Κείμενο – Εικόνες Θανάσης Μουτσόπουλος*
Η Βόρεια Κορέα είναι η πιο απομονωμένη χώρα στον κόσμο. Ο χαρακτηρισμός της ως «Ερμητικό Βασίλειο», που την ακολουθεί ιστορικά, σήμερα μοιάζει πιο επίκαιρος από ποτέ. Το τελευταίο διάστημα βρίσκεται αποκλεισμένη από εμπάργκο των Ηνωμένων Εθνών, με κλειστά τα σύνορα με την Κίνα, τη μόνη χώρα με την οποία διατηρούσε επικοινωνία και οικονομικές συναλλαγές. Λες και η απομόνωση που επέβαλε το καθεστώς στους πολίτες του δεν ήταν αρκετή –η Βόρεια Κορέα είναι ίσως η μόνη χώρα στον κόσμο όπου η χρήση κινητών τηλεφώνων και του Διαδικτύου είναι απολύτως απαγορευμένη, ενώ τηλεόραση και ραδιόφωνο είναι αυστηρά συντονισμένα στους κρατικούς σταθμούς χωρίς δυνατότητα παράβασης. Και φυσικά τα καταναλωτικά προϊόντα της δύσης, όπως η Coca Cola, τα McDonalds, η Pizza Hut, η ποπ μουσική και ο κινηματογράφος του Χόλιγουντ παραμένουν απολύτως άγνωστα (ακόμη και ως ονόματα) για τους κατοίκους της. Η χώρα διοικείται τα τελευταία 61 χρόνια από έναν πρόεδρο (ο οποίος διατηρεί τον τίτλο του παρά το ότι έχει πεθάνει από το 1994), τον «Μεγάλο Ηγέτη σύντροφο Κιμ Ιλ Σουνγκ». Πρωτοφανές για κομμουνιστικό καθεστώς ήταν ότι η εξουσία πέρασε κληρονομικά στον γιο του «Αγαπημένο Ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ιλ» και αμέσως μετά τον θάνατό του το 2011 στον εγγονό Κιμ Γιονγκ Ουν.
-Yπάρχουν οι «ετεροτοπίες», πράγματα τα οποία δεν θα έπρεπε να βρίσκονται εκεί που βρίσκονται: κοριτσάκια που κρατούν καλάσνικοφ, πλήθη μπροστά σε γιγαντοαφίσες οι οποίες δεν διαφημίζουν καταναλωτικά προϊόντα αλλά καλούν τον λαό να συντρίψει τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, οργισμένοι πολίτες οι οποίοι βγάζουν το άχτι τους χτυπώντας ομοιώματα Αμερικανών στρατιωτών (με μεγάλες κόκκινες μύτες που κάνουν τον εχθρό περισσότερο κωμικό παρά απειλητικό), μια μεγάλη μητρόπολη με ουρανοξύστες χωρίς διαφημίσεις που βυθίζεται στο σκοτάδι μετά τις δέκα το βράδυ, η μπαρόκ αίσθηση δημοσίων χώρων, όπως το μετρό της Πιονγιάνγκ, μαυροφορεμένος ασφαλίτης (;) με μαύρα γυαλιά διασκεδάζει αμέριμνος (;) σε γατόμορφο κίτρινο (καναρινί) συγκρουόμενο αυτοκινητάκι, το πορτρέτο του μεγάλου ηγέτη σε κάθε πιθανό σημείο δημόσιου ή ιδιωτικού χώρου, στρατιωτικοί σχηματισμοί και παρελάσεις για τις πιο απίθανες αφορμές, ο φανατισμός στα βλέμματα των αντιπροσώπων του καθεστώτος στα μνημεία ή τα μουσεία, η αίσθηση μίας μιλιταριστικής τελετουργίας ακόμη και στις πιο κοινότοπες στιγμές του ανθρώπινου βίου…
-Tο στοιχείο του ανθρώπινου δράματος και η βαθιά ανησυχία για τη μοίρα των πολιτών αυτού του καθεστώτος δεν καθιστά τελικά το δικό τους δράμα απαραίτητα χειρότερο από το δικό μας, των πολιτών της Δύσης που συνθλίβονται από το βάρος των μίντια, της διαφήμισης, του άγχους της καριέρας, της κατανάλωσης, μίας ζωής που εν πολλοίς σαρώνεται από τις πιο επιφανειακές και ανούσιες ανησυχίες και που γεμίζει με τα συγκλονιστικά γεγονότα των reality shows και του τελευταίου κουτσομπολιού για τη σεξουαλική ζωή των σταρ και στάρλετ. Η Βόρεια Κορέα είναι ένας άλλος κόσμος, έτη φωτός μακριά από τη δική μας πραγματικότητα. Είναι ένα παράθυρο σε έναν κόσμο στον οποίο δεν έχουμε, υπό κανονικές συνθήκες καμία πρόσβαση –όπως και οι Βορειοκορεάτες δεν έχουν καμία πρόσβαση στον δικό μας. Εκατέρωθεν άγνοια. Οι άνθρωποι εκεί έχουν ένα σώμα ιδεών πολύ πιο σαφές από το δικό μας και αναμφίβολα έχουν περισσότερες βεβαιότητες. Όμως τελικά δεν είναι και τόσο διαφορετικοί. Απέναντι στην ανεξήγητα (;) επίμονη πίστη των δυτικών ανθρώπων στη θρησκεία ή star system, αυτοί αντιτάσσουν την πίστη τους στον «Μεγάλο Ηγέτη».
