του Γιάννη Παναγόπουλου //
Ραδιοσκηνοθεσία. Τι; Ραδιοσκηνοθεσία; Αν είσαι λιγότερο από σαραντάρης η λέξη ίσως να μη σου λέει τίποτα. Αν είσαι σαράντα και κάτι ίσως θυμάσαι πως υπήρχαν κάποτε εκπομπές στο ραδιόφωνο που φιλοξενούσαν θεατρικές παραστάσεις. Για όλα υπάρχει μια πρώτη φορά. Σήμερα, κυριολεκτικά σήμερα, ο Γιώργος Παλούμπης ετοιμάζεται ν’ ακούσει για πρώτη φορά τη δική του ραδιοσκηνοθεσία σε έργο που, κάποτε, σκηνοθέτησε για το θέατρο. Η εκπομπή Πλατεία Θεάτρου, που ακούγεται από τη συχνότητα του Αθήνα 9.84, δίνει την ευκαιρία στους ακροατές του ραδιοφώνου να ακούσουν παραστάσεις, ναι σωστά διαβάζετε, που κάποτε ανέβηκαν στο θέατρο. Μια ιδέα που γεννήθηκε στη διάρκεια του εγκλεισμού. Με τους χώρους τέχνης κλειστούς, το Δημοτικό ραδιόφωνο της Αθήνας ζήτησε από ηθοποιούς και σκηνοθέτες να παρουσιάσουν, ραδιοφωνικά, παραστάσεις που κάποτε ανέβασαν στο θέατρο και διέγραψαν τη δική τους πετυχημένη πορεία. Ο Γιώργος Παλούμπης στις αρχές του 2017 σκηνοθέτησε τον “Χαρτοπόλεμο” του Βαγγέλη Ρωμνιού. Η παράσταση αγκαλιάστηκε όσο λίγες από την πρώτη χρονιά που παρουσιάστηκε, ξεχώρισε από κοινό και κριτικούς και χαρακτηρίστηκε ως «γροθιά στο στομάχι» για τη σύγχρονη πραγματικότητα. Κωμωδία και δράμα, αγωνιώδες θρίλερ και καθημερινότητα, συμπλέκονται και συνθέτουν το μωσαϊκό του έργου, αλλά και την ταυτότητα της Ελλάδας που αρνείται να δώσει ανάσες ύπαρξης στη γενιά των τριαντάρηδων. Πώς είναι να επιστρέφεις “ραδιοφωνικά” στο θέατρο Γιώργο Παλούμπη;
-Την ιδέα, την εικόνα, του ραδιοφωνικού θεάτρου πώς την αντιμετώπισες;
Κοίτα, δεν είχα ξανακάνει ραδιοφωνικό θέατρο. Αρχικά θεώρησα πως είναι κάτι παλιό. Μετά όμως ήρθε και η δεύτερη σκέψη. Θεωρώ ότι το ραδιόφωνο γενικότερα έχει καταφέρει να μείνει, ως μέσο, αγνό. Δεν υπάρχει η εικόνα που σε εθίζει με έναν ύπουλο τρόπο. Το ραδιόφωνο είναι ραδιόφωνο. Το θέατρο μέσα στο ραδιόφωνο φαντάζομαι πως απαιτεί από τον ακροατή την “απόφαση” για να μπει και να ακούσει. Θεωρώ πως με τα θέατρα κλειστά όλο αυτό το διάστημα αυτή είναι η σωστή στιγμή να παρουσιαστεί κάτι που περιέχει τη δημιουργική ανάγκη μας να παρουσιάσουμε κάτι.
