Του Παύλου Θ. Κάγιου
Έχουμε εδώ την πιο ώριμη από την εποχή τού «Όλα για τη μητέρα μου» κοινωνική, πολιτική ταινία του διάσημου Ισπανού σκηνοθέτη και πολύ αγαπητού στους Έλληνες σινεφίλ.
Είναι αλματώδης η εξέλιξη του Πέδρο Αλμοδόβαρ που από τις ανάλαφρες, καυτές, αθώες και «αφελείς» κωμωδίες στην αρχή της καριέρας του πριν 40 χρόνια, πέρασε σε άκρως σύνθετα δράματα και καυστικές σάτιρες ηθών και θρησκευτικών ακροτήτων και υποκρισίας του καθολικισμού. Και φτάνει με τις φετινές «Παράλληλες μητέρες» να μιλήσει για πρώτη φορά για την ιστορική μνήμη της πατρίδας του, από τις μεσοπολεμικές αγριότητες των φασιστών του Φράνκο που αποδεκάτισε κάθε συνέχισή της. Ένα φιλμ που μου θύμισε το «ιδεολογικό νήμα» που διέτρεχε τα φιλμ του δικού μας Θόδωρου Αγγελόπουλου, κάτι που αν το έλεγες πιο παλιά το πιο πιθανόν να το εκλάμβανε κανείς ως αστείο ή… ανέκδοτο, κι όμως σε αυτό το φιλμ του Αλμοδόβαρ ισχύει, ειδικά στο τελευταίο πλάνο της ταινίας!
Ένα άλλο προχώρημα στη θεματολογία του Ισπανού σκηνοθέτη είναι πως αποκαθιστά και το άρρεν φύλο που ίσως για πρώτη φορά στη φιλμογραφία του δεν είναι στις «Παράλληλες μητέρες» υποχείριο του θηλυκού φύλου, δεν κινείται στη σκιά του, αλλά γίνεται ο μοχλός που κινεί τα νήματα της ιστορίας. Και θέλω να αναφέρω εδώ πως αυτή η προσέγγιση του υπαρξιακού σύμπαντος της ταινίας προέκυψε στη συζήτηση που είχα με τη συνάδελφο και φίλη Κυβέλη Χατζηζήση μετά τη δημοσιογραφική προβολή της ταινίας που βγαίνει στους κινηματογράφους στις 28 Οκτωβρίου.
Εν ολίγοις, οι «Παράλληλες μητέρες» είναι μια απολαυστική ταινία γεμάτη συγκίνηση, σαρκασμό και ανατροπές, αλλά και ακόμη έναν χορταστικό ρόλο για την Πενέλοπε Κρουζ. Η ταινία έκανε την έναρξη του Φεστιβάλ Βενετίας. Και το στόρι της είναι το ακόλουθο: Δύο ετοιμόγεννες γυναίκες συμπίπτουν στο ίδιο δωμάτιο μαιευτηρίου. Και οι δύο δεν είχαν προγραμματίσει τις εγκυμοσύνες τους. Και οι δύο είναι εκεί χωρίς τους πατεράδες των μωρών τους. Η μεγαλύτερη από τις δύο (Πενέλοπε Κρουζ), Τζάνις, δε μετανιώνει για την επιλογή της να γίνει μητέρα, αντίθετα είναι πανευτυχής. Η Άνα, από την άλλη, είναι έφηβη – και έντρομη και μετανιωμένη για αυτό που συμβαίνει. Η Τζάνις προσπαθεί να την ενθαρρύνει όσο και οι δυο τους διασχίζουν σαν υπνωτισμένες τους διαδρόμους του νοσοκομείου. Τα λίγα λόγια που θα ανταλλάξουν στις ώρες αυτές θα δημιουργήσουν έναν πολύ στενό δεσμό ανάμεσα στις δυο τους, δεσμός ο οποίος αναπτύσσεται και περιπλέκεται αλλάζοντας τις ζωές τους για πάντα.