-Απέναντι στη δική μας καταναλωτική μανία, αυτοί γραπώνονται σε κάθε είδους καθεστωτική τελετουργία και κομμουνιστική παραφιλολογία. Απέναντι στις εφήμερες ενδυματολογικές τάσεις της Δύσης, αυτοί επιμένουν στις κάθε τύπου στολές και τις κονκάρδες με τα πρόσωπα των ηγετών. Απέναντι στην ποπ μουσική αυτοί προτιμούν τα εμβατήρια.
-Για τους κατοίκους των δυτικών χωρών η αναφορά και μόνο στο όνομα της Βόρειας Κορέας σχετίζεται με τη συμμετοχή της στον κατά George W. Bush «άξονα του Κακού» και τις πυρηνικές δοκιμές που εκτελεί συχνά. Αξίζει παρ’ όλ’ αυτά να μελετήσει κανείς τις πολυάριθμες ιδιαιτερότητες αυτής της χώρας, ιδιαίτερα σήμερα μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Η Βόρεια Κορέα ή Λαοκρατική Δημοκρατία της Κορέας αποτελεί πλέον όχι μόνον ιδιαιτερότητα αλλά μοναδικότητα, όπου οι αρχές του μαρξισμού εφαρμόζονται με μία πίστη στη λατρεία της προσωπικότητας (personality cult) του Ηγέτη της χωρίς προηγούμενο στον κομμουνιστικό κόσμο. Αυτή η λατρεία, παρότι σαφώς έχει τις ρίζες της σε ιστορικούς ηγέτες όπως ο Στάλιν, ο Μάο, ο Τσαουσέσκου ή ο Χότζα και πιο πρόσφατα εμφανίστηκε στον Σαντάμ Χουσεϊν, στον Καντάφι και στον Τουρκμενμπάσι, οι οποίοι, εν ζωή, γνώρισαν πρωτοφανείς εκδηλώσεις πίστης, εδώ σαφώς ξεπερνιέται σε κλίμακα και ένταση. Από την άλλη, η μέχρι στιγμής απαγόρευση κάθε καπιταλιστικής δραστηριότητας ή ελεύθερης επικοινωνίας δίνουν μια άλλη, εξίσου απόκοσμη, πτυχή της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Κορέας. Πού αλλού στον κόσμο δεν θα συναντήσεις πουθενά Coca Cola, ΜcDonalds, ποπ μουσική ή διαφημίσεις; Ακόμη και τα άλλα εναπομείναντα μαρξιστικά καθεστώτα, όπως η Κούβα, το Βιετνάμ ή το Λάος, έχουν προ πολλού αποδεχτεί το αναπόφευκτο (;) της καπιταλιστικής διείσδυσης. Η Βόρεια Κορέα σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι ένα παράλληλο σύμπαν προς τον κόσμο που γνωρίζουμε, τον παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό κόσμο, ο οποίος καλύπτει το σύνολο του πλανήτη, έτσι ώστε να αναρωτηθεί κανείς μήπως τελικά σ’ αυτήν την τελευταία χώρα του είδους επιτεύχθηκε η Κόκκινη Ουτοπία; Συνήθως τα κείμενα που φτάνουν στα χέρια του μέσου δυτικού σχετικά με τη Βόρεια Κορέα είναι μέσω της πρόσληψής της από την αμερικάνικη πλευρά: ο «παρανοϊκός δικτάτορας», ο πυρηνικός κίνδυνος κ.ά.
