•Η συνέντευξη με τον Δημήτρη Ψαρρά δημοσιεύτηκε τον περασμένο Ιούνιο.
Υποθέτω οι περισσότεροι, ίσως όλοι, συμφωνούμε στο ότι η πολιτική τροχιά του Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν προμελετημένη, κυριολεκτικά βγαλμένη από τα σπλάχνα της οικογένειάς του.
Πέρα από αυτό ή σε εξέλιξή του, υπάρχουν δεδομένα της πορείας του που πραγματικά αξίζουν την προσοχή μας. Ένα, το κυρίαρχο ίσως, αφορά τους – από ένα σημείο και μετά – ιδιοτελείς “αυτοσχεδιασμούς” του σημερινού πρωθυπουργού στη χρήση της πολιτικής του κληρονομιάς. Το νέο βιβλίο του δημοσιογράφου Δημήτρη Ψαρρά λέγεται: «Μια καριέρα. Η πολιτική διαδρομή του Κυριάκου Μητσοτάκη» (εκδόσεις Νήσος). Οι σελίδες του είναι ο ορισμός της ψύχραιμης αποδόμησης επιχειρημάτων ενός πολιτικού ακούραστου στην αυτοπροβολή, “εθισμένου” στις άδειες ολιγοήμερης απουσίας στο εξωτερικό. Συνάντησα τον Δημήτρη Ψαρρά στο δεύτερο σπίτι του, τα γραφεία της Εφ.Συν. Ο λόγος του έρεε με τη σιγουριά που αφήνει η έρευνα που έκανε γύρω από τον πρωθυπουργό της χώρας, αλλά και τους ανθρώπους που αποκαλούμε “περιβάλλον” του.
-Έχω μια διαχρονική απορία που αφορά τα μέλη της οικογένειας Μητσοτάκη. Και η περίπτωση του πρωθυπουργού είναι αρκετά χαρακτηριστική. Αντικρίζοντας το βιογραφικό του, τους ακαδημαϊκούς τίτλους που του έχουν αποδοθεί αναρωτιέμαι πώς ένας τόσο ικανός φοιτητής-ερευνητής δέχτηκε, μάλλον εύκολα, να μεταπηδήσει από την επιστήμη στην αγορά και από την αγορά στην πολιτική.
Η περίπτωση Μητσοτάκη απέχει από εκείνη του ανθρώπου που εγκατέλειψε μια πετυχημένη ακαδημαϊκή πορεία και μια πετυχημένη καριέρα στον ιδιωτικό τομέα όπως προβάλλει ο ίδιος. Αντίθετα, λέω και νομίζω πως αποδεικνύω στο βιβλίο ότι και οι σπουδές του είναι μια τεράστια φούσκα και οι επιδόσεις του στον δήθεν επιχειρηματικό τομέα μια πλήρης αποτυχία. Ταυτόχρονα, αυτό που προκύπτει από τη μελέτη, η προοπτική της μετάβασης κάποια στιγμή στην πολιτική καριέρα ήταν εξαρχής δρομολογημένη. Απλώς καθυστέρησε για τον πολύ απλό λόγο πως ο ίδιος, όντας πολύ μικρότερος σε ηλικία απ΄ την αδελφή του, έπρεπε να περιμένει. Ποτέ όμως δεν τέθηκε θέμα να μην καταλήξει εκεί στην πολιτική. Το μέλλον του έπρεπε να προετοιμαστεί. Αυτό το επιβεβαιώνει και το γεγονός πως επέλεξε να κατέβει πρώτη φορά σε εκλογές όταν η αδελφή του ήταν δήμαρχος Αθηναίων.
