Ρόζυ Μονάκη: «Δεν αρκεί η αναπαράσταση...»| Fragilemag.gr

Ρόζυ Μονάκη: «Δεν αρκεί η αναπαράσταση αλλά η αποκάλυψη…»

Ηθοποιός, με σταθερή πορεία στην Ομάδα Σημείο Μηδέν, μυημένη στη μέθοδο του Θεόδωρου Τερζόπουλου, έχοντας παράλληλα σπουδάσει Αρχιτεκτονική στη γενέτειρα της, τη Θεσσαλονίκη, και χορό με τον Κωσταντίνο Γεράρδο ”REDANCE, η Ρόζυ Μονάκη είναι ένα βαθιά πολιτικοποιημένο άτομο. Δε θα μπορούσε, η συζήτησή μαζί της για τον «Γλάρο» του Τσέχωφ, την παράσταση που σκηνοθετεί ο Σάββας Στρούμπος. για την ηρωίδα της, την Αρκάντινα, αλλά και για την Τέχνη, να μην έχει απλά πολιτικό άρωμα αλλά βάση. Γιατί, όπως αναρωτιέται και η ίδια, «η θάλασσα υφίσταται…Ποιός θα την εξαντλήσει;»

Ομάδα Σημείο Μηδέν και «Αντιγόνη», «Αναφορά για μια Ακαδημία», «Πέρσες» και τώρα «Γλάρος». Πως διυλίζονται μέσα από το δικό σας στίγμα συγγραφείς όπως οι αρχαίοι κλασικοί, ο Κάφκα και ο Τσέχωφ;

Κάθε συνάντηση με τα μεγάλα κείμενα αποτελεί την αρχή ενός ιδιόμορφου ταξιδιού. Ενός συλλογικού ταξιδιού εξόρυξης του πυρηνικού ζητήματος του κρυμμένου τραύματος, της γενεσιουργού αιτίας της δημιουργίας του υλικού. Δεν πρόκειται για μια θεωρητικο-κεντρική έρευνα -τι ήθελε να πει ο συγγραφέας- αλλά για ένα διαρκές αλισβερίσι με το χρόνο και τον χώρο. Ως ταξιδιώτισσες/τες, κουβαλάμε τις προσωπικές, ξεχωριστές ψυχοσωματικές αποσκευές, την ιστορία μας, την φαντασία μας, τις επιθυμίες μας. Για να φτάσεις βαθιά οφείλεις να δημιουργήσεις μέσα σου, τον τόπο συνάντησης αυτής της προσωπικής ιστορίας με τον κρυμμένο τραύμα του υλικού. Τελικά με αφορμή την τέλεση της παραπάνω συνάντησης, το μέσα Σώμα γίνεται ο χώρος συνάντησης με τον χρόνο, την συλλογική μνήμη και τα ένστικτα και δημιουργεί την σκηνική ποιητική. Δεν μας αφορά η αναπαράσταση της ιστορίας και οι ρεαλιστικές ροές κίνησης, αλλά η αφαίρεση, ο χρόνος του ονείρου, η όψη της αιμάτινης σάρκας. Μας ενδιαφέρει η πύκνωση που δημιουργεί μια χειρονομία, το άνοιγμα του χρόνου μιας αστραπιαίας ρωγμής. Μας ενδιαφέρει τελικά, η τοποθέτηση στο κέντρο του χώρου και του χρόνου, του ίδιου του ανθρώπου και της Ιστορίας του. Μέσα από τη Μέθοδο του Θεόδωρου Τερζόπουλου, δημιουργούμε τις συνθήκες εκείνες που επιτρέπουν την τέλεση του παραπάνω ταξιδιού, το οποίο δεν είναι ταξίδι προορισμού αλλά συνάντησης.

