Κριτική | «Ονόριο, τ’ ανομήματα ενός εκληματία» στο θέατρο Βαφείο: επιτέλους σύγχρονο νεολληνικό έργο! (παράταση παραστάσεων)

Κώστας Β. Ζήσης

Το θεατρικό έργο του Στέφανου Παπατρέχα “Ονόριο, τα ανομήματα ενός εγκληματία”, που παρουσιάζεται στο Θέατρο Βαφείο – Λάκης Καραλής, πήρε παράταση μέχρι την Τρίτη 28 Δεκεμβρίου.

Το σύγχρονο νεολληνικό θεατρικό έργο είναι καιρός πια που έχει περάσει αν όχι σε καθεστώς απαξίωσης, σίγουρα σε καθίζηση.  Είναι η εποχή με τους γρήγορους ρυθμούς  που η ελληνική διανόηση αδυνατεί να παρακολουθήσει μέσα στο ακαδημαϊκό αλάνθαστο της, η παντελής έλλειψη και τεχνηέντως διαπόμπευση και κατάρρευση των  ιδανικών που δίνουν έμπνευση , είναι η επιδερμική προσέγγιση μιας κοινωνίας που εξελίσσεται ως νέα βασισμένη στα πιο παλιά και σάπια θεμέλια, είναι η εύκολη συγκυριακή θεματολογία που επιτρέπει την πρόσκαιρη λάμψη διαττόντων αστέρων, η καταφυγή στο εφήμερο, το άγχος για την διάκριση, η ατολμία να ανάγει το εμπειρικό και προσωπικό σε διαχρονικό και πανανθρώπινο; Θα μπορούσε πολλά να στοχαστεί κανείς για αυτήν την –ας μην φοβόμαστε τις λέξεις- ένδεια της σύγχρονης ελληνικής θεατρικής γραφής.

Ωστόσο υπάρχουν και κάποιες ελπιδοφόρες εξαιρέσεις. Όπως συμβαίνει στο θεατρικό  έργο του Στέφανου Παπατρέχα που με έκπληξη και συγκίνηση παρακολούθησα την παράσταση του στο θέατρο Βαφείο- Λάκης Καραλής. Κείμενο ευφάνταστο και εξεχόντως δημιουργικό, που καταφέρνει να δώσει  ένα διαφορετικό στίγμα στην σύγχρονη θεατρική γραφή. Μια εποχή που παραμένει άγνωστη στα ελληνικά πεπραγμένα (η μεσαιωνική), μία ιστορία σε τέσσερις τόπους, με τέσσερις τρόπους, τέσσερις προσλήψεις και τέσσερις αποδόσεις, που συγκροτούν την μία και μοναδική Αλήθεια, που αναζητείται λυτρωτικά. Ένα κείμενο φαινομενικά σπονδυλωτό που συνιστά μια ενιαία ραχοκοκαλιά της θεατρικής πράξης, ως τέχνης και τεχνικής. Κείμενο που πατά γερά στην παγκόσμια θεατρική και λογοτεχνική παράδοση, όπου μέσα του μπορείς να αναγνωρίσεις από Γκαίτε, Σαίξπηρ και Βοκκάκιο έως και Έντγκαρ Άλαν Πόε. Κείμενο που ακουμπά σε διαφορετικές σχολές και ύφη, από τον ρομαντισμό, τον ρεαλισμό και τον εξπρεσιονισμό και που απαντά περίτρανα ότι όλες μπορούν να αποτελέσουν το ιδανικό μέσο για να μιλήσεις αρκεί να έχεις κάτι να πεις.