-Γίνεται εύκολα κατανοητό πως η πορεία του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν είναι ένα αυτοτελές επεισόδιο αλλά όπως είπατε μια δρομολογημένη παραγωγή της οικογένειας του. Έχουμε εικόνα γύρω από την προετοιμασία του στην πολιτική σκηνή της χώρας;
Έχω στοιχεία στο βιβλίο που δείχνουν πως εξαρχής στην οικογένεια, επειδή εδώ έχουμε να κάνουμε με μια παραδοσιακή οικογένεια, θεωρούσαν ότι άνδρας, έστω και αν ήταν μωρό όταν ήδη είχε αναδειχθεί πολιτικά η Ντόρα, θα ήταν ο διάδοχος (του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη). Αυτό χαρακτήρισε τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Έχουμε τη δυνατότητα να το καταλάβουμε μέσα από δικά του κείμενα σε ανύποπτο χρόνο. Πριν τελειώσει τις σπουδές του αλλά και από την περίοδο που ήταν στον ιδιωτικό τομέα γίνεται σαφές ότι όλα αυτά ήταν προσωρινά για εκείνον, ένα μεταβατικό στάδιο μέχρι να αναλάβει αυτά που του επιφύλασσε η οικογένεια.
-Δεν είναι αντιφατικό το γεγονός πως ενώ ο σημερινός πρωθυπουργός έχει σκηνοθετηθεί εξαρχής από την οικογένειά του να παίξει ρόλο στην πολιτική σκηνή, θυσιάζει στον βωμό της ανέλιξής του την ίδια του την αδελφή;
Εδώ διαπιστώνουμε πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ένας πολιτικός καιροσκόπος, ο οποίος έχει μοναδικό στόχο, από ένα σημείο και μετά, να αναδειχθεί όσο πιο ψηλά μπορεί. Δεν ήταν δεδομένο εξαρχής πως θα μπορούσε να φτάσει στην κορυφή του κόμματος. Οπωσδήποτε όμως ήθελε μια ψηλή θέση. Για να τα καταφέρει δεν δίστασε να θυσιάσει απόψεις και διακηρυγμένες θέσεις του, να αδειάσει κοντινούς του ανθρώπους, μέλη της οικογένειάς του. Είναι χαρακτηριστική περίπτωση ο τρόπος που έγινε μεγάλο στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας. Εκμεταλλεύτηκε μια μεγάλη ευκαιρία. Ποια ήταν; Όταν ο Αντώνης Σαμαράς ως αρχηγός της ΝΔ διαφώνησε με τα μνημόνια -επί κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου- και η ΝΔ τα καταψήφισε, η Ντόρα συνειδητά, εφόσον οι δικές της απόψεις, του πατέρα της, αλλά και του αδελφού της ήταν φιλελεύθερες, υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας, υπέρ των μνημονίων, αντέδρασε. Δεν καταψήφισε το μνημόνιο όπως η υπόλοιπη Νέα Δημοκρατία με αποτέλεσμα να διαγραφεί και να αναζητήσει την πολιτική συνέχειά της εκτός κόμματος, φτιάχνοντας τον δικό της πολιτικό φορέα. Τότε ο πατέρας Μητσοτάκης δήλωσε ότι πολύ καλά έκανε και διαχώρισε τη δική της στάση. Ο Κυριάκος, όμως, όχι μόνο ακολούθησε τη γραμμή Σαμαρά, έκανε κάτι παραπάνω, δήλωσε ενάντιος στην άποψη της αδελφής του. Με αυτό το τέχνασμα στην πραγματικότητα κατόρθωσε να ξεπεράσει το παρελθόν της Ντόρας. Η επιστροφή της κάποια στιγμή και με κατεβασμένα τα φτερά, ως συνεργαζόμενη με τη Νέα Δημοκρατία, τη βρήκε όχι μόνο υπό τον Σαμαρά αλλά και υπό τον Κυριάκο. Αυτό δε σημαίνει τίποτε περισσότερο από το ότι έχουμε να κάνουμε με έναν άνθρωπο που λειτουργεί εγωιστικά έχοντας ως μοναδικό στόχο την προσωπική του άνοδο θυσιάζοντας τους πάντες. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να τον βοήθησε ή που να βρέθηκε κοντά του και να μην τον άδειασε. Ακόμα και ο Σαμαράς που τον ανέδειξε, αυτός τον έκανε υπουργό πρώτη φορά, όταν έγινε ο ίδιος αρχηγός και πρωθυπουργός δεν τον πρότεινε, όπως του είχε υποσχεθεί, για επίτροπο στην ευρωπαϊκή ένωση, στη δε αδελφή του επιφύλασσε και ένα ακόμα χειρότερο κάζο. Σε ανύποπτο χρόνο, πολύ πριν τις εκλογές του 2019, όταν ήταν αρχηγός της αντιπολίτευσης, δήλωσε πως κανένα συγγενικό του πρόσωπο δεν θα έμπαινε στην κυβέρνηση που σκόπευε να σχηματίσει. Ποιο ήταν αυτό; Σε ποιον απευθυνόταν; Μόνο η Ντόρα ήταν αυτή.
