Στην πρόβα | «Οι τρεις αδερφές στη σπηλιά της Εκάτης» από τον Δημήτρη Τσιάμη: κατάβαση στην ιερότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Μπαίνοντας το κοινό στην αίθουσα ήδη διαισθάνεται την ετερότητα του πολύ ιδιαίτερου αυτού εγχειρήματος. Έχει την αίσθηση ότι μυείται σε έναν χώρο εξαγνισμένο, με το αρωματικό θυμίαμα να δίνει το πρόσταγμα, με ένα διακριτικό σεληνιακό σκηνικό διάκοσμο και με σαμανικά σύμβολα να κυριαρχούν σε μια παράσταση που μοιάζει περισσότερο με ενδοσκοπική τελετουργία.
Έρευνες, δοκιμές, αναγνώσεις, μελέτες και σχεδιάσματα ακολουθούν τις «Τρεις Αδερφές» του ‘Αντον Τσέχωφ, από το 1900, τότε που γεννήθηκε το έργο που πρωτοπαρουσιάστηκε στη σκηνή ένα χρόνο μετά από τον Κονσταντίν Στανισλάφσκι. Έκτατε οι αδελφές Πραζόροφ, όχι μόνο έγιναν συνώνυμες των διαψευσμένων ελπίδων, των απραγματοποίητων προσδοκιών, της ζωής που λυγά υπό το βάρος της καθημερινότητας και της απραγίας, αλλά πήραν τις θέσεις τους ως δικές μας γνώριμες αδερφές, μέσα από ένα έργο του Ρώσου δραματουργού που δίκαια χαρακτηρίζεται ανεξάντλητο, μιας και κάθε φορά που καταπιάνεται κάποιος μαζί του ανακαλύπτει συνεχώς καινούρια πράγματα.
Οι «Τρεις Αδερφές» γίνονται η πηγή έμπνευσης του Δημήτρη Τσιάμη και έρχονται στη σκηνή του υπόγειου του Bios, που μεταμορφώνεται σε σπηλιά της χθόνιας τρίμορφης Εκάτης, σε μια άκρως τολμηρή, σχεδόν μυστηριακή παράσταση που αναμετράται με τις τρεις ηρωίδες στα όρια της αρχετυπικής γυναικείας φύσης. «Οι τρεις αδερφές στη σπηλιά της Εκάτης» είναι η Λυσάνδρα Αναστασοπούλου, η Μάιρα Γραβάνη, η Αλίκη Στενού. Μαζί τους και ο ίδιος ο σκηνοθέτης Δημήτρης Τσιάμης ως Αλεξάντρ Βερσίνιν, βρίσκονται όλοι στη σκηνή διαπερνώντας χρόνο και τόπο και συνομιλώντας με τα μύχια των ηρωίδων.
Είναι ο σκηνοθέτης που εντόπισε μια ιδιαίτερη, κρυφή επικοινωνία αυτών των ηρωίδων με τις γυναικείες μυθολογικές , λαογραφικές, λογοτεχνικές φιγούρες των ιστορικών παραδόσεων: Τρεις Μοίρες, Τρεις Χάριτες, Τρεις Μάγισσες κοκ. «Οι σκέψεις μου για τις Τρεις Αδελφές του Α. Τσέχωφ με οδήγησαν αρχικά στις τριάδες των γυναικών- αδελφών που συναντάμε στη μυθολογία και στη λογοτεχνία: Στις Τρεις Χάριτες, στις Τρεις Μοίρες αλλά και στις Τρεις Μάγισσες του Μάκβεθ. Στη συνέχεια διαβάζοντας για την Εκάτη και τις πολλαπλές και αμφίσημες όψεις της ένιωσα πως η τρίμορφη θεά μπορεί να αποτελέσει ένα σύμβολο- κλειδί για να προσεγγίσουμε την πιο βαθιά, μυστική και θηλυκή πλευρά των ηρωίδων του Τσέχωφ. Η Εκάτη, μεταξύ άλλων, εκπροσωπεί τις διαφορετικές διαστάσεις του χρόνου, τις διαφορετικές φάσεις του κύκλου της ζωής, είναι προστάτιδα των μεταβάσεων κάθε είδους και σύμφωνα με το μύθο εκείνη που μας συνοδεύει, κρατώντας ένα πυρσό, κατά την κατάβαση μας στη «σπηλιά» του εσώτερου εαυτού. Στις «Τρείς Αδελφές» του Τσέχωφ ο χρόνος αποτελεί ένα από τα κύρια θέματα του έργου και αναδεικνύεται σε όλες του τις διαστάσεις. Οι τρεις αδελφές δοκιμάζονται, συναντάνε τις βαθύτερες ανάγκες τους και αλλάζουν. Η παράσταση εστιάζει στην πνευματική διαδρομή των τριών γυναικών, στις εσωτερικές συγκρούσεις και στις πολλαπλές μεταμορφώσεις τους. Το σύμβολο της Εκάτης δίνει μία εντελώς απρόσμενη διάσταση στις «Τρεις Αδελφές» και φωτίζει πλευρές του έργου που δεν έχουμε δει ξανά» θα εξηγήσει δίνοντας ακριβώς το στίγμα της παράστασης.
