5 γυναίκες σύμβολα |  Είναι γυναίκες με ζωή και έργο που άλλαξε συνειδήσεις – Είναι γυναίκες που δεν έκαναν πίσω στη θέα της πατριαρχίας, στη θέα της ανεξαρτησίας τους

Η Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας εορτάζεται στις 8 Μαρτίου κάθε χρόνο ως ημέρα μνήμης των αγώνων του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών.

Σιμόν Ντε Μποβουάρ, Φρίντα Κάλο, η Λαϊλά από την Καμπούλ, Σούζαν Γουντ, Guerrilla Girls. Το γυναικείο κίνημα δεν είναι άδειο πουκάμισο. Ο αγώνας για περισσότερη δικαιοσύνη ανάμεσά μας είναι ακόμα ενεργός. Είναι ακόμα μακρύς. 

Σιμόν Ντε Μποβουάρ

Γόνος αστικής γαλλικής οικογένειας και γεννημένη τον Ιανουάριο του 1908, η διανοούμενη Ντε Μποβουάρ έδωσε το στίγμα του χαρακτήρα της από νωρίς.

Ο πατέρας της είχε πει: «Η Σιμόν σκέφτεται σαν άνδρας». Απέκτησε πτυχίο στη Σορβόννη. Κατά την ολοκλήρωση των μεταπτυχιακών της σπουδών στο Παρίσι, η Ντε Μποβουάρ συναντήθηκε με τον φιλόσοφο, λογοτέχνη, κριτικό και πολιτικό ακτιβιστή, κυριότερο εκπρόσωπο του φιλοσοφικού υπαρξισμού και φαινομενολογίας, υποστηρικτή της πολιτικής θεωρίας του Μαρξισμού, Ζαν-Πωλ Σαρτρ. Η σχέση τους διήρκεσε 50 χρόνια. Αν και οι δύο κράτησαν σταθερή ανεξαρτησία σε ολόκληρη τη διάρκειά της .

Ενώ η Ντε Μποβουάρ είναι γνωστή για την πρωτοφανή υπαρξιακή της γραφή, τα μυθιστορήματα και τα δοκίμιά της, με τον Σαρτρ κέρδισαν ισόποση αναγνώριση για την ανορθόδοξη σχέση τους. Δεν σεβάστηκαν τη μονογαμία.

Η Σιμόν Ντε Μποβουάρ είχε σχέσεις με τους φοιτητές της. Γεγονός που την οδήγησε στο τέλος της σταδιοδρομίας της ως καθηγήτριας το 1943. Η οικογένειά της είδε τη μέτρια περιουσία της να εξαντλείται στη δεκαετία του 1920. Παρ’ όλα αυτά δεν σταμάτησε να την επαινεί για τις απόψεις της που ήταν μπροστά από την εποχή της.

Το βιβλίο «Δεύτερο φύλο» της Ντε Μποβουάρ κυκλοφόρησε το 1949. Αποτέλεσε το απόλυτο έργο αναφοράς του φεμινιστικού κινήματος. Τα 50.000 αντίτυπα της πρώτης έκδοσης εξαντλήθηκαν μέσα σε μια βδομάδα, ενώ το Βατικανό περιέλαβε το βιβλίο στη «μαύρη λίστα» του. Εξήντα χρόνια μετά με τη φεμινιστική ουτοπία να ξεφτίζει, καθώς σεξιστικές αντιλήψεις και πρακτικές επανέρχονται σε πολλά σημεία του πλανήτη, το «Δεύτερο φύλο» αξίζει να ξαναδιαβαστεί ως ορόσημο της ιστορίας του γυναικείου κινήματος.

Φρίντα Κάλο

Έμαθε να σφυρηλατεί τον πόνο.  Έμαθε να δημιουργεί στο φόντο του. Πνευματώδης, με ωμή πίστη στη ζωή και το ταλέντο της η Φρίντα Κάλο έγινε μέσα από τη ζωγραφική και τη ζωή της σύμβολο του Μεξικού.

Ζυμωμένη μέσα στη φωτιά μιας μεθυσμένης λατινοαμερικανικής αριστεράς  που σχοινοβατούσε ανάμεσα στην παρανομία, τις έντονες συζητήσεις και τη δίψα να πάει τον κόσμο ένα βήμα πιο μπροστά η Φρίντα Κάλο και ο άνδρας της ζωής της, επίσης ζωγράφος, Ντιέγκο Ριβέρα, έζησαν τη ζωή τους «πνιγμένη» στο πάθος για δημιουργία τέχνης. Η τελευταία δεν αποκομίστηκε μόνο στη ζωγραφική τους. Το έκανε και στην ιδία τους τη ζωή. Κοινή ή ξεχωριστά.

Η Λαϊλά από την Καμπούλ


Λαϊλά είναι ένας αληθινός άνθρωπος. Ένας μοναχικός στρατός. Είναι ένας από τους λόγους που δίνουν κουράγιο στον κόσμο. Η ιστορία της πρέπει να γίνει γνωστή.