-Σ’ αυτήν την προσέγγιση θα προσπαθήσουμε να αποκωδικοποιήσουμε μερικά σύμβολα-κλειδιά, όπως τα συναντά κανείς στην καθημερινότητα της χώρας. Και δεν μπορούμε να σκεφτούμε πιο κατάλληλο εργαλείο για την αποκωδικοποίηση αυτού του μυστηρίου από τα ίδια τα γραπτά και τις ρήσεις του «Μεγάλου Ηγέτη Συντρόφου Κιμ Ιλ Σουνγκ». Ιδού ένα λεξικό κατανόησης μίας λίγο ή πολύ ακατανόητης χώρας.
Άγαλμα
Τα αγάλματα του «Μεγάλου Ηγέτη Συντρόφου Κιμ Ιλ Σουνγκ» τα οποία συναντά κανείς διάσπαρτα σε όλη τη χώρα είναι από τα πιο αξιοπερίεργα θεάματα. Από νεανικές έως ώριμες (ποτέ υπερβολικά ώριμες) αναπαραστάσεις, από μαρμάρινες σε μπρούτζινες ή επίχρυσες, από φυσικό μέγεθος (σπάνια) σε πραγματικά κολοσσιαίες κλίμακες. Σ’ αυτήν την τελευταία κατηγορία τίποτε δεν ξεπερνά το μεγάλο άγαλμα στον λόφο Μανσουντάε το οποίο οφείλει να προσκυνήσει κάθε επισκέπτης και κάθε Βορειοκορεάτης (σε τακτά διαστήματα).
«Αγαπημένος»
Ο γιος του «Μεγάλου Ηγέτη Συντρόφου Κιμ Ιλ Σουνγκ» έχει πάρει τον τίτλο «Αγαπημένος Ηγέτης». Αποτελεί μοναδικό παράδειγμα κομμουνιστικής κληρονομικής μετάβασης της εξουσίας αφού είχε πάρει το χρίσμα από τον πατέρα του σε νεαρή ηλικία και άρχισε σταδιακά να καταλαμβάνει εξουσίες με πιο σημαντική αυτήν του Διοικητή των Ενόπλων Δυνάμεων που του ανατέθηκε το 1991. Μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1994 η μετάβαση της εξουσίας ήταν ομαλή (;), όμως επισήμως δεν ανέλαβε τα καθήκοντά του παρά μόνον το 1997. Όταν πέθανε απροσδόκητα το 2011 πολλοί ανέμεναν ένα πραξικόπημα που, ίσως, θα άνοιγε τη χώρα προς τη Δύση. Αντ’ αυτού η μετάβαση έγινε και πάλι ομαλά (;) και κληρονομικά προς τον γιο του Κιμ Γιονγκ Ουν.
Γιγαντοαφίσα
Ελλείψει (καταναλωτικών) διαφημίσεων η πρωτεύουσα καλύπτεται από τεράστιες γιγαντοαφίσες οι οποίες είτε εξαίρουν την αγάπη για τον «Μεγάλο Ηγέτη» και το σύνολο του έθνους εν γένει, είτε προτρέπουν τον λαό να συντρίψει τους Αμερικάνους ιμπεριαλιστές.
Επανάσταση
Η επανάσταση για την επικράτηση του σοσιαλισμού δεν έχει επισήμως επιτευχθεί ακόμη οπότε απαιτείται εγρήγορση και προσπάθεια όλων των πολιτών, καθώς και η ενημέρωση των αρχών για κάθε αντεπαναστατική ενέργεια η οποία πέφτει στην αντίληψή τους (βλ. Πληροφοριοδότης).
Επαρχία
Η επαρχία της χώρας, εν αντιθέσει με την πρωτεύουσα (Βλ. Πιονγιάνγκ), μαστίζεται από σοβαρά προβλήματα σίτισης, κάτι που χειροτερεύει από τις σοβαρές πλημμύρες που έχουν πλήξει τη χώρα τα τελευταία χρόνια (βλ. Πείνα).