Η Αρκάντινα στον Γλάρο, είναι ρόλος που «κουβαλάει» μια ξεχωριστή μυθολογία στην παγκόσμια δραματουργία. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της και ποια είναι η δική σου προσέγγιση σε ένα –σύμφωνα με πολλές συναδέλφους σου, τέτοιον ρόλο ζωής;

Η Αρκάντινα, είναι ένα πολυδιάστατο, ρωγμικό, ακραίο υλικό. Αποτελεί για εμένα, απόλυτο παράδειγμά της συμπλεγματικότητας της ναρκισσιστικής τάσης ενός τραυματισμένου ανθρώπου. Με τον Σάββα Στρούμπο, σκηνοθέτη της παράστασης, θελήσαμε να αποκαλύψουμε όσες πιο πολλές πλευρές της, της καλλιτέχνιδας, της ερωτικής συντρόφου, της μητέρας, της αντίζηλου, του ειδώλου της στον σπασμένο καθρέφτη. Όλες αυτές οι πτυχές είναι λοξές, αποσυνδεδεμένες από την μνήμη, εύθραυστες και ταυτόχρονα επικίνδυνες και καταστροφικές για την ίδια και τους γύρω της. Στο υλικό Αρκάντινα υπάρχει ένα βαθύ βραχυκύκλωμα, που την εμποδίζει να συνδεθεί επί της ουσίας με το μέσα της. Ο ψυχισμός της, της επιτίθεται διαρκώς με ενοχές που τις αποβάλλει διαρκώς και εμμονικά. Βρίσκεται συνεχώς σε μια ριψοκίνδυνη ψυχοσωματική αιώρηση ανάμεσα συνειδητοποίηση και την άρνηση αυτής.

Συμμερίζεσαι σήμερα αυτήν την διατυπωμένη μέσα στον «Γλάρο» αγωνία του Τσέχωφ για την Τέχνη; Τελικά, η τέχνη οφείλει να υπηρετεί τον Άνθρωπο και τις ανάγκες του ή ο Άνθρωπος κάνει Τέχνη όταν απαλλαγεί από αυτές;

Βρισκόμαστε σε μια μεταιχμιακή εποχή βαθιάς κρίσης της ανθρωπότητας. Τα αποτελέσματα της είναι καθολικά και δημιουργούν ένα πολεμικό τοπίο: από τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη και τον Ρωσσο-ουκρανικό πόλεμο, ως την άνοδο ακροδεξιών κυβερνήσεων σε παγκόσμια κλίμακα, την εγκαθίδρυση του συντηρητισμού της κοινωνίας, την συνεχόμενη παραγωγή και αναπαραγωγή των εκφοβιστικών μεθόδων και της επιβολής της εξουσίας μέσω της καταστολής. Το “τέλος της Ιστορίας”, το κυρίαρχο ιδεολογικό αφήγημα της εισαγωγής μας στον 21ο αιώνα, μέσα σε ελάχιστα χρόνια αποδείχτηκε κίβδηλο. Μέσα σε αυτήν την μεταβατική εποχή, με ενδιαφέρει μια τέχνη που επανατοποθετεί τον Άνθρωπο στο επίκεντρο της παγκόσμιας σκηνής. Που δημιουργεί το πεδίο αμφισβήτησης όλων των δεδομένων μορφών και συνθηκών. Που μεταστρέφει τις συνειδήσεις, αναστατώνει την φαντασία, δημιουργεί τόπους ελπίδας- καταφύγια ψυχής. Μια τέχνη που διατηρεί ζωντανή την συλλογική μνήμη, την Ιστορία, το τραύμα της ανθρωπότητας και ταυτόχρονα φαντασιώνεται νέους τρόπους και κόσμους. Το θέατρο λέει ο Σαίξπηρ σήκωνε ψηλά έναν καθρέφτη για να κοιτάζεται η φύση. Για εμένα ο καθρέφτης αυτός είναι παραμορφωτικός και ραγισμένος. Δεν αρκεί η αναπαράσταση αλλά η αποκάλυψη της λανθάνουσας επικινδυνότητας της εποχής και ταυτόχρονα η εν δυνάμει αντιστροφή και υπέρβασης της πραγματικότητας. Ταυτόχρονα, η τέχνη για εμένα σήμερα είναι και η ίδια η διαδικασία της δημιουργίας, οι συνθήκες εργασίας, η διαδικασία του μοιράσματος της σκέψης και της φαντασίας των ανθρώπων εντός και εκτός σκηνής. Δεν πρόκειται για ένα αποτέλεσμα αλλά για μια αέναη διαδικασία εξέλιξης και εμβάθυνσης σε όσο το δυνατόν πιο ασφαλή και υγειή περιβάλλοντα.

