Νάνος Βαλαωρίτης – Σε εγρήγορση μέχρι τέλους. Ο ποιητής και πεζογράφος γεννήθηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας το 1921 και έφυγε από τη ζωή στις 12 Σεπτεμβρίου 2019.
Ο Βαλαωρίτης σπούδασε Φιλολογία και Νομικά στα πανεπιστήμια Αθηνών, Λονδίνου και Σορβόννης.
Εργάστηκε ως υπάλληλος της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο, μεταφραστής, συνεργάτης και εκδότης περιοδικών. Έγραψε άρθρα και μετέφρασε πρώτος στο Λονδίνο εκτενώς Έλληνες ποιητές της γενιάς του 1930: Σεφέρη, Ελύτη, Εμπειρίκο, Εγγονόπουλο και Γκάτσο.
Το 1960 ο Νάνος Βαλαωρίτης γύρισε στην Ελλάδα και διηύθυνε το περιοδικό «Πάλι» (1963-1966).
Το 1969 παρουσίασε ελληνική ποίηση στο γαλλικό περιοδικό «Lettres Nouvelles». Από το 1968 έως το 1993 δίδαξε Συγκριτική Λογοτεχνία και Δημιουργική Γραφή στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο. Εκεί, ποιητικά του κείμενα εκδόθηκαν από τον οίκο City Lights του Λώρενς Φερλινγκέττι.
Οργάνωσε παρουσίαση των Ελλήνων υπερρεαλιστών στο Κέντρο Πομπιντού το 1990-1991. Διηύθυνε από το 1989 έως το 1995 με τον ποιητή Αντρέα Παγουλάτο το περιοδικό «Συντέλεια», το οποίο επανεκδόθηκε το 2004 με τίτλο «Νέα Συντέλεια».
Το 1959 βραβεύτηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης το οποίο και αρνήθηκε. Το 1982 βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το 1998 με το Κρατικό Βραβείο Χρονικού- Μαρτυρίας.
Το 1996 βραβεύτηκε από τη Ν.Ρ.Α. [National Poetry Association (Αμερικανική Εταιρεία Ποίησης)] -η οποία στο παρελθόν είχε βραβεύσει και τους Φερλινγκέττι και Γκίνσμπουργκ. Το 2006 τιμήθηκε με το Βραβείο Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το ποιητικό του έργο.
Το 2006, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος Τιμής. Το 2009 τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του.
•Στα τελευταία ποιητικά του βιβλία ο Βαλαωρίτης εκφράζει την οργή του για το τέλμα στο οποίο περιέπεσε ο νεοελληνικός βίος μετά την κρίση. Πυρπολώντας τα δάση της, εξαπατώντας τους ανθρώπους της με ένα χρήμα το οποίο δεν τους ανήκε και αποθαρρύνοντας κάθε δημιουργική πρωτοβουλία, η Ελλάδα έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να φτάσει στην κρίση και να οδηγηθεί στο χείλος της καταστροφής, λέει ο ποιητής, χωρίς να έχει να προτείνει λύσεις. Δείχνει, όμως, με τη δουλειά του πόσο βαρύ είναι το τίμημα που καλούμαστε να πληρώσουμε.
Η κατάδυση στα άδυτα της σύγχρονης τέχνης επί μια ολόκληρη ζωή δεν τον εμπόδισε να κρατήσει ανοιχτά τα μάτια και τα αυτιά του στις κοινωνικές εξελίξεις.
Τόσο στην ποίηση όσο και στα πεζά του, όπως και στα δοκιμιακά του έργα, ο Βαλαωρίτης αποβάλλει ευθύς εξαρχής το οποιοδήποτε διδακτικό ύφος, βάζει πριν απ΄ όλους στο στόχαστρο τον εαυτό του και κατορθώνει να εικονογραφήσει τον σκοτεινό αθηναϊκό του περίγυρο χωρίς να γίνει δηλητηριώδης και χωρίς να χάσει το κέφι του.
Ο Νάνος Βαλαωρίτης είχε παραχωρήσει συνέντευξη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον Βαγγέλη Χατζηβασιλείου τον Σεπτέμβριο του 2015
Η σύγκρουση της Ευρώπης με την Ελλάδα ξεκινάει από την εποχή του Βυζαντίου και του Σχίσματος, αλλά το μεγάλο μας πρόβλημα κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών είναι η επιθετικότητα της Γερμανίας, που μοιάζει να μη θέλει να συγχωρήσει τις χώρες οι οποίες της προέβαλαν σθεναρή αντίσταση στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αυτά δηλώνει, μεταξύ άλλων, σε συνέντευξη την οποία παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Νάνος Βαλαωρίτης, μιλώντας για την πολιτική και οικονομική κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας, λίγο πριν από τις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου. Ποιητής, πεζογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και μεταφραστής, ο Ν. Βαλαωρίτης αναφέρεται ακόμα στην ασύμμετρη μάχη που έδωσε στο ευρωπαϊκό πεδίο η απερχόμενη κυβέρνηση, όπως και στο ρήγμα το οποίο δημιουργήθηκε μετά από αυτή στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.