-Μιλάμε για έναν παθολογικό αριβίστα;
Αριβίστας με έναν απολύτως προσωπικό τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων και με ταυτόχρονη εκδήλωση μεγάλης ανασφάλειας. Ένας λόγος της τύχης που επιφύλαξε στη Ντόρα είχε να κάνει με το δεδομένο πως απλά δεν θα μπορούσε να αναμετρηθεί μαζί της, να σταθεί δίπλα της. Σε σχέση με την πολιτική εμπειρία και τις ικανότητές της ο Κυριάκος είναι ένα μηδενικό. Και δεν την ήθελε δίπλα του για να μη λένε όλοι “ποιος είναι αυτός δίπλα στην Ντόρα;”.
•Όπως προκύπτει και από το βιβλίο, μόλις ο Κυριάκος Μητσοτάκης εκλέχτηκε πρώτη φορά βουλευτής, το 2004, αισθάνθηκε πως έχει εκπληρώσει τον στόχο για τον οποίο αγωνίστηκε επί έναν χρόνο. Στην πρώτη του χρονιά στη βουλή δεν έκανε σχεδόν τίποτα. Ακούγεται το όνομά του μόνο τις φορές που ζητούσε άδεια για να αποχωρήσει στο εξωτερικό. Αυτός είναι ο λόγος που έχω καταγράψει όλες αυτές τις περιπτώσεις
-Από το 2004 ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε βαθμό εθισμού αιτήθηκε επανειλημμένα από τη Βουλή: “Άδεια ολιγοήμερης απουσίας στο εξωτερικό”. Αυτή η επαναλαμβανόμενη συνήθεια δίνει προστιθέμενη αξία σ’ εκείνες της συνεδριάσεις που ήταν παρών, που συμμετείχε παίρνοντας το λόγο. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των στιγμών του ήταν πως έδινε το “παρών” σε συνεδριάσεις που αφορούσαν το περιβάλλον και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Αυτό μάλιστα σε μια περίοδο που το ζήτημα δεν μας απασχολούσε στην ένταση που το κάνει σήμερα. Η επιλογή του τι σας λέει;
Καταρχάς, όπως προκύπτει και από το βιβλίο, μόλις ο Κυριάκος Μητσοτάκης εκλέχτηκε πρώτη φορά βουλευτής, το 2004, αισθάνθηκε πως έχει εκπληρώσει τον στόχο για τον οποίο αγωνίστηκε επί έναν χρόνο. Στην πρώτη του χρονιά στη βουλή δεν έκανε σχεδόν τίποτα. Ακούγεται το όνομά του μόνο τις φορές που ζητούσε άδεια για να αποχωρήσει στο εξωτερικό. Αυτός είναι ο λόγος που έχω καταγράψει όλες αυτές τις περιπτώσεις. Τα πρώτα χρόνια παρουσίας του στη βουλή ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήθελε να ξεχωρίσει, να παρουσιάσει ένα προσωπείο διαφορετικό, πιο νεωτερικό, μη παραδοσιακά δεξιό. Η προσέγγιση με το οικολογικό κίνημα ήταν κατάλληλη να του προσδώσει το προφίλ που αναζητούσε. