Χρόνος – Στην παιδική ηλικία, μια μέρα διαρκούσε για πάντα. Οι έξι εβδομάδες των καλοκαιρινών διακοπών φάνταζαν αιωνιότητα. Όμως όσο μεγαλώνουμε η αίσθηση του χρόνου αλλάζει. Οι ημέρες, οι εβδομάδες, τα χρόνια περνούν βιαστικά καθώς διεκπεραιώνουμε τις καθημερινές μας υποχρεώσεις. Και ξαφνικά είναι πάλι Χριστούγεννα. Γιατί συμβαίνει αυτό;
•Επεξεργασία εικόνων στον εγκέφαλο
Ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: Ο χρόνος του ρολογιού δεν αντιστοιχεί πάντα στον τρόπο με τον οποίο εμείς οι άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε το πέρασμα του χρόνου. Ο εσωτερικός, βιωμένος χρόνος μας επηρεάζεται από αισθητηριακές εντυπώσεις, όπως αλληλουχίες εικόνων, που επηρεάζουν τον εγκέφαλό μας.
«Οι μέρες φαίνοταν να διαρκούν περισσότερο στη νεότητα, επειδή ο εγκέφαλος επεξεργάζεται περισσότερες εικόνες την ημέρα», εξηγεί ο καθηγητής Adrian Bejan. “Δεν είναι ότι οι εμπειρίες είχαν περισσότερο νόημα ή καταγράφηκαν εντονότερα, απλώς υποβλήθηκαν σε πιο γρήγορη επεξεργασία”.
•Βιωμένος χρόνος
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις. Ο ψυχολόγος και ανθρώπινος βιολόγος από το Freiburg Dr. Marc Wittmann ασχολείται με το θέμα του χρόνου και της αντίληψής του εδώ και χρόνια και έχει γράψει ένα βιβλίο γι’ αυτό.
Βασικά, η αντίληψη του χρόνου που αλλάζει με την αυξανόμενη ηλικία δεν είναι φαντασία, διαπίστωσε ο Marc Wittmann και η συνάδελφός του Sandra Lehnhoff σε μια μελέτη, στην οποία συμμετείχαν περίπου 500 άτομα ηλικίας μεταξύ 14 και 94 ετών: όσο μεγαλύτεροι ηλικιακά ήταν οι ερωτηθέντες, τόσο πιθανότερο ήταν να απαντήσουν ότι ο χρόνος για αυτούς περνούσε πιο γρήγορα.
•“Όσο περισσότερα πράγματα βιώνουμε και μπορούμε να θυμόμαστε, τόσο μακρύτερο φαίνεται το πέρασμα του χρόνου.”
Εκτός από την ταχύτητα επεξεργασίας εικόνας στον εγκέφαλο, υπάρχουν ακόμα τρεις αλληλένδετοι λόγοι: μνήμη, συνήθεια, ρύθμιση συναισθημάτων.
•Μνήμη
Πώς νιώθουμε το χρόνο, όταν κοιτάμε πίσω σε συγκεκριμένες φάσεις και στιγμές της ζωής; «Όσο περισσότερες αναμνήσεις έχουμε για ένα χρονικό διάστημα, τόσο μεγαλύτερο μας φαίνεται αυτό αναδρομικά», λέει ο Marc Wittmann.
Όσο πληρέστερος από πληροφορίες είναι ο εγκέφαλος, όσα περισσότερα συμβάντα έχουν καταγραφεί – τόσο περισσότερο χρόνο υπολογίζει. Ομοίως και η μνήμη. Ένα σαββατοκύριακο που απλώς κανείς ξαπλώνει και βλέπει netflix, για παράδειγμα, φαίνεται πολύ συντομότερο από ένα ταξίδι δυο ημερών σε μια άγνωστη πόλη. Αν και ήταν 48 ώρες και στις δύο περιπτώσεις.
Επιπλέον, ασχολούμαστε πιο συνειδητά με τις νέες εμπειρίες, είμαστε πιο παρόντες και πιο ανοιχτοί. Αυτό, σύμφωνα με τον Δρ. Wittmann αυξάνει και τις ικανότητες της μνήμης. Έτσι, όχι μόνο θυμόμαστε περισσότερα, αλλά και καλύτερα. Η λειτουργία αυτή επηρεάζει επίσης την αντίληψή μας και για το χρόνο κοιτώντας προς τα πίσω.
Η παιδική ηλικία και η εφηβεία είναι γεμάτες νέες εμπειρίες, αισθητηριακές εντυπώσεις και πρώτες φορές. Ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο οι καλοκαιρινές διακοπές φαίνονται τόσο μεγάλες στις αναμνήσεις μας.
•“Όσο μεγαλώνουμε, τόσο λιγότερο σημαντικές εμπειρίες συμβαίνουν και αποθηκεύονται στη μνήμη.” Marc Wittmann, ψυχολόγος και ανθρώπινος βιολόγος
•Συνήθεια
Εάν το καινούργιο γίνει σταδιακά μια συνήθεια κατά τη διάρκεια της ζωής, η επίδρασή του περιορίζεται. Θυμόμαστε λιγότερο καλά ό,τι έχουμε κάνει ρουτίνα ή έχουμε ήδη βιώσει αρκετές φορές.
•Ρύθμιση συναισθημάτων
Η ρύθμιση συναισθημάτων παίζει έναν περαιτέρω ρόλο στην υποκειμενική αντίληψη του χρόνου. Σύμφωνα με μια άλλη μελέτη του Marc Wittmann και άλλων, οι ερωτηθέντες με υψηλότερη ικανότητα να ρυθμίζουν τα συναισθήματα τους όχι μόνο ένιωθαν πιο χαλαροί, λιγότερο καταθλιπτικοί και αγχωμένοι – αλλά γι’ αυτούς ο χρόνος περνούσε λίγο πιο αργά.
Αυτό έχει να κάνει με τη μνήμη. Οι άνθρωποι με μεγαλύτερη συνειδητότητα των συναισθημάτων τους αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους πιο συνειδητά και ως εκ τούτου αποθηκεύουν περισσότερες εμπειρίες στη μακρόχρονη μνήμη τους. Με τη σειρά του αυτό εξασφαλίζει περισσότερες εμπειρίες και συνεπώς μεγαλύτερη αντίληψη του χρόνου που περνά.
•Αιώνιες καλοκαιρινές διακοπές; Σχεδόν ναι!
Όσον αφορά στη μείωση της ταχύτητας με την οποία ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται τις αισθητηριακές εντυπώσεις, όπως είναι οι εικόνες, και επομένως μας φαίνεται ότι ο χρόνος συνεχώς γίνεται συντομότερος, δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά. Είναι αποτέλεσμα της γήρανσης.
Μπορούμε ωστόσο να φροντίσουμε να βιώνουμε λιγότερη ρουτίνα και περισσότερες νέες εμπειρίες εστιάζοντας σε αυτές όλη μας την προσοχή. Αυτό δεν μας προσφέρει ξανά την αίσθηση των αιώνιων καλοκαιρινών διακοπών, αλλά τουλάχιστον επιτρέπει στον βιωμένο χρόνο λίγο να διαστέλλεται. Όσο για τις τηγανητές πατάτες, δεν είναι ποτέ κανείς πολύ μεγάλος.
πηγή: ze.tt
