Αναστασία Νικολάου – Ψυχολόγος / an_psychology@yahoo.com
Άγιοι Ανάργυροι. Το τελευταίο, χρονικά, θύμα μιας ιδιότυπης, απεχθούς, παράδοσης ήταν η 28χρονη που δολοφονήθηκε – τη Δευτέρα 1 Απριλίου- σχεδόν έξω από το Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής. Είχε καταφύγει εκεί για να ζητήσει βοήθεια. Ο 39χρονος πρώην σύντροφός της τη μαχαίρωσε θανάσιμα.
Το παραπάνω περιστατικό δεν είναι μεμονωμένο. Στη χώρα μας, στη διάρκεια της περασμένης χρονιάς (2023) 10.000 θύματα ενδοοικογενειακής βίας αναζήτησαν βοήθεια. Αυτά είναι μόνο τα καταγεγραμμένα περιστατικά. Υποθέτουμε πως ο παραπάνω αριθμός θα έπαιρνε ανοδική τροχιά αν προσθέταμε τα περιστατικά κακοποίησης που δεν έχουν καταγραφεί. Μα τι τελικά μας συμβαίνει;
Και μπορεί η παραπάνω εικόνα να έχει το δικό της DNA όμως αν δοκιμάζαμε να δούμε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των γυναικοκτονιών θ’ ανακαλύπταμε πως ανάμεσά μας έχει αναπτυχθεί μια συλλογή δικαιολογιών που καλύπτουν τη νοσηρότητα μας.
Είναι καιρός να αντιληφθούμε ότι δηλώσεις όπως “ τον τύφλωσε το πάθος” ή “η απελπισμένη αγάπη χωρίς ανταπόκριση που έτρεφε για το θύμα” ή “τον πρόσβαλε γιατί τον εγκατέλειψε για κάποιον άλλο” δεν έχουν πλέον κανένα ηθικό έρεισμα σε μια κοινωνία που ζητά να αφήσει πίσω της τα φαντάσματα της πατριαρχίας, της ανισότητας, του σεξισμού και του ρατσισμού του δυνατού προς τον αδύναμο.
Η αγάπη είναι ένα υγιές συναίσθημα που αναπτύσσεται μεταξύ των ανθρώπων μόλις επενδύσουν χρόνο και ενέργεια για να γνωρίσουν ουσιαστικά ο ένας τον άλλον.
Η εμμονή είναι διαφορετική. Στην αρχή μπορεί να μοιάζει πολύ με αγάπη. Στην πάροδο του χρόνου γίνεται ολοένα και πιο ασφυκτική. Πού μπορεί να φτάσει όμως;
Όταν δύο άνθρωποι ερωτεύονται, διατηρούν τις ατομικές τους ταυτότητες και ενδιαφέροντα. Δεν απειλούνται όταν ο σύντροφός τους επιλέξει να περάσει χρόνο με την οικογένεια ή τους φίλους του χωρίς να τους συμπεριλαμβάνει πάντα. Είναι χαρούμενοι και περήφανοι για τα επιτεύγματα του.
•Με την εμμονή γίνεται σχεδόν αδύνατο να υπάρξει η παραμικρή απομάκρυνση μέσα στη σχέση.
Ο εμμονικός σύντροφος αισθάνεται την πιεστική ανάγκη να βρίσκεται καθημερινά με το αντικείμενο της εμμονής του και να γνωρίζει ακριβώς πού εκείνο βρίσκεται, αλλά και με ποιους, όταν δεν είναι μαζί.
Αρνητικά συναισθήματα όπως η ζήλια και η παράνοια αρχίζουν να κατακλύζουν τη σχέση. Το εμμονικό άτομο υποψιάζεται τις κινήσεις του συντρόφου προβάλλοντας σε αυτόν τις προσωπικές του σκέψεις, ανασφάλειες και φαντασιώσεις.
Ένας εμμονικός σύντροφος θα ξοδέψει άπειρο χρόνο προσπαθώντας να ευχαριστήσει τον σύντροφό του σε μια συνεχή προσπάθεια να εξασφαλίσει τη διατήρηση του δεσμού, καθώς διακατέχεται από τεράστιο άγχος αποχωρισμού και εγκατάλειψης.
Μπορεί να πραγματοποιήσει αμέτρητες τηλεφωνικές κλήσεις, να στέλνει αδιάκοπα μηνύματα, όλα σε μια μέρα.
Προσπαθεί να ορίσει τον χρόνο του συντρόφου κάνοντας συχνά σχέδια εκ των προτέρων για να βεβαιωθεί ότι κάθε στιγμή μπορεί να υπολογιστεί και να είναι κάτω από τον έλεγχό του.
Περιορίζει τις επιλογές του άλλου να περνά χρόνο με την οικογένεια ή τους φίλους. Θυμώνει και ζηλεύει, όταν ο σύντροφος επιδιώκει επαφές με άλλους ανθρώπους.