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως, όταν αρχικά του προτάθηκε στην κυβέρνηση Σαμαρά το νεοσύστατο τότε χαρτοφυλάκιο του υφυπουργού περιβάλλοντος, δεν το δέχτηκε. Θεώρησε ότι ήταν υποτιμητικό για εκείνον να πάρει υφυπουργείο και όχι υπουργείο. Δέχτηκε μετά χαράς και ενθουσιωδώς λίγους μήνες αργότερα το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης που του προσέφερε ο Σαμαράς για να κάνει τις απολύσεις στο δημόσιο. Και βέβαια γνωρίζουμε πως έσπευσε, επικαλούμενος πάλι τις οικολογικές του ανησυχίες, στη βίαιη απολιγνιτοποίηση ωφελώντας ουσιαστικά τις εταιρείες εισαγωγής φυσικού αερίου. Αυτή την τράμπα την πληρώνουμε σήμερα. Δεν είναι δυνατό η Γερμανία να διατηρεί τις μονάδες λιγνίτη για τα επόμενα πενήντα χρόνια και εμείς να τις κλείνουμε. Αν είχε διατηρηθεί μέρος των εκσυγχρονισμένων μονάδων λιγνίτη, όπως για παράδειγμα εκείνη στο Αμύνταιο που δεν έχουν σχέση με εκείνες της Μεγαλόπολης και της Πτολεμαΐδας, οι τιμές ενέργειας θα ήταν σαφώς χαμηλότερες.
-Διάβασα το βιβλίο σας κρατώντας στη σκέψη μου πάντα το ότι είχα να κάνω με κείμενο δημοσιογράφου και επομένως με ένα μεγάλου μεγέθους ρεπορτάζ. Για εσάς η καταγραφή του φαινομένου Κυριάκος Μητσοτάκης ολοκληρώθηκε τη μέρα που παραδώσατε την τελευταία λέξη των κείμενων σας; Το ρεπορτάζ έχει συνέχεια στον χρόνο. Θα υπάρξει και συνέχεια του βιβλίου «Μια καριέρα, Η πολιτική διαδρομή του Κυριάκου Μητσοτάκη»;
Δεν το ξέρω, αλλά χαίρομαι που λες ότι διάβασες το βιβλίο σαν ένα μεγάλο ρεπορτάζ. Εγώ δεν είμαι συγγραφέας. Γράφω μικρά και μεγάλα δημοσιογραφικά κείμενα. Και τα άλλα βιβλία που έχω βγάλει τέτοιου τύπου είναι. Ακόμα και σε εκείνο που έγραψα για τον Ρήγα -“Πώς συλλογάται ο Ρήγας” εκδόσεις Πόλις- κυριαρχεί η δημοσιογραφική έρευνα μέσα από τα βιβλία της εποχής του. Δεν έγινα ξαφνικά και για έναν χρόνο ιστορικός για να το γράψω. Η έντυπη δημοσιογραφία δεν έχει μέλλον ως σχόλιο ή ως είδηση. Η είδηση βγαίνει από το διαδίκτυο, την έχει ο καθένας στο τηλέφωνο του 24 ώρες το 24ωρο. Η ερευνητική δημοσιογραφία όμως είναι το μέλλον της έντυπης δημοσιογραφίας. Γιατί; Είναι το αδύναμο σημείο των μέσων σύγχρονης δικτύωσης. Δεν μπορεί να διαβάσει κάποιος ένα κείμενο 100 σελίδων στο τηλέφωνό του. Θα το σπάσει. Αυτό μπορεί να γίνει μέσα από ένα βιβλίο, ένα φυλλάδιο, μια εφημερίδα. Το λέω και στους συναδέλφους, δεν έχει κανένα νόημα στις εφημερίδες να γράφεις μια είδηση πέντε γραμμών για το τι έκανε ο τάδε υπουργός. Όποιος ενδιαφέρεται θα το βρει αλλού αυτό.
