Καλοκαίρι, μεγάλα ζεστά βράδια, διακοπές, φλερτ χωρίς τέλος. Ναι αυτή η εποχή του χρόνου είναι σαγηνευτική. Φαίνεται ίσως αρκετά περίεργο το ότι κάποιοι μπορεί να βιώσουν κατάθλιψη στη διάρκειά της.
•Τι είναι η καλοκαιρινή κατάθλιψη;
Είναι μια μορφή εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής που εμφανίζεται τους τρεις πιο ζεστούς μήνες του έτους. Η καλοκαιρινή κατάθλιψη δεν εμφανίζεται τυχαία. Πιστεύεται ότι επιστρέφει την ίδια ώρα κάθε χρόνο, δημιουργώντας ένα χαρακτηριστικό μοτίβο, το οποίο τόσο ο ασθενής όσο και ο θεραπευτής μπορούν να αναγνωρίσουν. Επειδή επηρεάζει μόνο ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων, δεν έχουν γίνει πολλές μελέτες που να εξετάζουν αυτό το ψυχικό φαινόμενο. Ωστόσο, ένα πράγμα παραμένει βέβαιο: οι άνθρωποι που το βιώνουν τείνουν να παρουσιάζουν μείωση της συνολικής ψυχικής τους ευεξίας όταν η θερμοκρασία αρχίζει να ανεβαίνει.
•Τι προκαλεί την καλοκαιρινή κατάθλιψη;
Η ηλιοφάνεια είναι ένα φυσικό αντικαταθλιπτικό και τους χειμερινούς μήνες στο βόρειο ημισφαίριο, τα άτομα μπορούν να βιώσουν το «χειμωνιάτικο μπλουζ», το οποίο έχει αποδοθεί στη σημαντική μείωση του ηλιακού φωτός σε αυτές τις περιοχές.
Μπορεί όμως η αύξηση της ηλιοφάνειας να οδηγήσει πραγματικά σε κατάθλιψη;
Η παραγωγή από το σώμα μιας βασικής ορμόνης, της μελατονίνης, επηρεάζεται από την έκθεσή μας στο ηλιακό φως. Και όπως ακριβώς το πολύ λίγο ηλιακό φως μπορεί να επηρεάσει την ψυχική ευημερία κάποιου, προτείνεται ότι η υπερβολική ποσότητα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την παραγωγή μελατονίνης, η οποία με τη σειρά της διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό του ατόμου (κύκλος ύπνου).
Αλλά αν το πολύ ηλιακό φως διαταράσσει τα προγράμματα ύπνου μας, πώς ακριβώς συμβάλλει στην καλοκαιρινή κατάθλιψη;
Η μελατονίνη δεν είναι απλώς η «ορμόνη του ύπνου», όπως συνήθως αναφέρεται. Είναι ο άμεσος πρόδρομος μιας άλλης σημαντικής ορμόνης: της σεροτονίνης. Χωρίς την κατάλληλη παραγωγή μελατονίνης, τα επίπεδα σεροτονίνης ξεφεύγουν από την ισορροπία, γεγονός που προκαλεί διαταραχή στη ρύθμιση της διάθεσης.
•Οικονομικό Στρες
Με όλες τις δραστηριότητες του καλοκαιριού έρχεται και πρόσθετο οικονομικό άγχος για πολλούς. Είτε πληρώνετε για διακοπές, αποδράσεις το Σαββατοκύριακο, λογαριασμούς ρεύματος ή ακόμα και για παιδική φροντίδα, το καλοκαίρι μπορεί να είναι μια αρκετά ακριβή εποχή. Αυτή η αύξηση των δαπανών θα μπορούσε να προσθέσει τεράστια ποσά άγχους που διαφορετικά δεν θα είχατε.
•Ακύρωση προγράμματος
Η δέσμευση της ρουτίνας λειτουργεί ως σταθεροποιητικός παράγοντας της διάθεσης του ατόμου και μπορεί να αποτρέψει την εμπειρία της κατάθλιψης. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, τα προγράμματά μας τείνουν να γίνονται άτακτα. Εάν είστε γονιός, τα παιδιά σας είναι πιθανότατα εκτός σχολείου και βρίσκονται στο σπίτι το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει μια τεράστια αλλαγή στον τρόπο ζωής.
Ο ύπνος δεν είναι η μόνη σημαντική ρουτίνα για τους ανθρώπους που μπορεί να διαταραχθεί από αλλαγές σε δραστηριότητες και υποχρεώσεις. Αντίστοιχα, αν έχετε μια δουλειά που σας παρέχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο το καλοκαίρι, μπορεί να είναι δύσκολο να μάθετε πώς να διαχειριστείτε ένα πιο χαλαρό πρόγραμμα. Όταν προσθέσετε και στους δύο αυτούς παράγοντες, τον συνδυασμό καλοκαιρινών πάρτι, διακοπών, εξόδων το βράδυ, το πρόγραμμα ύπνου σας γίνεται πολύ λιγότερο σταθερό από άλλες εποχές του χρόνου.
•Καλοκαιρινή απογοήτευση
Όταν επιτέλους φτάνει το καλοκαίρι, μερικές φορές δεν έρχονται μαζί και όλα όσα περιμέναμε. Στην πραγματικότητα, μπορούμε να ονειρευόμαστε, αλλά μερικές φορές αυτά τα όνειρα και οι προσδοκίες δημιουργούν ένα καλοκαίρι που δεν υπάρχει. Η διάψευση ή η ανατροπή των σχεδίων μας είναι μια σοβαρή πηγή απογοήτευσης.