Εργατικό κόμμα
To Κομμουνιστικό Κόμμα Κορέας μετονομάστηκε σε Εργατικό Κόμμα Κορέας, ενώ εμπλούτισε το κλασικό σφυροδρέπανο με το πινέλο (γραφής). Κατά τον «Μεγάλο Ηγέτη Σύντροφο Κιμ Ιλ Σουνγκ», το Εργατικό Κόμμα Κορέας είναι το μόνο κομμουνιστικό κόμμα στον κόσμο που δοξάζει τους διανοούμενους (βλ. Τέχνη).
Ευτυχία
Μοιάζει πολύ πιθανό ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ιδιαιτέρως αυτό που κατοικεί στην πρωτεύουσα (βλ. Πιονγιάνγκ) πιστεύει ότι ζει στην καλύτερη χώρα του κόσμου, όπου έχει επιτευχθεί η σοσιαλιστική ουτοπία και όλες οι ανάγκες των κατοίκων έχουν λυθεί αφού το κράτος παρέχει σε όλους (;) εργασία, διατροφή, δωρεάν εκπαίδευση και ιατρική περίθαλψη κάτω από την πατρική αγκαλιά του «Μεγάλου Ηγέτη Συντρόφου Κιμ Ιλ Σουνγκ». Όλα αυτά παρά το ότι η επανάσταση δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί τελείως (βλ. Επανάσταση) και δεν έχει επιτευχθεί η επανένωση της χώρας. Η επίτευξη των δύο τελευταίων στόχων θα σημάνει την κατάκτηση της «απόλυτης ευτυχίας».
Ηλεκτρισμός
Η Δημοκρατία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ηλεκτρικής ενέργειας. Γύρω στις 10.00 το βράδυ η πρωτεύουσα βυθίζεται στο σκοτάδι ενώ κλείνουν ακόμη και τα φώτα των λεωφόρων. Στην επίσκεψή μας στην Πινακοθήκη ένα απόγευμα που είχε ήδη σκοτεινιάσει οι περισσότερες αίθουσες (και τα έργα) δεν φωτίζονταν.
ΗΠΑ
Η αναφορά στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής συνοδεύεται μονότονα από το επίθετο «ιμπεριαλιστικός». Οι ΗΠΑ παραμένουν ο μείζων εχθρός της χώρας, ενώ τυπικά παραμένει σε κατάσταση πολέμου μαζί τους.
Καραόκε
Όπως και στη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών της ανατολικής και νοτιοανατολικής Ασίας το καραόκε αποτελεί την πιο δημοφιλή νυχτερινή (και όχι μόνον) διασκέδαση. Είναι αξιοπερίεργο πάντως ότι εν αντιθέσει με κάθε άλλη πολιτισμική πτυχή στη Δημοκρατία, τα τραγούδια δεν έχουν εμφανώς σοσιαλιστικό χαρακτήρα, απλώς πατριωτικό. Ερωτικά τραγούδια απλώς δεν υφίστανται.
Κονκάρδα
Κάθε Βορειοκορεάτης ανεξαιρέτως (;) οφείλει να φοράει στο πέτο μια κονκάρδα με το πορτρέτο του «Μεγάλου Ηγέτη». Υπάρχουν και κονκάρδες με τους δύο ηγέτες μαζί, ενώ πιο σπάνιες είναι αυτές με τον «Αγαπημένο Ηγέτη». Σε περίπτωση που κάποιος χάσει την κονκάρδα του αυτό σημαίνει πολύχρονους ελέγχους, επιπλήξεις και γραπτή απολογία προς το κόμμα.
Κορέας, Πόλεμος
Ο πολύνεκρος (περίπου 3.000.000 στρατιώτες και άμαχοι) πόλεμος κράτησε από το 1950 έως το 1953. Ονομάζεται από τους Βορειοκορεάτες ο «Εθνικοαπελευθερωτικός Πόλεμος». Επισήμως δεν έχει λήξει ακόμη.
Κτήρια
Η πρωτεύουσα αλλά λίγο πολύ κι ολόκληρη η χώρα καλύπτεται από μονότονα μπλοκ πολυκατοικιών πολύ μεγάλης κλίμακας (περίπου είκοσι ορόφων και ανάλογης κάτοψης). Συνήθως είναι χρωματισμένα σε τόνους γκριζομπλέ. Αν και είναι γεγονός ότι αρκετά βρίσκονται σε κακή κατάσταση συντήρησης (αναρωτιέται κανείς πόσα από τα ασανσέρ για τον εικοστό όροφο λειτουργούν) άλλα μοιάζουν καινούργια και καλής κατασκευής. Φυσικά η είσοδος σε κτήριο κατοικίας, πόσω μάλλον σε διαμέρισμα, είναι απαγορευμένη για τον επισκέπτη. Λέγεται ότι οικογένειες έξι ατόμων συνυπάρχουν σε δυάρια.