-Πως ήταν να στήνεις τον Χαρτοπόλεμο ραδιοφωνικά;
Αρχικά πίστεψα πως μία από τις βασικές δυνάμεις του συγκεκριμένου έργου ήταν το οπτικό κομμάτι. Η ραδιοφωνική του εκδοχή το ξαναβλέπει από ένα άλλο πρίσμα. Δε χάνει τίποτα από τη δυναμική του, απλώς μετατόπισα την προσοχή μου στο πώς θα μπορούσα να το εμπλουτίσω. Επαναπροσδιόρισα όλο τον λόγο του έργου για να είμαι σίγουρος πως ο ακροατής θα μπορεί να το φανταστεί ως εικόνα. Αυτό είναι το πρώτο μέλημα που έχει κανείς όταν κάνει θέατρο στο ραδιόφωνο. Ο ακροατής να γίνεται θεατής μέσα από τη φαντασία του.
ΠΛΑΤΕΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ – Το ελληνικό θεατρικό έργο επιστρέφει στο ραδιόφωνο. “Xαρτοπόλεμος” – του Βαγγέλη Ρωμνιού. Δραματουργία – επεξεργασία κειμένου: Γιωργής Τσουρής. Σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης. Δευτέρα 24/5 στις 9:00μμ από τη συχνότητα του 9.84
-Θέλεις να μου φέρεις ένα παράδειγμα σκηνοθετικής παρέμβασης που έκανες στο συγκεκριμένο έργο για να πυροδοτήσεις τη φαντασία των ακροατών του;
Αρχικά άλλαξα φράσεις και εκφράσεις. Αυτό το έργο ήταν πολύ ρεαλιστικό στον λόγο του. Προσπάθησα να κρατήσω τον ρεαλισμό τους αλλά χρειάστηκε να δώσουμε περισσότερες πληροφορίες για τον χώρο που διαδραματίζεται η υπόθεση και στο τι συμβαίνει στους πρωταγωνιστές της παράστασης. Δεύτερον, σε πολλές στιγμές χρειάστηκε να κάνουμε ηχητικά εφέ. Όπως τα βήματα των ανθρώπων που έρχονται και φεύγουν ή οι ομιλίες των ανθρώπων που μπαινοβγαίνουν στο σαλόνι που διαδραματίζεται το έργο.
-Ο Χαρτοπόλεμος απευθύνεται σε μια αδικημένη γενιά. Εκείνη των τριαντάρηδων που έζησε όλη τη διάρκεια της κρίσης σε μια τόσο παραγωγική ηλικία. Αυτή η γενιά κοντεύει πια τα σαράντα της;
Ναι. Δεν είναι ακριβώς σαράντα. Είναι κοντά στα σαράντα.
-Δηλαδή θα έλεγες πως ο Χαρτοπόλεμος δεν είναι απλώς η αποτύπωση μιας στιγμής αλλά έχει διαχρονικότητα; Η αδικία που πλανάται πάνω από τα κεφάλια μας, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο δε φαίνεται να υποχωρεί.
Πιστεύω πως ο Χαρτοπόλεμος έχει δύο αναγνώσεις. Η πρώτη είναι η καταγραφή της προηγούμενης κρίσης. Ενώ από τη άλλη, έτσι και αλλιώς, πραγματεύεται αξίες που είναι παντός καιρού. Η ανάγκη του νέου ανθρώπου να αποκτήσει ταυτότητα, η αγωνία της επιβίωσης ή η ματιά του προς το μέλλον, είναι δεδομένα ζωής που δε σβήνουν. Κατά τα άλλα, το έργο είναι και λίγο θρίλερ, είναι και οικογενειακό δράμα. Παρουσιάζεται ο άθλιος κόσμος που τα νέα παιδιά παραλαμβάνουν από τους γονείς τους και η μετέωρη απόπειρά τους να προχωρήσουν παρακάτω στη ζωή. Η παράσταση πρωτοπαρουσιάστηκε την άνοιξη του 2017, τότε που η κρίση ήταν πιο φρέσκια στη μνήμη μας. Για μένα ο Χαρτοπόλεμος είναι μια παράσταση που πιστεύω πως θα μπορούσε να ξαναπαιχτεί ούτως ή αλλιώς. Είναι έργο που μιλά για βασικές αξίες και διασκεδάζεις, με ή χωρίς εισαγωγικά, μαζί του πάντα.