Έχει πολύ ενδιαφέρον και η τοποθέτηση του ίδιου του Πέδρο Αλμοδόβαρ πάνω στην ταινία για την οποία λέει: “Το “Παράλληλες Μητέρες” είναι μια ιστορία για προγόνους και απογόνους. Μία ιστορία για την αλήθεια του ιστορικού παρελθόντος αλλά και την πιο προσωπική αλήθεια των χαρακτήρων. Μιλά για την ταυτότητα και τη μητρική αγάπη μέσα από τρεις πολύ διαφορετικές μανάδες: την Τζάνις, την Άνα και τη μητέρα της Άνα, μια μητέρα εγωίστρια, χωρίς μητρικό ένστικτο, όπως παραδέχεται και η ίδια. Είναι οι ατέλειες των μητέρων αυτών που με προσελκύουν περισσότερο ως αφηγητή. Είναι πολύ διαφορετικές από τις μητέρες που έχω συμπεριλάβει στις ταινίες μου ως τώρα. Φαντάσματα του παρελθόντος. Η υποπλοκή για τους μαζικούς τάφους από την εποχή του Φράνκο είναι πολύ σημαντική για μένα. Στα πρώτα προσχέδια του σεναρίου είχε μεγαλύτερη έκταση αλλά ήταν κάτι τόσο δυνατό που κατέληξε να επισκιάζει τα πάντα γύρω της. Έτσι αποφάσισα να δώσω μεγαλύτερη έμφαση στην ιστορία της Τζάνις και της Άνα και να αφήσω το άνοιγμα του τάφου για το τέλος. Ελπίζω η ταινία αυτή να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση σχετικά με ένα ζήτημα που είναι ιδιαίτερα κρίσιμο και επιτακτικό για την Ισπανία. Χειρίστηκα το ζήτημα με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ευαισθησία γιατί δεν είχα σκοπό να ξεκαθαρίσω τους λογαριασμούς μου με την ιστορία, όπως ακριβώς οι συγγενείς των θυμάτων δε ζητούν τίποτα παραπάνω από μια ταφόπλακα για να βάλουν το όνομα του αγαπημένου τους προσώπου και ένα σημείο για να τα θάψουν. Είναι κάτι που η ισπανική κοινωνία τούς χρωστάει, ένα επιτακτικό χρέος. Παρά τις δραματικές καταστάσεις του παρελθόντος και του εμφυλίου, η ταινία στοχεύει στην ανακούφιση και το συναίσθημα. Δεν υπάρχει διάθεση για εκδίκηση ή ξεκαθάρισμα λογαριασμών στις μαρτυρίες. Στη σκηνή όπου ο τάφος ανοίγει, τα μέλη της ΜΚΟ που ανέλαβε την εκταφή και ορισμένοι συγγενείς ξαπλώνουν μέσα στον τάφο, μιμούμενοι τη στάση των σορών. Είναι ένας φόρος τιμής από τους ζωντανούς προς τους νεκρούς.”
Ο ρόλος που ερμηνεύει η Πενέλοπε Κρουζ είναι ο πιο δύσκολος που έχει παίξει για μένα και ίσως και γενικότερα στην καριέρα της και, ενδεχομένως, ο πιο επώδυνος. Το αποτέλεσμα είναι θαυμάσιο όπως πάντα, αφού η Πενέλοπε δίνει τα πάντα στην ερμηνεία της. Και όσον αφορά τη Μιλένα Σμιτ, που ερμηνεύει την Άνα, πιστεύω ότι είναι η μεγάλη αποκάλυψη της ταινίας. Είναι μόλις η δεύτερή της ταινία και ό,τι κάνει μπροστά στην κάμερα έχει τόση αλήθεια… Είναι δύσκολο να μη φανείς λίγη μπροστά στην Πενέλοπε Κρουζ η ερμηνεία της οποίας είναι σαν οδοστρωτήρας, όμως η αγνότητα και αθωότητα στην ερμηνεία της Μιλένα αντιστάθμιζε τις πιο σκοτεινές πτυχές της ερμηνείας της Πενέλοπε. Πιστεύω ότι έχει ένα σπουδαίο μέλλον μπροστά της.
Σκηνοθεσία – σενάριο: Πέδρο Αλμοδόβαρ
Παίζουν: Πενέλοπε Κρουζ, Μιλένα Σμιτ, Ισραέλ Ελεχάλντε,Αϊτάνα Σάντσεθ Γκιχόν, Ρόσι ντε Πάλμα, ΧουλιέταΣεράνο.