Λατρεία
Η πλήρης απαγόρευση της θρησκευτικής πίστης (υφίστανται τρεις χριστιανικοί ναοί για τις ανάγκες κυρίως των ξένων διπλωματών, οι οποίοι παρακολουθούνται στενά) έχει δώσει τη θέση της στη λατρεία της οικογένειας Κιμ (του πατέρα κυρίως). Τα αγάλματα (βλ. Άγαλμα) έχουν θέση θρησκευτικών ειδώλων ενώ οι γιγαντοαφίσες (βλ. Γιγαντοαφίσες) αυτή των αγιογραφικών εικόνων. Ο θάνατος του Κιμ Ιλ Σουνγκ το 1994 προκάλεσε φαινομενικά αυθόρμητες εκδηλώσεις θρήνου σε όλη τη χώρα, ενώ πολλοί άνθρωποι σταμάτησαν να σιτίζονται και ορισμένοι αυτοκτόνησαν αφού δεν μπορούσαν να φανταστούν τη ζωή τους να συνεχίζεται χωρίς την πατρική αγκαλιά του «Μεγάλου Ηγέτη».
Μαρξισμός
Ούτε ο όρος ούτε τα σύμβολά του χρησιμοποιούνται στον βαθμό που θα περίμενε κανείς. Αντίθετα ο βορειοκορεάτικος εθνικισμός (και ο «Μεγάλος Ηγέτης» προσωπικά) έχει λίγο πολύ υποκαταστήσει τον όρο «μαρξισμό» με αυτόν του «Τσούτσε» (βλ. Τσούτσε) και το πρόσωπο του Μαρξ, του Ένγκελς ή του Λένιν με αυτό του «Μεγάλου Ηγέτη» –και σε μικρότερο βαθμό με αυτόν του «Αγαπημένου Ηγέτη». Είναι αξιοπερίεργο ότι στην πρωτεύουσα η μόνη ορατή παρουσία των Μαρξ και Ένγκελς βρίσκεται στην πλατεία Κιμ Ιλ Σουνγκ, την κεντρική πλατεία της πόλης, στην πρόσοψη του κτηρίου του Εργατικού Κόμματος.
Μαυσωλείο
Το τεράστιο σε έκταση Παλάτι-Μαυσωλείο του Κουμσουσάν περιέχει το μουμιοποιημένο σώμα του «Μεγάλου Ηγέτη», καλυμμένο με την κόκκινη σημαία (του κόμματος;). Οι ξένοι επισκέπτες σπανίως έχουν πρόσβαση σ’ αυτό, όταν έχουν όμως μπορούν να δουν τους χιλιάδες Βορειοκορεάτες που αποτίνουν φόρο τιμής σε καθημερινή βάση. Ο επισκέπτης οφείλει να υποκλιθεί τέσσερις φορές γύρω από το σώμα του Ηγέτη, ενώ η επίσημη ενδυμασία και η γραβάτα (ή στρατιωτική στολή) είναι απαραίτητη.
Μετρό
Το μετρό της Πιονγιάνγκ, χτισμένο με πρότυπο το μετρό της Μόσχας, είναι πιθανόν πιο εντυπωσιακό ακόμη, με τεράστιες τοιχογραφίες και ψηφιδωτά που παρουσιάζουν τον «Μεγάλο Ηγέτη» και άλλα σοσιαλιστικά θέματα. Σε όλα τα βαγόνια υπάρχουν πορτρέτα των δύο ηγετών.
Μνημείο
Ουσιαστικά κάθε αξιοθέατο της χώρας σχετίζεται με τη ζωή και τον θάνατο του «Μεγάλου Ηγέτη Συντρόφου Κιμ Ιλ Σουνγκ», από το σπίτι που γεννήθηκε στην Πιονγιάνγκ έως το Παλάτι-Μαυσωλείο του Κουμσουσάν (βλ. Μαυσωλείο) και πιο επίσημο από όλα το άγαλμά του στον λόφο Μανσουντάε (βλ. Άγαλμα).
