Η ταινία «Τζουλιάνο, ο Αρχιληστής» (1962) του Φραντσέσκο Ρόζι παραμένει μέχρι σήμερα ένα από τα πιο ριζοσπαστικά δείγματα πολιτικού κινηματογράφου. Το έργο προβάλλει απόψε -Παρασκευή 10 Οκτωβρίου- το Κανάλι της Βουλής στις 22:00
Ο Ρόζι αφηγείται τη ζωή και τον μύθο του διαβόητου ληστή και αυτονομιστή Σαλβατόρε Τζουλιάνο, όχι μέσα από μια παραδοσιακή βιογραφία, αλλά μέσα από ένα περίτεχνα δομημένο πλέγμα μαρτυριών, αναδρομών και αντιπαραθέσεων.
Η ιστορία αρχίζει με το πτώμα του Τζουλιάνο, που βρίσκεται νεκρός το 1950 στην αυλή ενός σπιτιού στη Σικελία. Από εκεί και πέρα, η ταινία ανασυνθέτει, μέσα από διαφορετικές οπτικές, τα γεγονότα που οδήγησαν στον θάνατό του και αποκαλύπτει τη βαθύτερη σχέση ανάμεσα στον ίδιο, τη μαφία, το αποσχιστικό κίνημα της Σικελίας και το πολιτικό σύστημα της Ιταλίας.
«Τζουλιάνο, ο Αρχιληστής» – Η σκηνοθεσία του Ρόζι είναι αυστηρή και ερευνητική. Αποφεύγει τη συναισθηματική προσέγγιση και επιλέγει την αποστασιοποιημένη ματιά ενός δημοσιογράφου ή ενός ιστορικού. Ο Τζουλιάνο παραμένει σχεδόν αόρατος: η μορφή του πλανάται πάνω από την ταινία περισσότερο ως σύμβολο, παρά ως ανθρώπινη παρουσία. Αυτή η επιλογή καθιστά το έργο όχι ένα πορτρέτο του “αρχιληστή”, αλλά μια μελέτη πάνω στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία κατασκευάζει και διατηρεί τους μύθους της. Η φωτογραφία του Τζιάνι ντι Βενέτσο ενισχύει αυτή τη διάσταση· τα ασπρόμαυρα τοπία της Σικελίας, σκληρά και ανελέητα, θυμίζουν ντοκουμέντο, ενώ η φυσική χρήση φωτός και σκιάς αποδίδει ένα σχεδόν δημοσιογραφικό ρεαλισμό.
Το σενάριο, γραμμένο από τον Ρόζι, τη Σούσο Τσέκι ντ’Αμίκο, τον Εντζό Πρόβεντσε και τον Φράνκο Σολίνας, αποφεύγει τον διδακτισμό και προσεγγίζει την υπόθεση μέσα από θραύσματα μαρτυριών, διαλόγους και εικόνες που λειτουργούν σαν κομμάτια ενός παζλ. Ο θεατής καλείται να συνδέσει τα στοιχεία και να αποφασίσει ο ίδιος τι είναι αλήθεια και τι προπαγάνδα. Η μουσική του Πιέρο Πικιόνι, λιτή και συγκρατημένη, συνοδεύει τη δράση χωρίς να επιβάλλεται, ενώ το μοντάζ του Μάριο Σεραντρέι ενισχύει τη μη γραμμική αφήγηση και τη ρυθμική ένταση.
Στο καστ ξεχωρίζει ο Φρανκ Βολφ ως Γκασπάρ Πισσιότα, ο συνεργάτης και εντέλει προδότης του Τζουλιάνο, καθώς και ο Σάλβο Ράντονε στον ρόλο του προέδρου του δικαστηρίου. Οι περισσότεροι υπόλοιποι ρόλοι ερμηνεύονται από μη επαγγελματίες ηθοποιούς, ντόπιους κατοίκους της Σικελίας, γεγονός που χαρίζει στο φιλμ μια αυθεντικότητα και έναν αφοπλιστικό ρεαλισμό. Η παρουσία αυτών των ανθρώπων, με τα αληθινά πρόσωπα και τις τοπικές διαλέκτους τους, μετατρέπει την ταινία σε ένα είδος ζωντανού ντοκουμέντου.
Ο Ρόζι δεν ενδιαφέρεται να προσφέρει καθαρές απαντήσεις. Αντίθετα, αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των γεγονότων και τον ρόλο των μηχανισμών εξουσίας που συντηρούν τη βία και τη διαφθορά. Το φιλμ είναι μια πολιτική καταγγελία, αλλά και μια υπαρξιακή αναζήτηση πάνω στη φύση της αλήθειας και της ιστορικής μνήμης. Παρά τη φαινομενική του ψυχρότητα, το έργο διαθέτει μια βαθιά συγκινητική δύναμη, ακριβώς επειδή αντιμετωπίζει την Ιστορία με σοβαρότητα και σεβασμό.
Η ταινία «Τζουλιάνο, ο Αρχιληστής» είναι ένα έργο που απαιτεί την ενεργή συμμετοχή του θεατή και τον καλεί να στοχαστεί όχι μόνο πάνω στην ιστορία ενός ανθρώπου, αλλά και πάνω στις σκιές μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Σκηνοθεσία: Φραντσέσκο Ρόζι
Πρωταγωνιστούν: Πιέτρο Καμμαράτα, Φρανκ Βολφ, Σάλβο Ράντονε, Σεννούτσιο Μπενέλι, Φεντερίκο Ζάρντι και μη επαγγελματίες ηθοποιοί της Σικελίας
