Κώστας Β. Ζήσης
Τι θα λέγατε για ένα ταξίδι , πίσω στο χρόνο στις γειτονιές του Πειραιά; Στα σοκάκια της Νίκαιας, της Κοκκινιάς, του Κορυδαλλού; Σε αυτό το ταξίδι μας προσκαλεί ο Δημήτρης Καρατζιάς στη νέα παράσταση που υπογράφει ως σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής στο Vault. Οδηγός του και οδηγός μας τέσσερις γυναίκες και οι ιστορίες τους, που έζησαν σε αυτές τις γειτονιές και που ξεπηδούν μέσα από το βιβλίο του Γιώργη Μασσαβέτα «Γυναικείες Ιστορίες». Μαζί του στη σκηνή βρίσκονται οι Μαρία Γράμψα, Κική Μαυρίδου, Φανή Παλιούρα και Χριστίνα Σαμπανίκου και ξεδιπλώνουν πραγματικές ιστορίες που έζησαν οι ηρωίδες τους
Βρέθηκα στην πρόβα, συζήτησα μαζί τους και μιας και γω ο ίδιος γέννημα-θρέμμα της Νίκαιας, ανακάλεσα μια γειτονιά που πρόλαβα να αναπνεύσω τα τελευταία ψήγματα από τη γλύκα και τη σκληράδα της, λίγο πριν η λαίλαπα του χρόνου την αλλάξει οριστικά. Ξαναπερπάτησα στα Γερμανικά, στα Κιλικιανά, έπαιξα και πάλι στις αλάνες της Θηβών, κατέβηκα στον Αη Νικόλα μέσω της Οδού Οκτώ και της Γρεβενών, μπήκα στις αυλές της Παπαδιαμάντη, διάβηκα την πύλη του Ρηνιωτάκη στο Κουτσικάρι, τον Κορυδαλλό. Ξαναείδα τους φρεσκοασβεστωμένους τοίχους, τα δαντελωτά χειροποίητα κουρτινάκια στα στενά παράθυρα, μύρισα τα βασιλικά στα πεζοδρόμια, χάιδεψα τα γεράνια στους γκαζοτενεκέδες.
Φτωχικές γειτονιές, χτισμένες από τσακισμένους πρόσφυγες που όμως δεν το έβαλαν κάτω και δίδαξαν ζωή και πολιτισμό. Εγκαταλειμμένοι πολλές φορές στην μοίρα τους όρθωσαν ανάστημα και έγιναν παράδειγμα και πρότυπο αντίστασης και δημιουργίας. Περιοχές που πλήρωσαν πολύ ακριβά το τίμημα να αντισταθούν σύσσωμα και οργανωμένα στον ναζισμό, περιοχές που υπήρξαν προπύργιο και διοικητικό κέντρο του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, περιοχές που οι ναζί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους προσπάθησαν πολλές φορές να τσακίσουν. Εργατούπολεις του μόχθου και του μεροκάματου, της αξιοπρέπειας και της υπερηφάνειας.
Τέτοιες είναι οι ιστορίες, ιστορίες από την δική τους καθημερινότητα που αφηγούνται οι Αννέτα, η Ασήμω, η Μαριγώ και η Κατινάρα
«Τέσσερις ηρωίδες ξεχώρισα από τις πολλές που αναφέρονται στο βιβλίο» θα μου πει ο Δημήτρης Καρατζιάς, «τέσσερις γυναίκες που αγάπησα και τις ανέβασα στη σκηνή. Κάθε μια έχει την δική της ιστορία με τις δικές της αναφορές σε πρόσωπα και καταστάσεις . Είναι γειτόνισσες, συναντιούνται σε ένα πεζούλι της συνοικίας τους, θυμούνται και λένε τις ιστορίες τους, τους καημούς τους, τις επιθυμίες τους , τα όνειρά τους, τα δεινά τους, τα κουτσομπολιά τους, τα πιπεράτα πειράγματά τους , καταλήγοντας εντέλει να εξομολογούνται τις βαθύτερες εκμυστηρεύσεις τους».