Νότια Κορέα
Παρότι ο λαός της γειτονικής χώρας θεωρείται αδελφικός και το αίτημα της επανένωσης της χώρας αποτελεί μεγάλο όνειρο του έθνους, η κυβέρνησή της χαρακτηρίζεται μονότονα «κυβέρνηση ανδρείκελο», η οποία ελέγχεται απόλυτα από τους «αμερικανούς ιμπεριαλιστές».
Ουτοπία
Το ότι η Δημοκρατία παραμένει το μόνο κράτος στον κόσμο στο οποίο δεν συναντά κανείς τα «δεινά» του δυτικού κόσμου, όπως το star system (φαινομενικά κανείς στη χώρα δεν γνωρίζει τον Tom Cruise, τη Madonna ή ακόμη και τους Beatles), η διαφήμιση, ο καταναλωτισμός, το Διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα, η κυκλοφορία, ο θόρυβος, η μόλυνση, τα μίντια, τα ναρκωτικά, η σεξουαλική ελευθεριότητα και οι παρεκτροπές της, κάνουν από πολλές πλευρές τη Βόρεια Κορέα πραγματικά ουτοπική κοινωνία. Μετά από μερικές μέρες στο έδαφός της νιώθει κανείς πραγματικά αποτοξινωμένος και βαθιά προβληματισμένος.
Παιδιά
Ο «Μεγάλος Ηγέτης Σύντροφος Κιμ Ιλ Σουνγκ» χαρακτήρισε τα παιδιά «βασιλιάδες της χώρας». Είναι αλήθεια ότι τα παιδιά στη δημοκρατία μοιάζουν να είναι πανταχού παρόντα: εμφανίζονται αυθόρμητα όπου υπάρχουν επισκέπτες, δίνουν εντυπωσιακές παραστάσεις, εικονογραφούνται.
Παρακολούθηση
Θεωρείται δεδομένο ότι κάθε επισκέπτης στη Δημοκρατία παρακολουθείται συνεχώς από περισσότερους από έναν πράκτορες ή ξεναγούς (οι οποίοι λειτουργούν και ως πράκτορες) και ότι υπάρχουν κοριοί στα δωμάτια των ξενοδοχείων.
Παράλογο
Στην ουσία κάθε πτυχή της ζωής στη Δημοκρατίας συνιστά κάτι απολύτως παράλογο: τίποτε δεν μπορεί να εξηγηθεί με τα εφόδια που κουβαλά ο δυτικός άνθρωπος.
Παράσταση
Οι κάθε είδους μαζικές παραστάσεις μοιάζουν να είναι ειδικότητα του καθεστώτος, με κυρίαρχη φυσικά τα «Μαζικά Παιχνίδια του Αριράνγκ», όπου χιλιάδες άνθρωποι λειτουργούν ως τεράστια ανθρωπο-γιγαντοοθόνη αλλάζοντας πανέλα προκειμένου να δημιουργήσουν τεράστιας κλίμακας εικόνες, ενώ μπροστά τους άλλες χιλιάδες άτομα επιδίδονται σε συντονισμένες γυμναστικές ασκήσεις. Ίσως το μεγαλύτερο σε κλίμακα υπερθέαμα διεθνώς.
Παρέλαση
Οι τεράστιες παρελάσεις είναι κι αυτές ειδικότητα της Δημοκρατίας. Χιλιάδες στρατιώτες, σπουδαστές και εργάτες παρελαύνουν με τον «βηματισμό της χήνας» μπροστά στον «Μεγάλο Ηγέτη» (μέχρι το 1994) και τον «Αγαπημένο Ηγέτη» (μετά) ενώ μερικές εκατοντάδες στρατηγοί τους συνοδεύουν (βλ. Στρατηγός).
Πείνα
Μεταξύ 1995 και 1999 υπολογίζεται ότι πέθαναν από 200.000 έως 3.000.000 από ασιτία ή από αρρώστιες που οφείλονται σ’ αυτήν. Σήμερα ομολογουμένως δεν βλέπει κανείς (ιδιαίτερα) κακοζωισμένους ανθρώπους στην πρωτεύουσα (βλ. Πιονγιάνγκ) όμως η επαρχία είναι τελείως διαφορετική υπόθεση. Οι εικόνες που μπορεί να δει κάποιος διασχίζοντας τις εθνικές οδούς ή τη σιδηροδρομική γραμμή εμφανίζουν ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα ασιτίας.