•Ζητήματα εικόνας σώματος
Η χειμερινή μόδα είναι συνήθως επιεικής με το σώμα μας. Τα καλοκαιρινά ρούχα είναι στην πλειοψηφία τους πολύ πιο αποκαλυπτικά. Τον χειμώνα τείνουμε να είμαστε λιγότερο δραστήριοι, κάτι που μπορεί να συμβάλει στην αύξηση του σωματικού βάρους και μερικές φορές τα καλοκαιρινά ρούχα της περασμένης σεζόν μπορεί να μην μας κάνουν. Αυτοί οι τύποι προβλημάτων εικόνας σώματος είναι δυνατό να συντελέσουν στην καλοκαιρινή κατάθλιψη.
•Δυσανεξία στη ζέστη
Σε κάποιους αρέσει η ζέστη του καλοκαιριού αλλά για άλλους είναι υπερβολική. Όταν οι άνθρωποι βιώνουν υπερβολική ζέστη, μπορεί να αισθάνονται εξουθενωμένοι παρά ενεργητικοί και το γεγονός αυτό να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα της ζωής τους.
•Συγκρίσεις
Ένας από τους μεγαλύτερους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι παθαίνουν καλοκαιρινή κατάθλιψη είναι επειδή αισθάνονται μια κοινωνική προσδοκία έως και πίεση να απολαύσουν το καλοκαίρι και όταν δεν το κάνουν, αισθάνονται ανεπαρκείς και προβληματικοί. Αν ζηλεύετε τους φίλους και την οικογένειά σας που απολαμβάνουν διασκεδαστικές καλοκαιρινές αποδράσεις ενώ είστε αναγκασμένοι να μείνετε σπίτι, μπορεί να σας κάνει να νιώσετε θλίιψη για την κατάστασή σας. Η σύγκριση είναι ο κλέφτης της χαράς. Δεν είναι χρήσιμο να συγκρίνετε τις τέλειες εικόνες άλλων ανθρώπων στα social media με τις δικές σας πραγματικότητες. Είναι μη ρεαλιστικό.
•Ποιος είναι επιρρεπής στην καλοκαιρινή κατάθλιψη;
Ενώ η έρευνα είναι αρκετά νέα και περιορισμένη, φαίνεται να υπάρχει μια γενετική συνιστώσα στην καλοκαιρινή κατάθλιψη. Δύο στα τρία άτομα που την εμφανίζουν σχετίζονται με κάποιον με σοβαρή διαταραχή της διάθεσης και έχουν οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης. Οι νεότεροι ενήλικες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών και των εφήβων, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εκδηλώσουν καλοκαιρινή κατάθλιψη. Οι γυναίκες επίσης φαίνεται να εμφανίζουν υψηλότερο κίνδυνο για καλοκαιρινή κατάθλιψη, καθώς διαγιγνώσκονται με αυτή τέσσερις φορές συχνότερα από τους άνδρες.
•Συμπτώματα καλοκαιρινής κατάθλιψης
Μερικά από τα σημάδια της καλοκαιρινής κατάθλιψης είναι ειδικά και άλλα είναι επίσης κοινά καταθλιπτικά συμπτώματα. Αϋπνία, απώλεια βάρους, αίσθηση ότι το φως του ήλιου είναι ενοχλητικό, αισθήματα άγχους, ταραχή, αισθήματα απελπισίας, δυσκολία συγκέντρωσης, δυσκολία λήψης αποφάσεων, μανιακά συναισθήματα, όπως μεγαλεπήβολα σχέδια και ενθουσιώδης διάθεση, απώλεια όρεξης, επίμονα συναισθήματα θλίψης, σκέψεις αυτοκτονίας, έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που συνήθως απολαμβάνετε, όπως αθλήματα, κοινωνικές εκδηλώσεις κ.λπ.
Μπορεί να είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πότε είναι ώρα να αναζητήσουμε βοήθεια, αλλά υπάρχει ένας καλός εμπειρικός κανόνας. «Αν έχετε ιδέα για το τι μπορεί να σας κάνει να νιώσετε καλύτερα, όπως το να βλέπετε φίλους ή να βγαίνετε έξω, αλλά απλά δεν μπορείτε να παρακινήσετε τον εαυτό σας, είναι πιθανώς καλή ιδέα να μιλήσετε γι’ αυτό σε κάποιον». Είναι σημαντικό να δώσετε την απαραίτητη προσοχή και να εντοπίσετε πότε τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνετε τους καλοκαιρινούς μήνες έχουν αντίκτυπο στη ζωή σας. Μοιάζει πολύ με το να νιώθει κανείς κολλημένος και ηττημένος.
Δεν χρειάζεται να φτάσετε σε ένα συγκεκριμένο πολύ δύσκολο σημείο, πριν ξεκινήσετε τη θεραπεία ή τη φαρμακευτική αγωγή. Μπορείτε να αναζητήσετε βοήθεια από έναν ψυχοθεραπευτή και να επωφεληθείτε ανεξάρτητα από το φάσμα της κατάθλιψης ή της γενικής θλίψης που τυχαίνει να βιώνετε .