Μπαίνοντας το κοινό στην αίθουσα ήδη διαισθάνεται την ετερότητα του πολύ ιδιαίτερου αυτού εγχειρήματος. Έχει την αίσθηση ότι μυείται σε έναν χώρο εξαγνισμένο, με το αρωματικό θυμίαμα να δίνει το πρόσταγμα, με ένα διακριτικό σεληνιακό σκηνικό διάκοσμο και με σαμανικά σύμβολα να κυριαρχούν σε μια παράσταση που μοιάζει περισσότερο με ενδοσκοπική τελετουργία. Οι Τρεις Αδερφές, βρίσκονται ενωμένες σε ένα σώμα, σε μια διονυσιακή θαρρείς έκσταση, διασπώνται σε όλες τις γωνίες της σκηνής, πριν ενωθούν ξανά σε αυτήν την κοινή ατέρμονη διαδρομή τους. Βουρλίζονται, διονυσιάζονται. Βακχεύουν και σιωπούν. Πάλλονται και καταβάλλονται.
Η «Μόσχα» της Ιρίνας, «Τα πουλιά» της Μάσα, η «Πράσινη Βελανιδιά» της Όλγας γίνονται τα σύμβολα της Ιθάκης τους που δεν θα φτάσουν, εμποδισμένες από τους Λαιστρυγόνες της ίδιας ακυρωμένης ζωής τους. Οι «οίστροι» που τις κυνηγούν και που μάταια προσπαθούν να αποδιώξουν. Οι Τσεχωφικές παύσεις γίνονται εφαλτήρες για τη μεταφυσική πια ολοκλήρωσή τους. «Ομολογώ πως η μεταφυσική διάσταση στο έργο του Τσέχωφ είναι διακριτική αλλά μπορεί κανείς να την αφουγκραστεί σε όλη τη διάρκεια του έργου» θα εξομολογηθεί ο Δημήτρης Τσιάμης για να συμπληρώσει «Κρύβεται στις παύσεις των χαρακτήρων, στις προλήψεις τους, στα σημάδια και στα σύμβολα που τους αναστατώνουν, στις υπαρξιακές αγωνίες τους, στους στοχασμούς τους για τη ζωή και το πεπρωμένο και στην πίστη τους. Ο Τσέχωφ μέσα από τους χαρακτήρες του δίνει έμφαση σε εκείνο που διαρκώς μας διαφεύγει. Η συγκίνηση προκύπτει ακριβώς τη στιγμή που οι χαρακτήρες του συναντούν αυτή τη διάσταση, τη στιγμή που η «απουσία» γίνεται «παρουσία» και ζουν με ένταση το θαύμα της ζωής και τη βεβαιότητα πως «πρέπει να ζήσουμε»
Μοναδικός άντρας, συμπλήρωμα και κομμάτι τους, σπλάχνο από τα σπλάχνα της γυναικείας φύσης, ο Βερσίνιν. Γιατί αυτός από όλους τους αντρικούς χαρακτήρες του έργου; «Ο Βερσίνιν είναι ένα πολύ κρίσιμο πρόσωπο στο έργο. Πέρα από τη σχέση που αναπτύσσει με τη Μάσα, η φιλοσοφία του για το νόημα και το σκοπό της ζωής μετακινεί και τις τρείς αδελφές. Οι ιδέες του συμβάλουν στην απελευθέρωσή τους από τη εμμονή της «Μόσχας» και οι προφητείες του για το μέλλον εμπνέουν στις τρεις γυναίκες μια νέα στάση ζωής, με περισσότερη συνειδητότητα, καθώς και μία αίσθηση αποστολής και ευθύνης απέναντι στις μελλοντικές γενιές. Στη δική μας εκδοχή ο Βερσίνιν είναι εκείνος ο οποίος κρατάει αναμμένο τον «πυρσό» στην κατάβαση των τριών αδελφών «στη σπηλιά της Εκάτης».
