«Ο Ur-Φασισμός (Αιώνιος Φασισμός) βρίσκεται ακόμη ανάμεσά μας μερικές φορές ντυμένος με πολιτικά (…) Ελευθερία και απελευθέρωση είναι ένα καθήκον που δεν έχει τέλος. Ας είναι αυτό το σύνθημά μας: “Μην ξεχνάτε”».
Το βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο “Περί Φασισμού και Πολέμου – Πέντε Ηθικά Κείμενα” – εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα» – περιλαμβάνει πέντε διαχρονικά και επίκαιρα κείμενα του τα οποία επιχειρούν να προβληματίσουν σοβαρά τον πολίτη του 21ου αιώνα γύρω από την ηθική των ημερών μας.
Στο πιο προσωπικό από τα κείμενα, με τίτλο «Ο Αιώνιος Φασισμός», ο Ουμπέρτο Έκο θυμάται τις ομιλίες του Μουσολίνι που σημάδεψαν την παιδική του ηλικία, αφού τις μάθαιναν στο σχολείο. Εξετάζει, μεταξύ άλλων, τις ιστορικές μορφές του φασισμού.
Μιλάει για τον «Αιώνιο Φασισμό» (Ur-Φασισμός) και αναλύει τις πιο αποτρόπαιες εκδηλώσεις του στις μέρες μας. «Ο Ur-Φασισμός, γράφει, αναπτύσσεται και αναζητεί τη συγκατάθεση, εκμεταλλευόμενος και επιδεινώνοντας τον φυσικό φόβο απέναντι στη διαφορετικότητα. Η πρώτη έκκληση ενός φασιστικού κινήματος κατευθύνεται ενάντια στους παρείσακτους.
Ο Ur-Φασισμός είναι ρατσιστικός εξ ορισμού. Στη ρίζα του υπάρχουν ο εθνικισμός και η ξενοφοβία. Μπορεί να επιστρέψει κρυμμένος κάτω από τα πιο αθώα ρούχα». Και καταλήγει: «Το καθήκον μας είναι να τον ξεμασκαρέψουμε και να δείξουμε.
Από το δράμα του πολέμου έως τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, λοιπόν, από την παρέμβαση των διανοουμένων ενάντια στον ρατσισμό, τον ολοκληρωτισμό και τον φονταμενταλισμό έως τη μη ανεκτικότητα των ανθρώπων απέναντι στον ξένο και τον μετανάστη, τα πέντε αυτά ανθρωποκεντρικά δοκίμια επιδιώκουν να επανατοποθετήσουν κρίσιμα ζητήματα σε ηθική βάση και να δώσουν το έναυσμα για έναν εποικοδομητικό διάλογο μεταξύ των ανθρώπων απανταχού της Γης.
Συχνά με χιούμορ και άλλοτε με προφανή αγωνία, ο Ουμπέρτο Έκο αναλύει τα ζητήματα, με λόγο απλό, μεστό και κατανοητό από όλους, και για το καθένα έχει να προτείνει κάτι, όπως τη διαρκή εκπαίδευση για την καταπολέμηση της μη ανεκτικότητας από την τρυφερή ηλικία.