ΕΡ: Πώς θα σχολιάζατε τα όσα συνέβησαν στην Ελλάδα από το 2010 μέχρι σήμερα;
ΑΠ: Το αναντίρρητο γεγονός είναι πως έχουμε πτωχεύσει. Ξένος δημοσιογράφος έλεγε πρόσφατα πως η Αθήνα μοιάζει με βομβαρδισμένη πόλη, χωρίς παρόλα αυτά να διαφαίνεται η σαφής αιτία της καταστροφής. Η αλήθεια είναι πως η Αθήνα βομβαρδίστηκε από τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης και από τα μέτρα λιτότητας τα οποία επιβλήθηκαν αμέσως μετά τη μιντιακή επίθεση των Γερμανών. Όταν είδα στα γερμανικά περιοδικά και τις εφημερίδες την Αφροδίτη με το υπερυψωμένο δάχτυλο, κατάλαβα ότι ο βομβαρδισμός είχε σκοπό να προλειάνει το έδαφος για την έλευση της Τρόικας.
ΕΡ: Πώς εξηγείτε αυτή την επιθετικότητα;
ΑΠ: Μα, είναι το αποτέλεσμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν το λέω μόνο εγώ, ο αρχηγός του Επιτελείου του Χίτλερ έχει δηλώσει ότι χωρίς την αντίσταση των Ελλήνων η Γερμανία θα είχε κερδίσει την εκστρατεία στη Ρωσία και ενδεχομένως τον πόλεμο. Φίλοι Γερμανοί μού λένε ότι πως το ίδιο πίστευαν και οι πατεράδες τους. Είναι κάτι που δεν πειράζει όταν κυκλοφορεί στα γερμανικά λαϊκά στρώματα, αλλά γίνεται πολύ επικίνδυνο όταν υιοθετείται από τις πολιτικές ελίτ – οι οποίες στοχεύουν τις χώρες που τους αντιστάθηκαν. Και όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και την πρώην Γιουγκοσλαβία, για παράδειγμα. Την τελευταία τη διέλυσαν, με τις ευλογίες των Γερμανών, οι Αμερικανοί όταν άρχισαν τους ανελέητους βομβαρδισμούς. Ο Μιλόσεβιτς ήταν, βέβαια, ένας δικτάτορας, αλλά δεν βομβαρδίζεις μια χώρα για να διώξεις έναν δικτάτορα.
ΕΡ: Πόσο μεγάλη θεωρείτε πως είναι η ευθύνη της Γερμανίας;
ΑΠ: Από την εποχή με το υπερυψωμένο δάχτυλο άρχισα να γράφω άρθρα όπου εξέταζα τη στάση της Γερμανίας επί τη βάσει ιστορικών στοιχείων. Τα άρθρα συγκεντρώθηκαν σε ένα βιβλίο με τίτλο «Ή του ύψους ή του βάθους» (εκδόσεις Ψυχογιός). Σίγουρα, οι Γερμανοί έχουν βαρύ χέρι στις σχέσεις τους με άλλες χώρες. Ο πεθερός της κόρης μου ήταν Ελβετός και διευθυντής της Ορχήστρας Δωματίου της Ζυρίχης. Οι γερμανόφωνοι Ελβετοί δεν εμπιστεύονται τους Γερμανούς και την ίδια δυσπιστία εξέφραζε και ο πεθερός της κόρης μου λίγο πριν από την ένωση των δύο Γερμανιών. Υπάρχει, ωστόσο, και ένα αντίθετο, σαφώς φιλογερμανικό ρεύμα στην Ευρώπη, σε χώρες που ήταν φασιστικές κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως η Σλοβενία και Σλοβακία. Να θυμίσω επίσης την παλαιά Αυστρία και την Κροατία.
ΕΡ: Ποια είναι η ιστορική καταγωγή της αντίθεσης ανάμεσα στη γερμανική Ευρώπη και την Ελλάδα;
ΑΠ: Η αντίθεση ανάμεσα στα δύο διαφορετικά κομμάτια της Ευρώπης ξεκινάει από τα χρόνια του Βυζαντίου και του Σχίσματος. Από τη μια πλευρά είναι η Ευρώπη των αξιών του Καρλομάγνου, που χρίστηκε από τον Πάπα αυτοκράτορας της Δύσης, και από την άλλη είμαστε εμείς, που συνεχίσαμε μόνοι, ακολουθώντας άλλοτε ανοδική πορεία και άλλοτε μια διαδρομή παρακμής, Το μόνο δικό μας σίγουρο κέρδος σε αυτή τη μακραίωνη τροχιά ήταν η εξέλιξη της γλώσσας – κατακτήσαμε την ολοκληρωμένη γλωσσική μορφή που χρησιμοποιούμε τόσο στον γραπτό όσο και στον προφορικό μας λόγο σήμερα.
ΕΡ: Ποιος είναι ο ρόλος τον οποίο μπορεί να διεκδικήσει η τέχνη στο σημερινό τοπίο;
ΑΠ: Η τέχνη μπορεί σήμερα να παρακολουθήσει το ερειπωμένο τοπίο της κρίσης και να δει τι ακριβώς έχει προκαλέσει η κρίση στους ανθρώπους: αδυναμία, στέρηση, φτώχια. Από την άλλη πλευρά, η λογοτεχνική μας παραγωγή βρίσκεται σίγουρα σε πολύ υψηλό επίπεδο. Δεν μπορώ να το πω με απόλυτη βεβαιότητα για την πεζογραφία, την οποία δεν παρακολουθώ τόσο συστηματικά, μπορώ, όμως, να έχω γνώμη για την ποίηση: μια τέχνη που εξελίσσεται με πυκνούς ρυθμούς και διακρίνεται για τις ανανεωτικές ή και τις καθαρώς πρωτοπόρες προσπάθειές της.
πηγή: https://www.amna.gr