Και αναγκαστικά, μετά από αυτά, ακολουθεί η ερώτηση: Τι είναι νέο στην τέχνη; Μήπως τελικά «έχουν ειπωθεί όλα»;

“Eστιν θάλασσα – τις δε νιν κατασβέσει;” – Η θάλασσα υφίσταται ποιος θα την εξαντλήσει; (Αισχύλος, Αγαμέμνονας, μετάφραση Ελένη Βαροπούλου) Η εποχή, ως μια χωροχρονική συνθήκη, συγκεκριμένων κοινωνικοπολιτικών διεργασιών αποτελεί σε μεγάλο βαθμό την μήτρα της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Κάθε εποχή γεννάει τις φόρμες, τι μορφές, τους τρόπους της να επεξεργαστεί τα τραύματα της και να τα μετατρέψει σε κινητήριες ζωογόνους δυνάμεις. Η εμμονική αναζήτηση του νέου, αποτελεί κατά την γνώμη μου, μια εξωτερική λειτουργία της δημιουργίας, αρκετά περιοριστική. Η ιστορία, εξάλλου δεν επαναλαμβάνεται αυτούσια αλλά με την μορφή της σπείρας. Τα ερωτήματα της κάθε εποχής δεν είναι ίδια, αλλά επαναφέρουν όλο και πιο αναβαθμισμένα τα κρίσιμα οντολογικά ζητήματα. Τα ιστορικά υποκείμενα, επίσης της κάθε εποχής αλλάζουν, μετασχηματίζονται. Με λίγα λόγια η τραγωδία τηςανθρωπότητας είναι διαρκής και ανεξάντλητη.

Τι διδάσκει –εάν διδάσκει- τελικά ο «Γλάρος»;

Κατά τη γνώμη μου τα έργα τέχνης σε προσκαλούν σε μια εμπειρία που σταματάει την ροή της καθημερινότητας για να επιστρέψεις σε αυτήν μεταμορφωμένη/ος. Έτσι και Γλάρος σε οδηγεί σ’ ένα ταξίδι διατάραξης των εσωτερικών σου θέσεων και δεδομένων, με σκοπό να ταρακουνήσει τη θάλασσα του ψυχισμού της καθεμιάς και του καθένα. Δημιουργεί αναταραχή, αμφισβήτηση, ίσως και σύγκρουση αλλά δεν διδάσκει με την στενή έννοια του όρου. Ανοίγει ένα πεδίο διαλόγου, θέτοντας τελικά, ερωτήματα πάνω στην τραυματισμένη ανθρώπινη ύπαρξη, την αδυναμία της ουσιαστικής επικοινωνίας με τον Άλλον, το νόημα της τέχνης, την διαμάχη ανάμεσα στο παλιό και το νέο.

Μέσα στον ζόφο της εποχής μας, βλέπεις να υπάρχει ελπίδα; Που βρίσκεται αυτή και το κυριότερο πως μεταλαμπαδεύεται;

Η ελπίδα υπάρχει όπου υπάρχουν άνθρωποι που αγωνιούν να δημιουργήσουν τους όρους ζωής τους. Σε κάθε προσπάθεια ουσιαστικής συνύπαρξης και επικοινωνίας με τον Άλλον. Στην αντίσταση στον παραλογισμό των καιρών. Στην ανάγκη να φανταστούμε αυτό που ακόμα δεν ξέρουμε.

Γλάρος του Άντον Τσέχωφ

Μετάφραση: Δαυίδ Μαλτέζε
Σκηνοθεσία – Διασκευή: Σάββας Στρούμπος
Σκηνικά – κοστούμια: Κατερίνα Παπαγεωργίου
Φωτισμοί: Κώστας Μπεθάνης
Ηχοτοπίο: Λεωνίδας Μαριδάκης
Δραματολόγος: Μαρία Σικιτάνο
Κατασκευή κοστουμιών: Ελένη Χασιώτη
Κατασκευή σκηνικού: Απόστολος Ζερδεβάς
Μακιγιάζ: Βιργινία Τσιχλάκη
Φωτογραφίες: Αντωνία Κάντα
Επικοινωνία: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας
Διανομή (με σειρά εμφάνισης):
Πιερρότος: Άννα Μαρκά – Μπονισέλ
Τρέμπλιεφ: Γιάννης Σανιδάς
Νίνα: Ελπινίκη Μαραπίδη
Αρκάντινα: Ρόζυ Μονάκη
Τριγκόριν: Σάββας Στρούμπος