Υπάρχουν άνθρωποι που κοντράρουν την βαρβαρότητα στα ίσια. Το ντοκιμαντέρ Laila at the Bridge εστιάζει στη ζωή μιας γυναίκας που μάχεται ενάντια στη μαφία ναρκωτικών του Αφγανιστάν.

Στην Καμπούλ ζουν οι περισσότεροι ηρωινομανείς του κόσμου.  Το Αφγανιστάν είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες εξαγωγές οπίου στον κόσμο. Κάτω από μια γέφυρα στην Καμπούλ, εκατοντάδες άντρες και γυναίκες με θολά μάτια αφήνονται στο πεπρωμένο τους από μια διεφθαρμένη κυβέρνηση που έχει τα δικά της οικονομικά συμφέροντα στο εμπόριο οπίου.

Η Λαϊλά αποφάσισε να κάνει κάτι γι ‘αυτό. Η συνταγή είναι δοκιμασμένη. Προβάλλει τη δύναμη της θέλησης στην καθαρότερη μορφή της. Μέρα με τη μέρα, η χαρισματική και έντονη γυναίκα βάζει τα μικρά παπούτσια μπαλαρίνας που τη βολεύουν περισσότερο, τυλίγει το κεφάλι της με μαντίλα και πάει “Κάτω από τη Γέφυρα”. Εκεί έχει στήσει το δικό της ιδιωτικό κέντρο αποκατάστασης.

Τα μέσα που διαθέτει είναι ελάχιστα. Απέχουν πολύ από τους δυτικού τύπου τρόπου απεξάρτησης από τα ναρκωτικά.

Η Λαϊλά δεν είναι γκουρού και όσα κάνει κάτω από τη γέφυρα δεν είναι μια φάμπρικα θαυμάτων. Πρέπει να αγωνίζεται με συνεχή οικονομικά προβλήματα. Όταν η άφιξη των Ταλιμπάν στην πόλη φοβίζει τους ασθενείς της η δράση της πραγματικά γίνεται δύσκολη.

Αλλά η Λάιλα είναι η δύναμη της θέλησης στην καθαρότερη μορφή της, καθώς απειλεί τους διεφθαρμένους υπουργούς στα μαρμάρινα γραφεία τους ή πυροβολεί τα μαφιόζικα βαποράκια με το κυνηγετικό όπλο που έχει στην κρεβατοκάμαρά της.

Ο αμύθητος και ανυπολόγιστος βαθμός φροντίδας που προσφέρει σε ανυπεράσπιστους ανθρώπους είναι ισόποσος με την οργή που βγάζει στους ανθρώπους που διακινούν θάνατο στην πόλη της. Γιατί, όπως φωνάζει σε μια ομάδα ανθρώπων που θέλουν να προσεγγίσουν τους εθισμένους ναρκομανείς για να τους πουλήσουν την ναρκοπραμάτια τους, σε ένα στιγμιότυπο τους φωνάζει “Είμαι πιο κακή από όλους εσάς μαζί”.

Σούζαν Γουντ

Ήταν εκείνη η εποχή που οι γυναίκες περνούσαν από το φόντο στο πρώτο πλάνο. Η φωτογράφος Σούζαν Γουντ ήταν εκεί παρούσα με την κάμερά της για να ντοκουμεντάρει το γεγονός.

Οι δεκαετίες του 1960 και του 1970 είχαν πραγματικό ενδιαφέρον. Ο κινηματογράφος, η μουσική, η ζωγραφική, οι γραφικές τέχνες άνθιζαν. Κάθε φύλο ήθελε να κατανοήσει καλύτερα το άλλο. Ίσως όσο ποτέ περισσότερο στη διάρκεια του εικοστού αιώνα.

Η Σούζαν Γουντ πριν μπει στο χώρο της φωτογραφίας με σκοπό να απαθανατίσει τη γυναικεία οντότητα ξεκίνησε φωτογραφίζοντας πιάτα με γαστρονομικά εδέσματα για λογαριασμό διαφημιστικών εταιριών.

Το να ενδιαφερθεί για τις γυναίκες, εκείνες που θέλησαν να παίξουν σε πρώτο πλάνο με τον φωτογραφικό φακό, ήταν μια πρόκληση που ξεπερνούσε την καλλιτεχνική φωτογραφία και αλλοίωνε την παραδοσιακή άποψη πως ο άνδρας είναι γεννημένος πρωταγωνιστής και η γυναίκα ένα παρακολούθημά του γεννημένο να τον φροντίζει, να τονώνει το “εγώ” του.
 