Πιονγιάνγκ
Η πρωτεύουσα αποτελεί την αδιαμφισβήτητη βιτρίνα του καθεστώτος. Ομολογουμένως εντυπωσιακή και φαινομενικά σε καλή λειτουργία κατοικείται από, επίσης φαινομενικά, καλοζωισμένους ανθρώπους, με καθαρές και σε καλή κατάσταση λεωφόρους, οι οποίες όμως συνήθως παραμένουν άδειες αφού σπάνια περνούν αμάξια. Η πλειονότητα των κατοίκων μετακινείται με τραμ, λεωφορεία και μετρό (μια φήμη λέει ότι μόνο τα μέλη του κόμματος έχουν πρόσβαση σ’ αυτό, κάτι που εξηγεί των μικρό αριθμό επιβατών, όμως αυτό μοιάζει παρ’ όλ’ αυτά δύσκολο να γίνει πιστευτό: βλ. Μετρό). Η Πιονγιάνγκ κατοικείται από μια ελίτ επιλεγμένων στελεχών (περίπου 3.000.000). Οι κάτοικοί της κατέχουν τις καλύτερες θέσεις εργασίας και συνθήκες ζωής, ενώ έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα, ρούχα και ιατρική περίθαλψη, άπιαστα αγαθά για την πλειοψηφία των κατοίκων της χώρας (βλ. Επαρχία, Πείνα). Η θέση του κάθε κατοίκου στο κόμμα (βλ. Εργατικό Κόμμα), τον στρατό ή τη γραφειοκρατία προκαθορίζει την ποιότητα, το μέγεθος και τη θέση της κατοικίας του (βλ. Κτήρια). Οι μισθοί πρέπει κι αυτοί να εντάσσονται στην καθορισμένη κομματικά ιεραρχία, όμως το σημαντικό εδώ δεν είναι το χρηματικό κεφάλαιο όσο η πρόσβαση σε περιζήτητα αγαθά, όπως τρόφιμα και ρούχα τα οποία διανέμονται με δελτίο. Πιο ακριβά προϊόντα, όπως ηλεκτρικές συσκευές, βίντεο ή αυτοκίνητα, δίνονται σε υψηλόβαθμα στελέχη ή ως επιβράβευση για κάποιο εξαιρετικό επίτευγμα. Ακόμη πιο επιθυμητό αγαθό παραμένει η άδεια εξόδου από τη χώρα και η πρόσβαση σε σκληρό συνάλλαγμα, στην απόκτηση των οποίων μόνο τα πολύ έμπιστα στελέχη μπορούν να ελπίζουν.
Πληροφοριοδότης
Κάθε πολίτης της Δημοκρατίας οφείλει να καταγγέλλει οτιδήποτε ύποπτο υποπίπτει στην αντίληψη του ως αντεπαναστατικό.
Πορτρέτο
Τα πορτρέτα των δύο ηγετών βρίσκονται παντού. Από το πέτο του κάθε Βορειοκορεάτη (βλ. «Κονκάρδα») έως κάθε διαμέρισμα, κάθε δημόσιο χώρο, κάθε μέσο μαζικής συγκοινωνίας (τραμ, λεωφορεία, μετρό, τρένο).
Πρόεδρος
Παρότι νεκρός από το 1994 ο «Μεγάλης Ηγέτης Σύντροφος Κιμ Ιλ Σουνγκ» παραμένει ο επίσημος πρόεδρος της χώρας.
Προπαγάνδα (Βλ. τέχνη)
Πτήσεις
Η μόνη χώρα με την οποία η Δημοκρατία συνδέεται με αεροπορικές πτήσεις είναι η Κίνα με μία καθημερινή (;) πτήση από και προς το Πεκίνο.
Σοσιαλισμός (Βλ. Μαρξισμός, «Τσούτσε»).
Στολές
Ένα πολυσύνθετο και δυσδιάκριτο για τους ξένους σύστημα ιεραρχίας και εξειδίκευσης ξεδιπλώνεται με μία τεράστια ποικιλία αποχρώσεων και τυπολογίας. Ο επισκέπτης μπορεί να παραπλανηθεί στο να πιστέψει ότι όλοι οι ένστολοι που βλέπει είναι στρατιωτικοί, ενώ στην πραγματικότητα συμπεριλαμβάνουν πολιτοφύλακες, αστυνομικούς, πυροσβέστες, δημόσιους υπαλλήλους, σπουδαστές, εργάτες. Πάντως ο Λαϊκός Στρατός της Κορέας συγκεντρώνει περίπου 1.200.000 άντρες και γυναίκες, κάτι που τον κατατάσσει ως τον πέμπτο πιο πολυάριθμο στρατό μετά από αυτούς της Κίνας, των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Ινδίας.