Συχνά, ένας εμμονικός σύντροφος μπορεί να γίνει λεκτικά υβριστικός, σωματικά επιθετικός και στη συνέχεια να εμφανίσει μεταμέλεια.
Ωστόσο, κατηγορεί σταθερά τον σύντροφό του ως την κύρια αιτία της δικής του κακοποιητικής συμπεριφοράς. Με την πάροδο του χρόνου μειώνει τον σύντροφο μετατρέποντάς τον σε ένα ανήμπορο, εξαρτημένο άτομο, σκιά του ανθρώπου που υποτίθεται ότι αρχικά ερωτεύτηκε. Αυτό γίνεται ως ασυνείδητη προσπάθεια να διατηρήσει τον έλεγχο.
Το άτομο που εμπλέκεται με έναν εμμονικό σύντροφο συνειδητοποιεί την κατάσταση συχνά αφότου η σχέση εκτροχιαστεί. Μόλις συμβεί αυτό, γίνεται εξαιρετικά δύσκολο να απελευθερωθεί από τη σχέση χωρίς ενοχές και ενδεχομένως κίνδυνο. Σε ακραίες περιπτώσεις ο εμμονικός σύντροφος μπορεί να υποβάλει τον εραστή του σε λεκτική ή σωματική κακοποίηση, βιασμό, παρακολούθηση ή ακόμα και φόνο.
Πώς να εντοπίσετε τον εμμονικό σύντροφο
1. Αδυναμία λογικής επικοινωνίας και συνεννόησης στη σχέση.
2. Εμφάνιση παράλογης ανησυχίας για πιθανές απιστίες, ειδικά όταν δεν είστε μαζί. Με την πάροδο του χρόνου, η ανησυχία εξελίσσεται σε παράνοια.
3. Επίμονη παρακολούθηση του συντρόφου με φυσική παρουσία ή και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ( cyber stalking).
4. Αδυναμία εστίασης σε οτιδήποτε άλλο, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας, επειδή η εμμονική προσκόλληση στη σχέση απασχολεί όλες τις σκέψεις του ατόμου και του καταναλώνει άφθονο χρόνο. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ακόμη και στη δουλειά κάποιος προσπαθεί συνεχώς να επικοινωνήσει με τον σύντροφό του μέσω τηλεφώνου, στέλνει μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ονειροπολεί κλπ.
5. Αίσθημα σύγχυσης (το εμμονικό άτομο δείχνει να αναγνωρίζει ότι αδυνατεί να ζήσει τη ζωή του χωρίς το αντικείμενο της εμμονής του, παρόλο που δεν έχει την ανταπόκριση που θέλει.)
6. Απώλεια ύπνου και όρεξης. Αυξημένα συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης δημιουργούνται όταν η σχέση αρχίζει να φθείρεται. Αυτό συμβαίνει σε άτομα που επιτρέπουν σε ολόκληρη την ταυτότητά τους να υπερεμπλακεί στη σχέση.
7. Αδυναμία αποδοχής του τέλους της σχέσης. Ο εμμονικός θεωρεί ότι ο πρώην σύντροφος στην πραγματικότητα ακόμα διατηρεί συναισθήματα για εκείνον, τα οποία δεν αναγνωρίζει καθώς βρίσκεται σε κάποιου είδους άρνηση. Κάθε προσπάθεια από τον πρώην να κρατήσει απόσταση, να τον αποφύγει, να μείνει μόνος πέφτει στο κενό. Σε πολλές περιπτώσεις ο εμμονικός φτάνει να αγνοεί ακόμα και περιοριστικά μέτρα που βγαίνουν εις βάρος του.
8. Αδυναμία κατανόησης της ενόχλησης, του άγχους και του φόβου που προκαλεί στο θύμα του. Στην απεριόριστη και μεγαλειώδη αίσθηση δικαιωματισμού του κυριαρχεί ο διακαής πόθος να κερδίσει εκ νέου το αντικείμενο της εμμονής του.
9. Χειριστική συμπεριφορά μέσω πρόκλησης ενοχών στους άλλους. Περιγράφει τον εαυτό του μονίμως ως θύμα.
10. Συχνή χρήση ουσιών και εκδήλωση αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών.
11. Υποσχέσεις για αλλαγή στις συμπεριφορές του που όμως δεν τηρούνται ποτέ. Αντιθέτως κλιμακώνονται αρνητικά.
12. Εκφοβισμός, απειλές, εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς με σταθερά κλιμακούμενη λεκτική και σωματική βία, εκβιασμοί, προσβολή τόσο ιδιωτικά όσο και δημόσια της τιμής και αξιοπρέπειας του θύματος, εξύβριση, συκοφάντηση, επίμονη καταδίωξη και δημιουργία ψυχολογικής πίεσης και τρομοκράτησης του συντρόφου – θύματος μέσα σε ένα τοξικό, καταναγκαστικό και ανθυγιεινό περιβάλλον σχέσης.
