Απαγόρευση της μαντίλας, βία κατά των Εβραίων, υποκρισία ως προς τα δικαιώματα των ζώων. Υπάρχει τελικά το ίδιο πράγμα πίσω από όλα: μια πράξη μισαλλοδοξίας; Οι κοινωνικοί επιστήμονες γύρω από τον καθηγητή Maykel Verkuyten του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης θεωρούν ότι αυτή η άποψη είναι πολύ επιφανειακή. Μετά από πολλές έρευνες σε διαφορετικές χώρες εντόπισαν τρεις μορφές μισαλλοδοξίας.
•Ο πυρήνας της πρώτης παραλλαγής είναι η αντιπάθεια, που στρέφεται εναντίον μιας ομάδας ανθρώπων που θεωρούνται «διαφορετικοί». Αυτή η μισαλλοδοξία προκύπτει από στενή, άκαμπτη σκέψη και αίσθημα απειλής, εκδηλώνεται δε με ένα αίσθημα ανωτερότητας και συμπεριφορές διακρίσεων.
•Ο δεύτερος τύπος μισαλλοδοξίας είναι η αποδοκιμασία των πεποιθήσεων ή των πρακτικών μιας ομάδας. Εάν αφήσετε τον εαυτό σας να καθοδηγηθεί από αυτήν τη διαισθητική μισαλλοδοξία, έχετε την τάση να χρησιμοποιείτε διπλή ηθική, εξηγεί ο Verkuyten και η ομάδα του. Αυτός και οι συνάδελφοί του ανακάλυψαν μια τέτοιου είδους ηθική στο 38% των Δυτικοευρωπαίων, για παράδειγμα, ότι δεν αποδέχονται ούτε απορρίπτουν παρόμοιες χριστιανικές και ισλαμικές πρακτικές. Αυτό δεν έχει απαραίτητα σχέση με την προκατάληψη, γράφουν. Πολλοί απλώς δεν έχουν σκεφτεί αρκετά ότι υπάρχουν καλοί λόγοι για να σεβαστούν τα διαφορετικά έθιμα. “Μελέτες δείχνουν ότι η μισαλλοδοξία ως προς τις πρακτικές των μειονοτήτων και η προκατάληψη είναι δύο διαφορετικά φαινόμενα. Το κοινό τους σημείο όμως είναι, ότι δεν αναγνωρίζουν ίσα δικαιώματα σε όποιον είναι διαφορετικός και “Άλλος”.
•Οι κοινωνικοί επιστήμονες αντιλαμβάνονται την τρίτη μορφή μισαλλοδοξίας ως σκόπιμη: είναι η απόρριψη των διαφορετικών πρακτικών, αφού πρώτα σταθμιστούν τα επιχειρήματα και των δύο πλευρών. Όσον αφορά στην κακοποίηση παιδιών, το θέμα είναι ξεκάθαρο. Η συμπεριφορά αυτή αποκλίνει από αποδεκτούς κανόνες και αξίες. Η ανοχή εδώ δεν υφίσταται. Σε άλλες περιπτώσεις, ωστόσο, ακόμη και η σκόπιμη μισαλλοδοξία δεν είναι απαλλαγμένη από τη διπλή ηθική. Για παράδειγμα, καταδικάζεται η κακομεταχείριση των ζώων στην κτηνοτροφία, αλλά όχι στα θρησκευτικά έθιμα.
Ο Verkuyten και ένας από τους συν-συγγραφείς της έρευνας του, ο Levi Adelman, βρήκαν τις διάφορες μορφές μισαλλοδοξίας σε πολλές περιπτώσεις στις Κάτω Χώρες. “Για μερικούς ανθρώπους, τα αντι-μουσουλμανικά συναισθήματα και η απόρριψη της πρακτικής τους συμβαδίζουν, για άλλους όχι”, σημειώνουν. Η απόρριψη μεμονωμένων πρακτικών δεν είναι αρκετή ως απόδειξη προκατάληψης.
•Μια νοοτροπία απαλλαγμένη από προκαταλήψεις θα μπορούσε να αναδειχτεί με την απόρριψη των θρησκευτικών συμβόλων, για παράδειγμα στα σχολεία – εάν απορριφθούν όλα, συμπεριλαμβανομένων και των συμβόλων του πολιτισμού κάποιου. Εκείνοι που δεν εγκρίνουν τα θρησκευτικά σύμβολα μόνο των μειονοτήτων δείχνουν μισαλλοδοξία. Έτσι είναι πιθανό άτομα με πολύ διαφορετικές απόψεις να απορρίπτουν τα ίδια πράγματα. Ένα φαινόμενο που θα μπορούσε να εξηγήσει επίσης και τις ετερόκλητες κοινότητες, που συνενώθηκαν για τον ίδιο σκοπό στις διαδηλώσεις κατά των μέτρων για τον κορονοϊό
εικόνα: “Convivencia intolerable / intolerable life together” by Macnolete is licensed under CC BY 2.0
