Κώστας Β. Ζήσης
Σε μια περίοδο που συμπίπτει με τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και σύσσωμο σχεδόν το ελληνικό θέατρο (δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς του) εγκύπτουν στην εθνική επέτειο με παραστάσεις αφιερωμένες σε αυτήν και στους ήρωες της, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά επέλεξε να μιλήσει για αυτή με τα λόγια, τη σκέψη και την ψυχή ενός αντιήρωα.
Ο «Λουκής Λάρας» του Δημήτριου Βικέλα, αυτό-βιογραφείται και παρόλο που αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα της εποχής του τονίζει την αποχή του από αυτά. Τόσο το ίδιο το έργο όσο και ο ήρωάς του κινούνται παράλληλα σε έναν άξονα-μεταίχμιο της εποχής τους.
Και πρώτα απ’ όλα το ίδιο το έργο. Σπάει τα αυστηρά δεσμά του ιστορικού μυθιστορήματος, αποτινάσσει τον μέχρι τότε ρομαντισμό που είχε καταλύσει την ελληνική και παγκόσμια γραμματεία και συστήνει την ηθογραφία και το ρεύμα του ρεαλισμού με πολύ έντονο το λαογραφικό στοιχείο. Έτσι, γίνεται το ορόσημο μιας μεταβατικής περιόδου της ελληνικής γραμματείας. Η γλώσσα του, απλή καθαρεύουσα με ιδιωματισμούς, μεταβατική και αυτή, γυρίζει την πλάτη στη μέχρι τότε λόγια καθαρεύουσα και λοξοκοιτάει τη δημοτική.
Με τη μορφή προσωπικής μαρτυρίας, επομένως και άμεσης εμπειρίας της ιστορίας, ο ήρωας-αντιήρωας ομολογεί την ανικανότητά του (σωματική και ψυχική) να πάρει μέρος στον αγώνα των Ελλήνων και υψώνει την δική του «δίψα» για ιδιώτευση και οικογενειακή ευημερία μέσα στους χαλεπούς αυτούς καιρούς, αγωνιώντας για τη δική του επιβίωση. Και αν φαντάζει δειλός, άτολμος και φοβισμένος, στην πραγματικότητα το αντίθετο συμβαίνει.
Γιατί αυτός ο αντι-ήρωας, αυτός που καθόλου δεν αγγίζει τα πρότυπα του ήρωα της μέχρι τότε (παγκόσμιας) λογοτεχνίας, είναι απλώς ο ήρωας μιας νέας τάξης πραγμάτων που έχει αρχίσει να εισβάλλει στην Ελλάδα. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος έχει εδραιωθεί (το έργο δημοσιεύεται το 1879), τα πολεμικά γεγονότα είναι ήδη ιστορία, και οι αγωνιστές της επανάστασης που πολλοί από αυτούς διεκδίκησαν και πήραν κομμάτι από την εξουσία δεν βρίσκονται πια εν ζωή. Η αστική τάξη αρχίζει να διαμορφώνεται και να αποκτά τα γενικά συμπαγή χαρακτηριστικά της, πλέον εντός της ελληνικής επικράτειας και όχι από το εξωτερικό και τη Διασπορά. Διεκδικεί πια περισσότερη δύναμη και εξουσία στο νέο κράτος στη σύσταση του οποίου ναι μεν συνέβαλε καθοριστικά, αλλά χωρίς να έχει καταφέρει να αλλάξει πολλά στη μέχρι τώρα φεουδαρχική δομή και νομή της εξουσίας που υπήρχε και επί Τουρκοκρατίας και Σουλτάνου. Ο απόλεμος ψαροπώλης, ο νοικοκύρης που κοιτούσε πάντα τη δουλειά του, όπως ο Λουκής Λάρας, γίνεται το πρότυπο του αγώνα του μεσοαστού για ανέλιξη και ευημερία.