Πως ξεκίνησαν όμως όλα; «Το έργο το ανακάλυψα στο internet πριν από πέντε χρόνια. Ενθουσιάστηκα. Πέρα από το καθεαυτό περιεχόμενό του, ανακάλυψα μια κρυμμένη αυτούσια θεατρικότητα στην γραφή, που με οδήγησε στην επιθυμία να το πραγματώσω οπωσδήποτε στη σκηνή. Γνωρίστηκα με τον Γιώργη Μασσαβέτα, τον συγγραφέα και όλα πήραν το δρόμο τους» και ήταν λογικό η επόμενη ερώτηση να αφορά αυτό καθεαυτό το περιεχόμενο και την πρόσληψή του για ένα βιβλίο με νοσταλγικό, αφηγηματικό και (αυτό) βιογραφικό, περιεχόμενο. Η απάντηση έρχεται με ενθουσιασμό και πάθος «Τι με άγγιξε στο βιβλίο; Όλα για όσα μιλάει: Πέρα από την μεταξύ τους σχέση αυτών των γυναικών, πέρα ότι μιλάει για την γυναικεία φιλία, πέρα από το γεγονός ότι αναδεικνύεται σε έναν ύμνο στην μητρότητα, πίσω από αυτό βρίσκεται ένα φόντο που λεπτό προς λεπτό ξεδιπλώνει όλη την ιστορία μας. Διχασμός, γυναικοκτονίες, η θέση της γυναίκας, τότε και τώρα. Το έργο έχει το αντίκρισμά του σήμερα εβδομήντα χρόνια μετά, μιας και δυστυχώς η ιστορία επαναλαμβάνεται τόσο εύκολα, σε έναν λαό που είναι έτοιμος να διχαστεί για τα πάντα»
Η πρόβα ξεκινάει και βρισκόμαστε συγκινητικά παρόντες σε μιαν ανάσταση παρελθόντoς. Το σκηνικό και τα κοστούμια του Γιώργου Λιτζέρη, με τη λαϊκή ζεϊμπέκικη μουσική του Μάνου Αντωνιάδη, ζωντανεύουν έναν ολόκληρο ασπρόμαυρο κόσμο που βρίσκεται θαμμένος στο άλμπουμ του μυαλού. Η μνήμη, έχει φωτογραφήσει ανθρώπους, γωνιές, σπίτια, αντικείμενα της καθημερινότητας, και προσφέρεται πια απλόχερα να την ξεφυλλίσουμε , να την αναμοχλεύσουμε, να ξαναγελάσουμε, να ξανασυγκινηθούμε. Η παράσταση, δεν αποτελεί ηθογραφία, δεν έχει λαογραφικό αποτύπωμα, η παράσταση είναι μια μνήμη και μια ανάμνηση. Ο Δημήτρης Καρατζιάς-Γιώργης μας παίρνει από το χέρι και μας γνωρίζει στον κόσμο που τον αγάπησε, τον κανάκεψε, τον μάλωσε, τον άνδρωσε. Στις γυναίκες που «διαμόρφωσαν την ίδια του τη ζωή», όπως θα μου πει ο Δημήτρης Καρατζιάς.
Ποιες είναι όμως αυτές οι τέσσερις γυναίκες του Γιώργη; Μιλάνε οι ηθοποιοί που τις υποδύονται με τα ίδια τα λόγια των ηρωίδων τους:
Αννέτα – Μαρία Γράμψα «…για τον ένα ζητιάνο που πεινάει πραγματικά θα ανοίγεις την πόρτα σου σε όλους …μην αφήσεις άνθρωπο νηστικό και πάρεις τέτοιο κρίμα στο λαιμό σου»
Η Αννέτα, είναι η γιαγιά του συγγραφέα, του Γιώργη Μασσαβέτα, η γυναίκα που τον μεγάλωσε και για πολλά χρόνια την περνούσε για μάνα του. Μια γυναίκα που έκανε δεκατέσσερα παιδιά, μια γυναίκα που έχει θάψει, κλάψει, γελάσει … Μια γυναίκα που έχει τάξει ολόκληρη τη ζωή της στην προσφορά και μόνο. Μια γυναίκα με συγκατάνευση και αποδοχή απέναντι σε όλο τον κόσμο. Μια γυναίκα που πάντα βρίσκει κάτι να αγαπήσει στον καθένα. Για μένα αυτή η γυναίκα είναι όλη η Ελλάδα, που χωράει στην αγκαλιά της όλους, και καλούς και κακούς .
Ασήμω Χριστίνα Σαμπανίκου «…δεν υπάρχει μεγαλύτερη φαγωμάρα από αυτή που γίνεται μέσα στ’ αδέρφια… άγριο θηρίο γίνεται ο άνθρωπος»
Η Ασήμω μου, είναι μια γυναίκα που έμεινε μόνη της να μεγαλώνει τα παιδιά της σε μια πολύ δύσκολη εποχή. Αφοσιωμένη στην θρησκεία, στο πεδίο μάλιστα της θρησκοληψίας αναγκάστηκε για την επιβίωση να μετατρέψει αυτήν την αφοσίωσή της , σε επάγγελμα και απάτη . Βεβαίως η ανθρωπιά, η τρυφερότητά της και οι σχέσεις της με τη φτωχική γειτονιά της, δεν διαταράχτηκαν από τις «προφητικές» επιδόσεις της.