Η παράσταση ακολουθεί τους κώδικες μιας ιερουργίας . Είναι τα πολύ ιδιαίτερα επί μέρους στοιχεία της, τα αισθητικά σκηνικά, η μυστηριακή μουσική βασισμένη σε παραδοσιακούς δρόμους εξελιγμένους σε ηλεκτρονικές απολήξεις και ηχοτόπια, η κίνηση ως συνοδός μιας αρχετυπικής εσωτερικής παλινδρόμησης και τελετουργίας. «Ο κόσμος που θελήσαμε να δημιουργήσουμε και ο οποίος τελικά συνδυάζει το μυσταγωγικό στοιχείο με τη λεπτότητα και το πνεύμα του Τσέχωφ μέσα από μία προσεγμένη αισθητική, απαιτούσε μία πολύ ειδική διαχείριση μέχρι να βρεθούν οι ισορροπίες του. Χάρη σε μία πολύ ουσιαστική συνεργασία με την εικαστικό Μαίρη Ζυγούρη, τη χορογράφο Ελένη Χατζηγεωργίου και τη φωτίστρια Εβίνα Βασιλακοπούλου νιώθω πως καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που ανταποκρίνεται πολύ στο πως φανταστήκαμε τη «σπηλιά της Εκάτης».
Αέρινες, σχεδόν άυλες η Λυσσάνδρα, η Μάιρα και η Αλίκη σωματοποιούν τον πόνο της σκέψης των ηρωίδων τους. Με βλέμμα στο κενό και στο άπειρο, συμβολοποιούνται και εξιδανικεύονται. Η δουλειά, η ευτυχία, η μνήμη, σύνδεση σκέψης/ενέργειας , η υπόσχεση και η προσδοκία για καλύτερη ζωή , ο συνδυασμός Γνώσης-Πίστης γίνονται πανανθρώπινα ζητούμενα, υψηλοί στόχοι. Είναι αυτοσκοπός αυτό; Μπορεί ναι. Πάντως σίγουρα ο Άνθρωπος οφείλει και πρέπει να πιστεύει σε κάτι. Ακόμα και όταν αυτό αποδεικνύεται απέλπιδο και φρούδο. Αλλιώς βαλτώνει.
Η Λυσάνδρα Αναστασοπούλου θα μου πει για την Όλγα της: «Η Όλγα στη «σπηλιά της Εκάτης» είναι μία γυναίκα που μετασχηματίζει σταδιακά τον εαυτό της. Αφήνει πίσω την παλιά της ταυτότητα και αναζητά την καινούργια. Τα ένστικτα της και οι διαισθήσεις της, σε συνδυασμό με την Νέα Γνώση που λαμβάνει από τον Βερσίνιν, την οδηγούν σε μια νέα συνειδητότητα και σε μια νέα θέαση του πιο λεπτοφυούς “κόσμου” που υπάρχει γύρω, μέσα και πάνω από τον κόσμο που μέχρι πριν αντιλαμβανόταν, άρα και σε έναν “Νέο Εαυτό”. Στο τέλος του έργου η Όλγα αναφέρεται σε έναν κόσμο όπου η Ειρήνη και η Ευτυχία θα επικρατήσουν. Οραματίζεται και διαισθάνεται δηλαδή εναν κόσμο …που ως τις μέρες μας δεν έχει έρθει ακόμη… Κατά την άποψή μου… αυτά τα λόγια της Όλγας στο τέλος του έργου είναι ένας από τους λόγους που αυτό το κείμενο του Τσέχωφ…είναι βαθειά πνευματικό και πιο μπροστά και από την δική μας εποχή ακόμη».