«Στρατηγός (-οι)»
Ως Στρατηγός προσφωνείται συνήθως ο «Αγαπημένος Ηγέτης Σύντροφος Κιμ Γιονγκ Ιλ» (Βλ. Αγαπημένος), αφού από το 1991 κατέχει τη θέση του «Διοικητή των Ενόπλων Δυνάμεων» της χώρας. Όπως πέραν αυτού η παρουσία εκατοντάδων στρατηγών σε όλες τις πτυχές της δημόσιας ζωής της χώρας δίνει μια ιδιάζουσα εικόνα.
Σύνορα
Τα μόνα σύνορα τα οποία μπορεί να διασχίσει κανείς προς και από τη Δημοκρατία είναι αυτά με την Κίνα, κατά μήκος του ποταμού Γιάλου. Τα σύνορα με τη Ρωσική Ομοσπονδία και (αλίμονο!) με τη Νότια Κορέα είναι απροσπέλαστα.
Τέχνη
Κυρίαρχα καλλιτεχνικά είδη είναι o κινηματογράφος (η πληθώρα των ταινιών που γυρίζονται κάθε χρόνο είναι έκπληξη για τον αμύητο), η «επαναστατική όπερα» (υπάρχουν πέντε όπερες-πρότυπα οι οποίες παίζονται συνέχεια) και η ζωγραφική σε γιγαντοαφίσες (βλ. Γιγαντοαφίσες). Σκοπός όλων των μορφών τέχνης είναι να προωθήσουν το επαναστατικό πνεύμα, τις αρχές του «Τσούτσε» (βλ. Τσούτσε) και τη λατρεία του «Μεγάλου» και του «Αγαπημένου Ηγέτη».
Τηλεόραση
Το μοναδικό κανάλι της χώρας (ούτε λόγος για δορυφορικά προγράμματα) εκπέμπει περίπου τέσσερις ώρες τα απογεύματα. Η ακολουθία του προγράμματος περιλαμβάνει συνήθως τα εξής: ειδήσεις (οι καθημερινές δραστηριότητες και επισκέψεις του «Αγαπημένου Ηγέτη», καθόλου διεθνείς ειδήσεις με την εξαίρεση τραγωδιών στις ΗΠΑ – όπως αυτή της 11ης Σεπτεμβρίου ή αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις στη Νότια Κορέα – βίντεοκλιπ με επαναστατικά τραγούδια και μία ταινία, το σενάριο της οποίας τις περισσότερες φορές αφορά στη συνωμοσία σατανικών Αμερικανών πρακτόρων και των νοτιοκορεατών λακέδων τους, η οποία μονότονα συντρίβεται χάρη στο σθένος και την πίστη προς τον «Μεγάλο Ηγέτη» των πολιτών της Δημοκρατίας.
«Τσολίμα» (Cholima)
Μυθικό φτερωτό άλογο. Συμβολίζει την ταχύτητα με την οποία η Δημοκρατία οδεύει προς την ολοκλήρωση της επανάστασης (βλ. Επανάσταση).
«Τσούτσε» (Juche)
Η κατά Κιμ Ιλ Σουνγκ εκδοχή του μαρξισμού. Σε αντίθεση με άλλα μαρξιστικά μορφώματα το Τσούτσε δίνει έμφαση στον εθνικισμό και όχι στη διεθνιστική ιδεολογία. Συνδυασμός κομφουκιανικών παραδόσεων, μαρξιστικής ουτοπίας και ξενοφοβικών στοιχείων κάνει έκκληση για αυτάρκεια σε όλα τα επίπεδα και προτρέπει το άτομο να επιλύει τα εκάστοτε προβλήματα χωρίς έξωθεν βοήθεια.
DMZ (DeMilitarisized zone [αποστρατικοποιημένη ζώνη]).
Η ζώνη που χωρίζει τη Νότια από τη Βόρεια Κορέα. Κανένας δεν μπορεί να τη διασχίσει ενώ οι δύο πλευρές συναντώνται σε φυλάκια κατά μήκος της ζώνης.
*Ο Θανάσης Μουτσόπουλος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης και της Θεωρίας του Πολιτισμού, Πολυτεχνείο Κρήτης. Επισκέφθηκε τη Βόριο Κορέα τον Αύγουστο του 2006