Η Σούζαν Γουντ από το 1960 φωτογραφίζει γυναίκες που διαλύουν τα στερεότυπα της πατριαρχικής εικόνας. Από τον φακό της πέρασαν ηρωίδες της Σινετσιτά όπως η υπέροχη ηθοποιός με το αγγελικό πρόσωπο Μόνικα Βίτι. Η Τζέιν Φόντα όταν κάθε δημόσια εμφάνισή της ήταν και μια δήλωση γυναικείας χειραφέτησης. Η μουσικός – καλλιτέχνις Γιόκο Όνο. Η γυναίκα – σύμβολο του σεξ Τζέιν Μάνσφιλντ. Η γαλαζοαίματη σχεδιάστρια μόδας Ντάιαν Φον Φίρστενμπεργκ. Η ζωγράφος Γκλόρια Βάντερμπιλτ.
 
Ο φεμινισμός στις εικόνες της Σούζαν Γουντ είναι φανερός. Οι πρωταγωνίστριές της είναι σε κίνηση δημιουργώντας εντυπώσεις. Παράγοντας επικοινωνία. Κοινοποιώντας μηνύματα χειραφέτησης χωρίς να το φωνάζουν.
 
Guerrilla Girls

Οι Guerrilla Girls δημιουργήθηκαν το 1985 για να καταγγείλουν τον ανδροκρατούμενο κόσμο της τέχνης, με αφορμή μια μεγάλη έκθεση στο ΜοΜΑ της Νέας Υόρκης, όπου οι γυναίκες καλλιτέχνιδες υποεκπροσωπούνταν κραυγαλέα.

 Από τότε και μέχρι σήμερα, με τις χαρακτηριστικές τους μάσκες γορίλα, αυτές οι μαχητικές, ανώνυμες φεμινίστριες συνεχίζουν να στοχοποιούν τον σεξισμό, τον ρατσισμό και τη διαφθορά στην πολιτική, την τέχνη και την ποπ κουλτούρα. Με γεγονότα, χιούμορ και ανατρεπτικό οπτικό υλικό, αποκαλύπτουν όλα αυτά που είναι κρυφά, όσα παραβλέπονται, την αδικία. Έχουν εμφανιστεί σε πάνω από 90 πανεπιστήμια και μουσεία, σε έντυπα και τηλεοπτικά ΜΜΕ, ενώ δημιουργούν αφίσες, αυτοκόλλητα, βιβλία και δημόσια έργα σε όλο τον κόσμο.

Οι Guerrilla Girls είναι φεμινίστριες, ακτιβίστριες καλλιτέχνιδες.  Δηλώνουν: “Φοράμε μάσκες γορίλα δημοσίως και χρησιμοποιούμε γεγονότα, χιούμορ και προκλητικές εικόνες για να εκθέσουμε τις προκαταλήψεις γύρω από το φύλο και την εθνικότητα, καθώς επίσης τη διαφθορά στην πολιτική, την τέχνη, τον κινηματογράφο και την ποπ κουλτούρα.

Η ανωνυμία μας διατηρεί την εστίαση στα ζητήματα και μακριά από το ποιες θα μπορούσαμε να είμαστε: θα μπορούσαμε να είμαστε οποιεσδήποτε και βρισκόμαστε παντού. Πιστεύουμε σε ένα διαθεματικό φεμινισμό που καταπολεμά τις διακρίσεις και υποστηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους τους ανθρώπους και για όλα τα φύλα. Υπονομεύουμε την ιδέα μιας κυρίαρχης αφήγησης, αποκαλύπτοντας την υποκείμενη ιστορία, το υπόστρωμα της αφήγησης, τα παραλειπόμενα και τα ξεκάθαρα άδικα.

Έχουμε πραγματοποιήσει εκατοντάδες πρότζεκτ (αφίσες, δράσεις, βιβλία, βίντεο, αυτοκόλλητα) σε όλο τον κόσμο, σε πόλεις όπως το Μπιλμπάο, η Κωνσταντινούπολη, το Λονδίνο, το Λος Άντζελες, η Πόλη του Μεξικού, η Νέα Υόρκη, το Ρότερνταμ, το Σάο Πάολο και η Σαγκάη.

Πραγματοποιούμε επίσης παρεμβάσεις και εκθέσεις σε μουσεία, τις οποίες εκσφενδονίζουμε στους τοίχους τους για την κακή τους συμπεριφορά και τις πρακτικές διάκρισης που ακολουθούν.

Οι αναδρομικές μας εκθέσεις στο Μπιλμπάο και τη Μαδρίτη, με τίτλο Guerrilla Girls 1985-2015, και η περιοδεύουσα έκθεσή μας στις ΗΠΑ, Guerrilla Girls: Not Ready To Make Nice, έχουν προσελκύσει χιλιάδες επισκέπτες.

Το 2016, υλοποιήσαμε νέα πρότζεκτ δρόμου και μουσείων στην Tate Modern και στη Whitechapel Gallery του Λονδίνου, καθώς και στο Παρίσι, στην Κολονία, στη Μινεάπολις, και αλλού! Τι θα ακολουθήσει; Περισσότερα δημιουργικά παράπονα!! Περισσότερες παρεμβάσεις!! Περισσότερες διαμαρτυρίες!!”