Η Αλίκη Στενού για τη Μάσα της: «Η Μάσα σε αυτή την εκδοχή των Τριών Αδελφών βουτάει στο υποσυνείδητό της, αποδομεί και επανασυνθέτει τον εαυτό της ύστερα από το βασικό γεγονός του έργου που αποτελεί η συνάντησή της με τον Βερσίνιν. Το βίωμα του έρωτα αποτελεί μεταμορφωτική εμπειρία για εκείνη, μια μετάβαση κατά την οποία απελευθερώνει καταπιεσμένα ένστικτα και επανεξετάζει την ευτυχία και το νόημα της ζωής της».
Ενώ η Μάιρα Γραβάνη για την Ιρίνα της θα πει: «Η Ιρίνα στην σπηλιά της Εκάτης περνάει την επίπονη διαδικασία της ενηλικίωσης μετουσιώνοντας τις ιδέες σε εμπειρίες και το αντίστροφο προσπαθώντας να βρει την απάντηση στο αιώνιο πρόβλημα «γιατί υπάρχουμε;»
Όλα καταλήγουν στην κατανόηση, την αγάπη, την αποδοχή και τη συγκατάνευση. Λίγο πριν ενωθούν και χαθούν στο διηνεκές οι Τρεις Αδερφές, θα μας ακουμπήσουν, θα μας πιάσουν το χέρι και θα μας ψιθυρίσουν τρεις λέξεις μόνο που παίρνουμε ως φυλακτό από αυτήν την κοινή μας κατάβαση στη σπηλιά της Εκάτης: «Συγγνώμη, Σ’ Ευχαριστώ, Σ’ αγαπώ». Είναι επειδή οι «μεγάλες αλλαγές στις ζωές μας περιλαμβάνουν αναγκαστικά μία «κατάβαση» στη «σπηλιά» του εαυτού μας. Εκεί έχουμε την ευκαιρία να συγχωρέσουμε, να ευχαριστήσουμε και να βρούμε ξανά την αγάπη για τη ζωή, για τον εαυτό μας και για τους άλλους. Ο Βερσίνιν σε κάποιο σημείο του έργου σκέφτεται το πώς θα ήταν αν ο άνθρωπος είχε τη δυνατότητα να αρχίσει τη ζωή του από την αρχή, όμως με συνειδητότητα. Αν η μία ζωή ήταν κάτι σαν πρόβα και η δεύτερη ζωή ήταν η παράσταση. Το «δια ταύτα» του έργου είναι πως αξίζει να τολμήσουμε, σε αυτή τη ζωή που μοιάζει με πρόβα, να δημιουργήσουμε και να ζήσουμε τη δική μας παράσταση» θα ολοκληρώσει την κουβέντα μας ο Δημήτρης Τσιάμης, κλείνοντας το μάτι στη διάσταση της Ζωής ως Παράστασης.
Η παράσταση «Οι Τρεις Αδερφές στη Σπηλιά της Εκάτης» έχει πρεμιέρα την Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου στο Bios και θα παίζεται κάθε Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 20:00. Εισιτήρια μπορείτε να προμηθευτείτε ΕΔΩ
Σκηνοθεσία/ δραματουργική επεξεργασία: Δημήτρης Τσιάμης
Εικαστική σκηνογραφία/κοστούμια: Μαίρη Ζυγούρη
Επιμέλεια κίνησης: Ελένη Χατζηγεωργίου
Σχεδιασμός Φωτισμού: Εβίνα Βασιλακοπούλου
Βοηθοί σκηνοθέτη: Θεώνη Σιδεράκου, Λουκάς Παπουτσής
Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη
Φωτογραφίες: Κωστής Καλλιβρετάκης/ Επεξεργασία εικόνας: Μαίρη Ζυγούρη
Video Trailer: Γιώργος Αποστολόπουλος
Παραγωγή: Εταιρία Θεάτρου PER THEATER FORMANCE
Ερμηνεύουν (αλφαβητικά): Λυσάνδρα Αναστασοπούλου, Μάιρα Γραβάνη, Αλίκη Στενού, Δημήτρης Τσιάμης