-Τι σχεδιάζεις για το μέλλον;Εντάξει, αυτή η κουβέντα έχει να κάνει με το τι μπορείς να κάνεις κάνεις στο θέατρο πια. Άνοιξαν οι δραματικές σχολές και θα μπορέσω να διδάξω ξανά αυτή την καλοκαιρινή περίοδο. Δεν τυγχάνει να έχω κάτι να κάνω το καλοκαίρι στο θέατρο. Έτσι κι αλλιώς θεωρώ πως είμαι πιο πολύ των κλειστών χώρων. Λογικά την επόμενη σεζόν θα έχω δύο επαναλήψεις, τα “170 Τετραγωνικά” του Γιώργου Τσουρή και τα Αξύριστα Πιγούνια του Γιάννη Τσίρου. Υπάρχουν και δύο ακόμα παραστάσεις που δουλεύουμε αλλά ακόμα δεν μπορώ να πω κάτι. Φαντάζεσαι να έλεγα και να μην ανέβαιναν;
Το podcast της παράστασης θα παραμείνει για μια εβδομάδα στο site του σταθμού διαθέσιμο για ακρόαση. Μετά το τέλος της εβδομάδας θα ενοικιάζεται με μια συμβολική τιμή και τα ποσοστά των εκτελεστικών δικαιωμάτων θα αποδίδονται σε όλους τους συντελεστές μέσω συμφωνίας του Αθήνα 9. 84 με τις εταιρίες πνευματικών δικαιωμάτων. Τα έργα ηχογραφούνται μέσα στο σταθμό, σε ειδικά διαμορφωμένο στούντιο από τον ηχολήπτη του Αθήνα 9. 84, Πάνο Αργύρη.
Στο site του σταθμού (www.athina984.gr), το έργο «O Χαρτοπόλεμος» – όπως και όλα τα θεατρικά έργα – την ώρα της ραδιοφωνικής του μετάδοσης, θα συνοδεύεται από βίντεο οπτικής ερμηνείας στη νοηματική γλώσσα και πρόσθετους εξειδικευμένους υπότιτλους για κωφούς και βαρήκοους.
Όλοι οι συντελεστές των παραστάσεων τηρούν τα μέτρα ασφαλείας/προστασίας και πριν τις ηχογραφήσεις κάνουν rapid test.
* Η Εταιρία Θεάτρου MA NON TROPPO ιδρύθηκε το 2012 από τον Γιωργή Τσουρή και τη Βάλια Παπακωνσταντίνου και δραστηριοποιείται θεατρικά στην Αθήνα. Το 2014 παρουσίασε στο Από Μηχανής Θέατρο την παράσταση «Τα Λουλούδια στην κυρία» σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη, ενώ το 2017 με τον ίδιο σκηνοθέτη, επανήλθε με την παράσταση «Χαρτοπόλεμος», αρχικά στο Θέατρο Ιλίσια Βολανάκης και μετέπειτα στο Θέατρο Γκλόρια Μικρό για δύο σαιζόν. Το καλοκαίρι του ’17 παρουσίασε στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών την παράσταση «Ο Αλαβροστοισειώτης» σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου ενώ την άνοιξη του 2019 ανέβασε το έργο “170 τετραγωνικά (ΜOONWALK)” στο Από μηχανής Θέατρο σε σκηνοθεσία και πάλι Γιώργου Παλούμπη, το οποίο επαναλήφθηκε στο θέατρο Ιλίσια Βολανάκης.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Κείμενο: Βαγγέλης Ρωμνιός
Δραματουργία – Επεξεργασία κειμένου: Γιωργής Τσουρής
Σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης
Μουσική: Γιωργής Τσουρής
Βοηθός σκηνοθέτης: Γιωργής Τσουρής
Οργάνωση Παραγωγής: MA NON TROPPO
Ηθοποιοί: Γιωργής Τσουρής, Βάλια Παπακωνσταντίνου, Θάνος Αλεξίου, Παύλος Πιέρρος και Φοίβος Ριμένας
-Τι σχεδιάζεις για το μέλλον;