Μαριγώ – Κική Μαυρίδου «…έκλασε ο γαμπρός, σχόλασε ο γάμος…»
Η Μαριγώ μου, δεν ευτύχισε να βρει σύντροφο στη ζωή της. Ενώ εκείνα τα χρόνια ήταν πολύ εύκολο να βρεις άνθρωπο, αυτή δεν κατάφερε λόγω μιας σωματικής αναπηρίας της . Βεβαίως το μέγα ζήτημα που αντιμετωπίζει σήμερα η κοινωνία μας είναι η αναπηρία της επικοινωνίας. Αυτή έλλειψη επαφής έχει επιφέρει και την δική μας καταδίκη να παραμένουμε μόνοι μας . Αντιμετώπισα την Μαριγώ μου, μέσα στην μοναξιά της , αυτό το αίσθημα που αφορά και το σημερινό άνθρωπο.
Κατινάρα – Φανή Παλιούρα «…αφορμές για να κλάψουμε δεν μας λείπουν. ‘Ένα χαμόγελο ρίχτε μας ρε παιδιά, ένα χαμόγελο…»
Η Κατινάρα είναι πάνω από τη ζωή. ‘Εχει περάσει πάρα πολλά, είναι από πολύ πλούσια οικογένεια που ξέπεσε, βγήκε στο πεζοδρόμιο για να ζήσει και ευτυχώς συναντήθηκε με τον έρωτα. Και θα πρέπει να σημειώσουμε ότι από όλες, είναι η μόνη που χαίρεται τον έρωτα και γι αυτό είναι ευτυχισμένη Είναι άνθρωπος που έχει αποφασίσει ότι μόνο το γέλιο θα μας σώσει . Η ζωή είναι αυτή που είναι και είναι δυστυχισμένη. Αλλά εμείς πρέπει να γελάμε , να την αντιμετωπίζουμε χαλαρά, γιατί αλλιώς δε βγαίνει.
Ένα τελευταίο ζεϊμπέκικο είναι το φινάλε της παράστασης. Ένα ζείμπέκικο λεβεντικο, βγαλμένο από τα έγκατα λεβέντικων ψυχών. Ένας αναστεναγμός, που σαν έκρηξη σκάει και απλώνεται από τα σωθικά στις κερκίδες του θεάτρου. Ένα δάκρυ κι ένα γέλιο. Μαζί. Όπως μαζί κυλάνε στην ίδια την ζωή.
Η παράσταση έκανε πρεμιέρα στις 27 Νοεμβρίου και θα παίζεται κάθε Σάββατο στις 21.15 και Κυριακή στις 18.15 έως τις 27 Φεβρουαρίου. Εισιτήρια στο viva.gr
Συγγραφέας: Γιώργης Μασσαβέτας
Δραματουργική επεξεργασία – Θεατρική διασκευή – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς
Πρωτότυπη μουσική / Τραγούδια έναρξης και τέλους (στίχοι-μουσική): Μάνος Αντωνιάδης
Παραδοσιακά τραγούδια ερμηνεία: Μαρία Γράμψα
Διδασκαλία τραγουδιών: Μάνος Αντωνιάδης – Μαρία Γράμψα
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Λιντζέρης
Βοηθός σκηνογράφου: Ανθή Βελουδογιάννη Παρασκευά
Σχεδιασμός Φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας
Βοηθοί Φωτιστή: Χριστίνα Φυλακτοπούλου / Θοδωρής Μαργαρίτης
Επιμέλεια κίνησης : Έλιο Φοίβος Μπέϊκο
Σύμβουλος Δραματουργίας: Λεωνίδας Παπαδόπουλος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Βαγγέλης Λάσκαρης
Β’ Βοηθός Σκηνοθέτη: Αλεξάνδρα Γαϊδατζή
Κινηματογραφιστής – μοντέρ / trailer παράστασης: Στέφανος Κοσμίδης (ORKI)
Αφίσα Παράστασης: Γιάννης Κεντρωτάς
Τεχνικος Ήχου & Φώτων – Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Διεύθυνση Παραγωγής: Δήμητρα Γεωργοπούλου
Επικοινωνία – Προώθηση παράστασης: Χρύσα Ματσαγκάνη
Παραγωγή: Καλλιτεχνικές Επιχειρήσεις Ε. Αντωνιάδης & ΣΙΑ ΟΕ / VAULT Theatre Plus
Παίζουν (αλφαβητικά): Μαρία Γράμψα, Δημήτρης Καρατζιάς, Κική Μαυρίδου, Φανή Παλιούρα, Χριστίνα Σαμπανίκου.