•Λέω και στην αρχή του βιβλίου πως δεν προσποιούμαι τον πολιτικά ουδέτερο. Διότι νομίζω πως κανένας δεν είναι. Απλώς δεν αποδέχομαι το ότι μπορεί να γράψω κάτι που είναι ψέμα ή δικό μου κατασκεύασμα. Η ερμηνεία που θα δώσω σε κάποια πράγματα ενδεχομένως έχει στοιχεία υποκειμενισμού. Το θέμα του βιβλίου ήταν δύσκολο με την έννοια πως αναφέρεται στον νούμερο ένα πολιτικό της χώρας. Επέλεξα να βασιστώ σε δικά του κείμενα και πράξεις τις οποίες σπάνια τις σχολιάζουμε αλλά μιλούν από μόνες τους.
-Αν το βιβλίο σας είναι ένα ρεπορτάζ, εσείς θεωρείτε πως ήσασταν αντικειμενικός ρεπόρτερ;
Λέω και στην αρχή του βιβλίου πως δεν προσποιούμαι τον πολιτικά ουδέτερο. Διότι νομίζω πως κανένας δεν είναι. Απλώς δεν αποδέχομαι το ότι μπορεί να γράψω κάτι που είναι ψέμα ή δικό μου κατασκεύασμα. Η ερμηνεία που θα δώσω σε κάποια πράγματα ενδεχομένως έχει στοιχεία υποκειμενισμού. Το θέμα του βιβλίου ήταν δύσκολο με την έννοια πως αναφέρεται στον νούμερο ένα πολιτικό της χώρας. Επέλεξα να βασιστώ σε δικά του κείμενα και πράξεις τις οποίες σπάνια τις σχολιάζουμε αλλά μιλούν από μόνες τους. Οι συχνές άδειες που ζήτησε είναι ένα παράδειγμα, ένα ακόμα είναι η εργασία του 1990 την οποία προβάλλει ο ίδιος ως φοβερή. Είπε στον Τσίπρα πριν είκοσι μέρες, σε συζήτηση για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, να σας δώσω την εργασία μου για να ενημερωθείτε. Πρόκειται για μια φούσκα, για ένα κείμενο τρίτης κατηγορίας γεμάτο λάθη και διαστρεβλώσεις επίσημων ντοκουμέντων. Αν ήταν μια πτυχιακή εργασία ενός κάποιου δεν θα μπαίναμε στη διαδικασία ανάλυσής της. Όμως εδώ ο ίδιος ο συγγραφέας της μας το επιτρέπει λέγοντας όχι μόνο πως είναι “έργο ζωής” αλλά το προσφέρει στον πολιτικό του αντίπαλο για να τον ξεστραβώσει.
-Ποια είναι η αριστερά σήμερα;
Είναι αυτό που ήταν πάντα. Δεν μιλώ για κόμματα. Η αριστερά είναι η πολιτική δύναμη που υπερασπίζεται τον άνθρωπο. Έχει τις αρχές του ανθρωπισμού αλλά ταυτόχρονα έχει και τις αρχές υποστήριξης των κοινωνικών ομάδων που υφίστανται την εκμετάλλευση στο σημερινό σύστημα. Αυτό ήταν πάντα η αριστερά όποιο όνομα και να είχε. Και στο μέλλον έτσι τη φαντάζομαι. Δεν μπορώ να το παίξω νέος Μαρξ και να πω τι θα γίνει. Το λέω και το πιστεύω όμως ότι τα κείμενά μου και η δουλειά μου έχουν αριστερή κατεύθυνση .
