Κώστας Β. Ζήσης
Νέα παράσταση για τον σκηνοθέτη Θοδωρή Βουρνά στο Θέατρο 104, με ένα τίτλο που γεννά πολλά ερωτηματικά και ενδιαφέρον. «Τα κορίτσια δεν πρέπει να παίζουν ποδόσφαιρο», έργο της Καταλανής Marta Buchaca, σου κλείνει πονηρά το μάτι και σε καλεί να το ανακαλύπτεις τα πως και τα γιατί του.
Η παράσταση ανεβαίνει σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και Δημήτρη Ψαρρά, σκηνικά Ελεονώρας Καραβάνη και σχεδιασμό φώτων Σεμίνας Παπαλεξοπούλου. Πρωταγωνιστούν οι Αντώνης Γιαννακός, Νίνα Λαμπριανίδη, Βάγια Ματαφτσή.
Παρακολούθησα την γενική πρόβα της παράστασης, παρέα με τη μεταφράστρια (και expert στην ισπανική και καταλανική δραματουργία) Μαρία Χατζηεμμανουήλ και η αλήθεια είναι μπήκα στον αινιγματικό κόσμο της της Buchaca, η οποία δεν σε ρίχνει σε «ανοιχτή» θάλασσα, αλλά σταδιακά και έντεχνα πλέκει και αποκαλύπτει τις πτυχές του έργου της.
Στην αίθουσα αναμονής έξω από την μονάδα εντατικής θεραπείας νοσοκομείου, συναντιούνται η Τζούλια, η Σάρα και ο Τόνυ, όπου συγγενικά τους πρόσωπα, φαινομενικά άγνωστα μεταξυ τους, έχουν εμπλακεί σε κοινό αυτοκινητιστικό ατύχημα: είναι η 12χρονη κορη της Τζούλια, ο 56χρόνος πατέρας της Σάρα και η 29χρονη σύντροφος του Τόνι. Τα ερωτήματα πολλά και σε αυτούς και σε εμάς, και από κοινού και μαζί ανακαλύπτουμε τι πραγματικά συνδέει όλα αυτά τα ενεργά και βουβά δραματουργικά πρόσωπα, τι σχέσεις αναπτύσσουν μεταξύ τους, τις σκέψεις, τις εικασίες και τους προβληματισμούς τους, και –πολύ σημαντικό- τις καταβολές τους και τους ηθικούς αυτουργούς για την συνάντησή τους στον χώρο ενός νοσοκομείου.
«Έχω μια ευρύτερη συνεργασία και επικοινωνία με έναν πολύ καλό φορέα στην Βαρκελώνη που λέγεται Σάλα Μπέκετ και που είναι, θα τολμήσω τη σύγκριση, κάτι ανάλογο με αυτό που υπήρξε κάποτε στην Ελλάδα το «Αμόρε», αλλά εκεί έχει κρατική υπόσταση. Ιδρύθηκε πριν από 25 χρόνια και από εκεί έχει ξεκινήσει μια τεράστια παραγωγή και προαγωγή του καταλανικού θεάτρου» θα μου πει η Μαρία Χατζηεμμανουήλ ρωτώντας την για το πώς ανακάλυψε το έργο. «Μεταξύ των συγγραφέων που συνεργάζονται με αυτό είναι και η Marta Buchaca, και το έργο μου το είχε δώσει να το διαβάσω η ίδια η συγγραφέας. Είναι μια από τις συγγραφείς που μ’ ενδιαφέρουν. Μ’ ενδιαφέρει το θέμα που την απασχολεί πάντα, το θέμα της οικογένειας». Και ο Θοδωρής Βουρνάς θα συμπληρώσει: «Αυτό το έργο μου το είχε στείλει η Μαρία χρόνια πριν, ήθελα να το κάνω εδώ και πολύ καιρό, και τώρα ήρθε το σωστό timing. Μου άρεσε πάρα πολύ όταν το διάβασα η φόρμα του έργου. Ένα έργο που συνεχώς κάνει αποκαλύψεις και έχει κάποια στοιχεία θρίλερ. Ωστόσο, σήμερα έχει αποκτήσει άλλη βαρύτητα μιας και τα θέματα που θίγει, βρίσκονται στον κέντρο της επικαιρότητας με όλα αυτά που συμβαίνουν στην ελληνική κοινωνία».