Και όλη αυτή η εισαγωγή ίσως εξηγεί και αποσυμβολίζει την εύστοχη σκηνογραφία της παράστασης από την προσφάτως εκλιπούσα Έλλη Παπαγεωργακοπούλου (τη δουλειά της οποίας ολοκλήρωσε η Όλγα Μπρούμα) αποτελούμενη από σειρές από καρέκλες τοποθετημένες με τάξη σε σειρές στη μέση της σκηνής. Καρέκλες, στις οποίες περιπλανιέται σκηνικά ο Μανώλης Μαυροματάκης (με την κινησιολογική καθοδήγηση της Αντιγόνης Γύρα) ο οποίος ενσαρκώνει με μεστότητα τον Λουκή Λάρα, αφηγούμενος την ιστορία του. Ο ίδιος άλλωστε, μαζί με τον σκηνοθέτη Λευτέρη Γιοβανίδη, έχει επιμεληθεί και τη θεατρική, γάργαρη διασκευή του μυθιστορήματος, διατηρώντας στο ακέραιο τη γλώσσα και το αποτύπωμα του μυθιστορήματος.
Ο Μανώλης Μαυροματάκης ξεδιπλώνει τον χαρακτήρα του, χρωματίζοντάς τον, τόσο σωματικά όσο και ερμηνευτικά. Ο «δύσκολος» σε μορφή λόγος του, μεταφέρεται με αμεσότητα και δεινότητα στο κοινό και δεν είναι πια απλώς κατανοητός, αλλά γίνεται ο ίδιος στοιχείο αναγνωρίσιμο και ταυτόσημο με τον ήρωα. Κρατώντας σχεδόν πάντα γερά το καπέλο του, σύμβολο της ευημερίας και της ανέλιξής του, εξιστορεί τη ζωή, τους αγώνες και τις αγωνίες του, με χαμηλούς τόνους, με πραότητα και αγαθότητα, αλλά και με αξιοθαύμαστη εντέχνως υπαινισσόμενη υπερηφάνεια: περιγράφει τους αγώνες που δεν πήρε μέρος, θαυμάζει τους ήρωες που δεν τους μοιάζει καθόλου, αλλά να – βρίσκεται εδώ μπροστά μας, με το γιλέκο και το καπέλο του, ζωντανός, πετυχημένος, ευτυχισμένος. Αυτές οι λεπτές, καλά προστατευμένες αλλά σπινθηροβόλες στιγμές του Λουκή Λάρα και η σκηνική αποτύπωσή τους από τον Μανώλη Μαυροματάκη προσφέρουν στο κοινό μια αφοσιωμένη, μελετημένη και βαθιά ερμηνεία.
«Ο βίος ημών διήλθεν ευτυχής…» τελειώνει την αφήγηση του ο Λουκής. Και σε αυτόν τον χαρακτηρισμό «ευτυχής» είναι που συναντάμε το απόσταγμά της. Μια αφήγηση ηρωική που ενώ έχει απεκδυθεί κάθε ηρωισμό, ταυτόχρονα έχει αποδυθεί με πάθος στον αγώνα για την ευτυχία. Η ευτυχία ενός «ανθρώπου μικρού», για να χρησιμοποιήσουμε την ίδια την έκφραση του Δημήτριου Βικέλα…
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Λευτέρης Γιοβανίδης.
Θεατρική προσαρμογή: Λευτέρης Γιοβανίδης – Μανώλης Μαυροματάκης.
Σκηνικά – κοστούμια: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου.
Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου.
Επιμέλεια κίνησης: Αντιγόνη Γύρα.
Φωτισμοί: Νίκος Σωτηρόπουλος.
Βοηθός σκηνοθέτη: Βασιλική Σουρή.
Το έργο της Έλλης Παπαγεωργακοπούλου ολοκλήρωσε η Όλγα Μπρούμα.
Στον ρόλο του Λουκή Λάρα ο Μανώλης Μαυροματάκης.
Διάρκεια παράστασης 1.10
Σκηνή Ωμέγα
Τιμές εισιτηρίων
14 ευρώ (γενική είσοδος)
8 ευρώ ( Φοιτητικό, ΑΜΕΑ, άνω των 65)
Ημέρες και ώρες παραστάσεων
Παρασκευή, Σάββατο 21.30
Κυριακή 19.30
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΚΟΙΝΟΥ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
* Για την είσοδο του κοινού στις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται σε κλειστούς χώρους απαιτείται η επίδειξη έγκυρου πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πιστοποιητικού νόσησης σύμφωνα με τις ισχύουσες υγειονομικές διατάξεις.
* Η είσοδος γίνεται με τη χρήση της μάσκας και με την τήρηση των αποστάσεων τόσο κατά την προσέλευση όσο και κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων και σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ.
