Γράφει η Βασιλικά Σαριλάκη
Ο Γιοχάνες Ίττεν και η τέχνη του χρώματος
Ο Γιοχάνες Ίττεν (1888-1967), που δίδαξε στο Bauhaus, θεωρείται από τους μεγαλύτερους δασκάλους της τέχνης του χρώματος. Διερεύνησε, όπως και ο Kandinsky, τη σχέση ήχου και χρώματος.
Στηρίχτηκε στις αρχές του χρωματικού τροχού του Adolf Hölzel και σχεδίασε τη δική του χρωματική σφαίρα. Πάνω από 50 χρόνια αφιέρωσε στη μελέτη της αντίληψης, της ψυχολογίας και της αισθητικής του χρώματος.
Ο Ελβετός ζωγράφος, σχεδιαστής, συγγραφέας, δάσκαλος και θεωρητικός της τέχνης γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1888 και πέθανε στις 25 Μαρτίου 1967
Ο Ίττεν στο Bauhaus
Ήταν διευθυντής του τμήματος Γλυπτικής και δίδασκε στο προπαρασκευαστικό τμήμα της σχολής από το 1919-1923. Οι μαθητές του βίωναν κιναισθητικά το χρώμα και μάθαιναν τις μεταφυσικές του ιδιότητες.
Ο Ίττεν, κυκλοφορώντας με καλογερικό ράσο, έφερε διάφορους περιπλανώμενους γκουρού και επέβαλε στους φοιτητές του αναπνευστικές ασκήσεις και χορτοφαγία. Το κυλικείο της σχολής –θα τον κατηγορήσουν- μύριζε κάρυ έως κάτω στην σκάλα!
Η αποχώρηση του Ίττεν από το Bauhaus
Η «ταλιμπανική» εμμονή του στον Ινδουισμό οδήγησε στην αναγκαστική του παραίτηση το 1923. Τη θέση του πήρε ο ματεριαλιστής Moholy Nagy.
Ο μυστικισμός και οι φιλοσοφικές επιρροές του Ίττεν
Ο Ίττεν, όπως τον περιγράφει ο Frank Whiteford στο βιβλίο του «Bauhaus», ήταν μυστικιστής. Μαζί με τον θεοσοφιστή Adolf Meyer και τον Kandinsky, που επίσης επηρεάστηκε από τον θεοσοφισμό και τον Rudolf Steiner, έφερναν διάφορους γκουρού και περιπατητικούς φιλοσόφους στη σχολή.
Ένας από αυτούς ήταν ο gustav angel, που είχε την αρχή να μην χρησιμοποιεί ποτέ κεφαλαία γράμματα. Οι μαθητές του Bauhaus υιοθέτησαν αυτήν την ιδέα και την ενσωμάτωσαν στην τυπογραφία.
O angel είχε την αρχή να μην χρησιμοποιεί ποτέ κεφαλαία γράμματα όταν έγραφε το όνομά του. Λέγεται μάλιστα ότι αυτήν την αρχή υιοθέτησαν οι μαθητές του Bauhaus και στην τυπογραφία γιατί μέχρι τότε οι αφίσες είχαν κεφαλαία μόνον γράμματα.
Ο Μαζντεισμός και η διδασκαλία του Ίττεν
Ο Ίττεν ακολουθούσε τον Μαζντεισμό, ένα μίγμα Ινδουισμού και Ζωροαστρισμού. Πίστευε στη μάχη του καλού και του κακού και στον εξαγνισμό του σώματος μέσω φυτοφαγίας και πνευματικών ασκήσεων.
Μερικοί μαθητές του τον ακολούθησαν και φόρεσαν κι αυτοί ράσο. Η καντίνα της Σχολής διέθετε πλέον μόνο μακροβιοτικές τροφές.
Το δόγμα που ακολουθούσε ο Ελβετός Itten ήταν ο Μαζντεισμός, μίγμα Ινδουισμού και Ζωροαστρισμού.
Πίστευε δηλαδή, πως υπάρχει μια συνεχής μάχη καλού-κακού και πως για να επικρατήσει η αλήθεια του καλού πρέπει κανείς να αποκαλύψει μέσα του μια ανώτερη, κρυμμένη πραγματικότητα. Αυτό απαιτούσε τον εξαγνισμό του σώματος και γινόταν με διάφορες σωματικές και πνευματικές ασκήσεις, φυτοφαγία και καθαρμούς.
Καμιά εικοσαριά μαθητές τον ακολούθησαν, φόρεσαν κι αυτοί ράσο ενώ η καντίνα της Σχολής διέθετε πλέον μόνον μακροβιοτικές τροφές. Αν συνυπολογίσουμε μαζί με αυτά, την αυστηρότητα του κομμουνιστή Walter Gropius, αλλά και την εμμονή του Moholy Nagy να κυκλοφορεί ο ίδιος με φόρμα βιομηχανικού εργάτη σε αντίθεση με το καλογερικό ράσο του Itten μπορούμε να καταλάβουμε τι περνούσαν οι μαθητές του Bauhaus!
Η καινοτόμος μέθοδος διδασκαλίας του Ίττεν
Ο Ίττεν έφερε μεγάλες καινοτομίες στην καλλιτεχνική εκπαίδευση: Απαγόρευε να τον αποκαλούν καθηγητή, δεν αποκαλούσε μαθητές τους μαθητές του, ξεκινούσε τα μαθήματά του με αναπνευστικές ασκήσεις και διαλογισμό, πίστευε ότι τέχνη και εμπόριο είναι ασυμβίβαστα.
Οι ασκήσεις του στο Bauhaus έθεσαν τα θεμέλια για τις κατοπινές σχολές Arts Plastiques που δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη, δεκαετίες αργότερα, γύρω στην δεκαετία του ’80. Φυσικά δεν υιοθετήθηκαν οι σωματικές ασκήσεις που τους έβαζε, π.χ έπρεπε να κάνουν πρώτα κινήσεις με το σώμα τους, να βιώσουν μια φόρμα πριν την ζωγραφίσουν σε χαρτί, ή ασκήσεις χαλάρωσης και διαλογισμού.
Οι πολιτικές εντάσεις στο Bauhaus και το τέλος του
Μερικοί φοιτητές του Ίττεν τον θεωρούσαν γκουρού, ενώ άλλοι είχαν σοσιαλιστικές απόψεις. Ο ιδρυτής του Bauhaus, Walter Gropius, ήταν κομμουνιστής.
Καθόλου τυχαία το Bauhaus χαρακτηρίστηκε «γιάφκα μπολσεβίκικης κουλτούρας» από τους Ναζί.
Ο Χίτλερ συνέλαβε το 1933 – 33 μαθητές της σχολής ως προπαγανδιστές της «εκφυλισμένης τέχνης» όπως την ονόμαζε τους έστειλε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ενώ ονόμασε το Bauhaus «γιάφκα μπολσεβίκικης κουλτούρας».