Το πρώτο πράγμα που εντοπίζει κανείς είναι η ατμόσφαιρα ψυχολογικού θρίλερ, που ο Θοδωρής Βουρνάς έχει πολύ έντεχνα φωτίσει και αναδείξει. Πρόκειται όμως για ένα ψυχολογικό θρίλερ, το οποίο εκκινείται από κοινωνικούς προβληματισμούς για τον ρόλο και τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια, την βία τόσο στις απροκάλυπτες όσο και στις αδιόρατες μορφές της, την αμφιβολία και την έλλειψη εμπιστοσύνης στην ανθρώπινη επαφή, τους ρόλους μιας υποκριτικής ευτυχίας και ευμάρειας που όλοι μας αναλαμβάνουμε να υποδυθούμε ανταποκρινόμενοι στα κοινωνικά κελεύσματα σύγχρονων προτύπων.
Η Μαρία Χατζηεμμανουήλ είναι άκρως κατατοπιστική: «Εδώ έχουμε ένα θέμα που αφορά την οικογένεια. Δείχνει με έναν διάφανο τρόπο πως μπορεί, έχοντας την ευκαιρία να έχεις δική σου οικογένεια, τελικά αποτυγχάνεις και βρίσκεις υποκατάστατο αλλού. Ο πατέρας εδώ ενώ έχει φυσική κόρη, έχει βρει υποκατάστατο το κοριτσάκι. Η μάνα, παρέχει μόνο υλικά αγαθά στο παιδί της και γι αυτό δεν στέκεται στο ρόλο της με ουσιαστικό τρόπο. Η έλλειψη τρυφερότητας και αγάπης στις οικογένειας είναι και αυτή μια μορφή βίας. Κι εδώ έχουμε το πιο οφθαλμοφανές σύμπτωμα βίας μέσα από τον ρόλο του Τόνι, που αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση μέσα στο έργο, μέσα στην αδιόρατη βία που ασκούν και τα άλλα πρόσωπα του έργου»
Οι Αντώνης Γιαννακός, η Νίνα Λαμπριανίδη και Βάγια Ματαφτσή αναπτύσσουν μια συλλογική ερμηνευτική διαδικασία, αναδεικνύοντας το δραματουργικό εύρημα της συγγραφέως να εμπλέξει στη σκηνή τρία άγνωστα μεταξύ τους πρόσωπα σε ένα κοινό συμβάν. Το παιχνίδι γάτας-ποντικού αναδιατυπώνεται μέσα από τις εμμονές της Τζούλια, την φαινομενική ψυχραιμία της Σάρας και τον Τόνι που παλεύει να αποδείξει στον εαυτό του πρώτα-πρώτα, κάτι που ξέρει πολύ καλά πως δεν είναι.
Και οι τρεις ηθοποιοί μου μίλησαν για τους ρόλους τους
Τζούλια Κανάλς, η μητέρα της 12χρονης: «Μα τον Θεό, ώρες ώρες μετανιώνω που δεν οπλοφορώ»
«Από τους τρεις χαρακτήρες του έργου, η Τζούλια βρίσκεται στην πιο δυσάρεστη και μειονεκτική θέση» θα μου πει η Βάγια Ματαφτσή «Μητέρα δωδεκάχρονου κοριτσιού, μονογονεϊκή οικογένεια, με ρόλο διττό όμως ανεπαρκή. Γυναίκα καριέρας, δυναμική, υπερπροστατευτική, ευαίσθητη, με έναν δικό της κώδικα αξιών. Είναι χειριστική, οι θέσεις της είναι απόλυτες και παγιωμένες, έχει στερεότυπα, είναι αδιάκριτη με αρκετές δόσεις ειρωνείας»
Σάρα, η κόρη του 56χρονου: «Υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα έπρεπε να τους μιλάει κανείς»
«Αν και δεν είναι δικός της ο λόγος αυτός, πιστεύω πως είναι όλη της η ζωή, μιας και τον αναπαράγει» θα μου μιλήσει η Νίνα Λαμπριανίδη για τον ρόλο της. «Είναι ένα “κορίτσι” 30 ετών που ζει με τον πατέρα της. Δεν εξωτερικεύει τα συναισθήματα και τις σκέψεις της, δεν εμπιστεύεται εύκολα, δεν μιλάει για τον εαυτό της. Ευαίσθητη αλλά και δυναμική, χαρακτήρας με πολλές ενοχές, θέλει να δικαιολογεί, να προστατεύει τους άλλους».