Μυστικά και ανομολόγητα πάθη σε ένα μοναστήρι κυριευμένο από την υποκρισία, ένας πύργος  γεμάτος λαγνεία και ενοχές, μια ύπαιθρος κυριευμένη από τσιγγάνικη ελευθεριότητα, όλοι εξειδικευμένοι τόποι  με τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά τους, καταλήγουν σε μια διεφθαρμένη βασιλική εξουσία. Οι συμβολισμοί σταδιακά απελευθερώνονται και αποκαλύπτουν την πορεία από το μερικό στο όλον: η θρησκεία, οι αυτοναφορική ανώτερη τάξη, ο απαίδευτος λαός οδηγούν σε δυναστική κεντρική εξουσία. Πρωταγωνιστής σε όλα τα επίπεδα, ο Ονόριο, τύπος που συγκεντρώνει στο πρόσωπό του, πέρα από αρχετυπικούς θεατρικούς χαρακτήρες, όλη την ανά τους αιώνες εκτροπή του ανθρώπου, που παρόλο την διαφορετική αποτύπωση της ανά εποχή, παραμένει ίδια και κοινή παντού και πάντα.  Και ενω το έργο, κινείται ανάμεσα στο ψυχολογικό δράμα και το θρίλερ , με την αγωνία, την ανατροπή να συμβάλλουν στην υποβλητικότητά του, ο φιλοσοφικός χαρακτήρας και ο ποιητικός στοχασμός του παραμένουν οι σταθερές που κάνουν την μεγάλη διαφορά στην αποκαλυπτικότητα του κειμένου.

Οι Λάζαρος Βαρτάνης, Αλέξανδρος Καναβός, Σύνθια Μπατσή, Μαίρη Ξένου, Στέφανος Παπατρέχας, Γεωργία Πιερρουτσάκου συνιστούν ένα γερά παιδευμένο υποκριτικό σύνολο που μπαινοβγαίνει σε πολλούς και διαφορετικής υφής ρόλους. Πρωτόγνωρος ερμηνευτικά ο Λάζαρος Βαρτάνης με τα πολλά προσωπεία και την μια ψυχή του ήρωά του, με τάλαντο στην ευελιξία και την αμεσότητα η Σύνθια Μπατσή (παρακολουθείστε αυτήν την σπουδαία ηθοποιό), με μεστότητα η Μαίρη Ξένου, πιο χαλαρή ερμηνευτικά  η Γεωργία Πιερρουτσάκου, με ισορροπία ο Αλέξανδρος Κανναβός. Ο Στέφανος Παπατρέχας, εκτός των άλλων ρόλων, κράτησε και τον ρόλο του αφηγητή, διατηρώντας  στοιχεία μεσαιωνικού τροβαδούρου και περιφερόμενου τσιρκολάνου ή θεατρώνη μαριονέτας, ένα σχόλιο στην Μοίρα και τον Χρόνο. Διακρίναμε μια ερμηνευτική συστολή είναι η αλήθεια απέναντι στην περιπαιχτικότητα του χαρακτήρα του, που ίσως και να οφείλεται στην τριπλή ιδιότητά του ως συγγραφέα-σκηνοθέτη-ηθοποιού που λειτούργησε μάλλον δεσμευτικά.

Σκηνικά και κοστούμια από την Ηλένια Δουλαδίρη θα μπορούσαν να αποτελούν πρότυπο και για πολυδάπανες παραγωγές, η μουσική της Σίσσυς Βλαχογιάννη έχει αφουγκραστεί και υπηρετήσει κάθε λέξη του κειμένου, η κίνηση της Μαρίνας Μαυρογένη κουμπώνει στην ερμηνευτική απόδοση ενώ τα φώτα του Τάκη Λυκοτραφίτη, συμβάλλουν καθοριστικά στο άψογο εικαστικό κάδρο της παράστασης.

Το ιδιαίτερο κείμενο, η αγωνιώδης και ανατρεπτική πλοκή του σε συνδυασμό με τη  σκηνική αποτύπωσή του και τις δουλεμένες ερμηνείες του, φέρνουν στο προσκήνιο το σύγχρονο νεολληνικό έργο, και κυρίως μια αχτίδα φωτός από φρέσκα πρόσωπα και τη δουλειά τους, στο θολό και στάσιμο θεατρικό τοπίο.

Υγ Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κέδρος ενώ το προλογίζει ο Θανάσης Τριαρίδης

Θέατρο Βαφείο – Λάκης Καραλής,
Αγ. Όρους 16 & Κωνσταντινουπόλεως 115, Βοτανικός

Παραστάσεις: Κάθε Δευτέρα & Τρίτη στις 20.15
Εισιτήρια: viva.gr