώς προχώρησε ο 19ος αιώνας. Το 1851 διοργανώθηκε στο Λονδίνο μια μεγάλη εμπορική και πολιτιστική γιορτή γνωστή ως «Μεγάλη Έκθεση». Έξω από τις αίθουσες έκθεσης υπήρχαν αγάλματα της Αρχαίας Ελλάδας. Γράφοντας το 1858 σχετικά με τον αντίκτυπο που είχαν αυτά τα αγάλματα, ο Βρετανός εκπαιδευτικός φυσικής αγωγής Τζορτζ Φόρεστ παραπονέθηκε ότι οι Βρετανοί «στερούνται αυτής της όμορφης σειράς κοιλιακών μυών που δίνουν ένα τόσο μεγάλο πλεονέκτημα στα αρχαία αγάλματα».
Εξίσου σημαντική, ωστόσο, ήταν η παράλληλη ανάπτυξη και η επιρροή της στρατιωτικής γυμναστικής. Ταυτόχρονα με τον ιδανικό τύπο σώματος για τους άνδρες άλλαζε επίσης και η ευρωπαϊκή κοινωνία.
Ως αποτέλεσμα των Ναπολεόντειων πολέμων στις αρχές του 19ου αιώνα, δημιουργήθηκαν διάφορα γυμναστικά προγράμματα για την ενίσχυση των σωμάτων των νέων ανδρών σε όλη την Ευρώπη.
Οι Γάλλοι στρατιώτες ήταν γνωστοί για τη φυσική τους κατάσταση, τόσο ως προς την ικανότητά τους να βαδίζουν για μέρες και να κινούνται γρήγορα στη μάχη. Αφού πολλά ευρωπαϊκά κράτη υπέστησαν ταπεινωτικές ήττες από τις δυνάμεις του Ναπολέοντα, άρχισαν να παίρνουν πολύ πιο σοβαρά την υγεία των στρατευμάτων τους. Για να καλυφθεί το αυξανόμενο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για τη γυμναστική, άρχισαν να χτίζονται ολοένα και μεγαλύτερα γυμναστήρια σε όλη την ήπειρο.
Οι στρατιώτες δεν ήταν οι μόνοι που συμμετείχαν σε αυτά τα προγράμματα. Πολλά έγιναν δημοφιλή και μεταξύ των ευρωπαίων πολιτών και εν συνεχεία άρχισαν να κερδίζουν και τους Αμερικανούς.
Η βιομηχανία των κοιλιακών
Six Pack – Οι σπόροι για τη σύγχρονη μανία των κοιλιακών φυτεύτηκαν με δύο τρόπους: Πρώτον, οι άνδρες άρχισαν να βλέπουν ελληνικά αγάλματα με θαυμασμό. Στη συνέχεια, ανέπτυξαν τα μέσα για να χαράξουν στο σώμα τους τις εικόνες αυτών των αγαλμάτων. Εν τω μεταξύ, οι συγγραφείς της δεκαετίας του 1830 και του 1840 ώθησαν τους άντρες να επιδιώκουν τα καλλίγραμμα σώματα με δυνατό κορμό και χωρίς υπερβολικό λίπος.
Αλλά η εμμονή με τους κοιλιακούς άνθισε πραγματικά στις αρχές του 1900. Μέχρι τότε, άνδρες όπως ο Eugen Sandow μπόρεσαν να αυξήσουν το ενδιαφέρον για την αρχαιοελληνική αισθητική για το σώμα και τη γυμναστική χρησιμοποιώντας τη φωτογραφία και τη νέα τότε επιστήμη των συμπληρωμάτων διατροφής για να εξαργυρώσουν την επιθυμία για το τέλεια γραμμωμένο κορμί.
Ο ίδιος ο Sandow πουλούσε βιβλία, όργανα γυμναστικής, συμπληρώματα διατροφής, παιδικά παιχνίδια, κορσέδες, πούρα και κακάο.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο όρος “six pack” αναφερόταν όχι μόνο στα κουτιά μπύρας, αλλά άρχισε να χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους κοιλιακούς που διαγράφονται. Ως τα τέλη της δεκαετίας του 1990 η δημοτικότητα του όρου αυξήθηκε εκθετικά.
Το “six-pack abs” έγινε γρήγορα ορολογία από έξυπνους εμπόρους αποφασισμένους να πουλήσουν μια σειρά μηχανημάτων που υπόσχονταν γρήγορα αποτελέσματα για τέλειους κοιλιακούς.
Πολύ λίγα από αυτά τα μηχανήματα αποδείχτηκαν αποτελεσματικά. Ωστόσο, η λαχτάρα για το πολυπόθητο “six pack” – όπως επιβεβαιώνουν οι περισσότερες από 12 εκατομμύρια δημοσιεύσεις στο Instagram με το hashtag #sixpack – παραμένει αμείωτη.