Τόνι, ο σύντροφος της 29χρονης: «Είμαι ερωτευμένος ακόμα, αλλά όχι με αυτή, με κάποια που εκείνη επινόησε…»
«Ο Τόνι, είναι ένας χαρακτήρας που νιώθει προδομένος, αδικημένος και βρίσκεται σε ένα ψυχικό τέλμα αφού δεν έχει καμία απάντηση για το ποια είναι στη πραγματικότητα η κοπέλα του και πως κατέληξε στο νοσοκομείο» θα πει ο Αντώνης Γιαννακός «Έτσι νιώθει, αυτό είναι το πρίσμα που έχει διαλέξει για να βλέπει τον εαυτό του. Το πώς είναι πραγματικά όμως έχει να κάνει με το πώς πράττει…»
Ο Θοδωρής Βουρνάς, πολύ εύστοχα θα συμπυκνώσει και θα αναδείξει όχι μόνο τα εναύσματα του έργου αλλά και το τελικό ζητούμενο του: «Το έργο αποτελεί μια μικρογραφία της ανθρώπινης ζωής. Σαν ένα παζλ που βλέπεις αρχικά τα κομμάτια του αραδιασμένα και ασύνδετα και σιγά-σιγά χτίζεις και συμπληρώνεις με αυτά μια μεγάλη εικόνα. Εδώ έχουμε πρόσωπα που προσπαθείς να καταλάβεις ποια είναι η μεταξύ τους σύνδεση και μπαίνοντας στις ζωές τους και στα κενά τους, συνειδητοποιείς πως ό,τι λείπει από τον ένα, το έχει ο άλλος και εκεί ακριβώς βρίσκεται ο συνδετικός αρμός τους. Αυτή η ουσία των ανθρώπινων σχέσεων είναι και η ομπρέλα του έργου: τα κενά που έχουμε μέσα μας, οι άνθρωποι που αποζητάμε να έχουμε στη ζωή μας, οι άνθρωποι που δεν είχαμε δίπλα μας ή οι άνθρωποι που νομίζαμε πως είχαμε» για να καταλήξει εμφατικά:
«Σχέσεις που ενώ μας εκπλήσσουν, τελικά αποδεικνύονται προφανείς. Κοινό σημείο αναφοράς το πανανθρώπινο αίτημα για αποδοχή και αγάπη».
Η παράσταση «Τα κορίτσια δεν πρέπει να παίζουν ποδόσφαιρο» παίζεται στο Θέατρο 104 κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.15. Εισιτήρια μπορείτε να προμηθευτείτε ΕΔΩ
Συγγραφέας: Μάρτα Μπουτσάκα
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ- Δημήτρης Ψαρράς
Σκηνοθεσία: Θοδωρής Βουρνάς
Βοηθός Σκηνοθέτη: Στέλλα Καράπτη
Σκηνογράφος: Ελεονώρα Καραβάνη
Σχεδιασμός Φώτων : Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου
Φωτογραφίες: Ιάσωνας Κονταιος
Πρωταγωνιστούν(αλφαβητικά): Αντώνης Γιαννακός, Νίνα Λαμπριανίδη, Βάγια Ματαφτσή
ΘΕΑΤΡΟ 104 – σκηνή BLACKBOX
Ευμολπιδών 41, Αθήνα, πλησίον ΜΕΤΡΟ Κεραμεικού
