του Γιάννη Παναγόπουλου //
Χωρίς την Πάτι Σμιθ η σχέση γυναίκας – ροκ μουσικής θα ήταν διαφορετική. Τη διακόσμησε. Της έπλασε χαρακτήρα. Ανάμεσα στην πίστη της για την τέχνη, το ολοκληρωτικό δόσιμο σ’ εκείνη και την τρικυμιώδη ζωή που κλήθηκε να διαχειριστεί, ανακαλύπτουμε έναν άνθρωπο γεμάτο ευαισθησίες που θέλησε να τις διατηρήσει ανεπηρέαστες στο πέρασμα του χρόνου. Στο τελευταίο της βιβλίο «M Train» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κέδρος» η Σμιθ επιστρέφει στο παρελθόν. Αλιεύει στιγμές από τη ζωή της, ανατρέχοντας στους τόπους και τα στέκια στα οποία βρέθηκε. Το μικρό καφέ στο Γκρίνουιτς Βίλατζ όπου έπαιρνε καθημερινά το πρωινό της. Τις επισκέψεις της στους τάφους του Ζαν Ζενέ, της Σίλβια Πλαθ και του Αρθούρου Ρεμπό. Τα χρόνια που έζησε στο Μίσιγκαν μαζί με τον άντρα της, τον Φρεντ Σόνικ Σμιθ, τον οποίο έχασε το 1994. Τη μετάφραση του «M Train», βιβλίου που η Σμιθ χαρακτήρισε «οδικό χάρτη της ζωής μου» έκανε ο Αλέξης Καλοφωλιάς. Ενας από τους λίγους Ελληνες που έζησε το ροκ και τις κουλτούρες που αναπτύχθηκαν γύρω. Ο ίδιος μουσικός, ιδρυτικό μέλος -μπασίστας, φωνή- στους Αθηναίους rockers Last Drive, μας ξεναγεί στην Πάτι Σμιθ, στο βιβλίο της, στον τρόπο που προσέγγισε τα κείμενά της και φυσικά στους ανθρώπους που πέρασαν δίπλα της. Τι είναι η Πάτι Σμιθ για εκείνον; Ο Αλεξ απάντησε σε ερωτήσεις ανάμεσα στη μίνι περιοδεία που τρέχει με τους Last Drive αυτό το διάστημα.
-Είναι η ονομασία της γραμμής του αστικού σιδηρόδρομου της Νέας Υόρκης που συνδέει το Μανχάταν με το Κουίνς.
-Οχι, ούτε είναι στις προθέσεις μου να κάνω κάτι τέτοιο όταν μεταφράζω. Υπάρχουν τα μέσα στην ελληνική γλώσσα που σου επιτρέπουν να αποδώσεις αυτό που διαβάζεις στα αγγλικά. Δεν χρειάζεται να υποκαθιστάς τον συγγραφέα και να μπαίνεις «σφήνα» στους συνειρμούς του, ειδικά σε ένα τέτοιο βιβλίο.
– Θα ήταν αντιδεοντολογικό να συνέβαινε αυτό;
-Ναι, θεωρώ πως καλό είναι ο μεταφραστής να υπάρχει παρών, αλλά αόρατος.
-Ποια είναι η ιδανική σχέση που μπορεί ν’ αναπτύξει ένας μεταφραστής με το περιεχόμενο του έργου που μεταφράζει;
-Να αφήσει να τον παρασύρει το κείμενο, να εμπνευστεί από αυτό, να γίνει συμμέτοχος στο όραμα του συγγραφέα και να βιώσει ένα μέρος από τη χαρά που ένιωθε κι εκείνος όταν κατέληγε σε κάποια λύση. Να προχωράει στον δρόμο σαν χαμένος με το μυαλό του κολλημένο στην αναζήτηση της ιδανικής απόδοσης ενός «σκοτεινού» σημείου. Ακροβατώντας ανάμεσα σε δύο διαφορετικά γλωσσικά συστήματα, να παίξει. Να ερωτευτεί τους ήρωες, να βιώσει τη χαρά που προσφέρει η λογοτεχνική δημιουργία, χωρίς απωθημένα και μεμψιμοιρίες για τον ρόλο του.
-Είναι το Horses της Πάτι Σμιθ το πρώτο punk – rock άλμπουμ της δεκαετίας του ’70;
-Ίσως δεν ήταν το πρώτο -δίσκοι όπως το Raw Power των Stooges ή το πρώτο των New York Dolls είχαν προηγηθεί- αλλά μετέφερε ένα πνεύμα που ερχόταν από τη γενιά των beat και το ενσωμάτωνε σε ένα νέο φαινόμενο με ανατρεπτικές διαθέσεις, που εκείνη την εποχή ανέτειλε: το πανκ ροκ.
-Κατά τη γνώμη σου ποιος ήταν ο ρόλος του Τομ Βερλέν (ηγετική φιγούρα του συγκροτήματος Television) στη ζωή της Σμιθ; -Έχει καταγραφεί μία σύντομη ερωτική σχέση που είχαν στα τέλη της δεκαετίας του ’70, όταν οι Television πρωτοεμφανίστηκαν στη σκηνή· η Σμιθ αναφέρεται σε αυτόν στο «Πάτι και Ρόμπερτ»: «Ενιωσα ένα είδος συγγένειας με τον εξωγήινο αριστερό κιθαρίστα. Ηταν ψηλός, με αχυρένια μαλλιά και τα μακριά, ευκίνητα δάχτυλά του τυλίγονταν γύρω από το μπράτσο της κιθάρας του λες και ήθελε να τη στραγγαλίσει. Ο Τομ Βερλέν είχε διαβάσει σίγουρα το «Μια εποχή στην κόλαση» του Ρεμπό. Σίγουρα την προσοχή της θα τράβηξε το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Τόμας Μίλερ (πραγματικό όνομα του Τομ Βερλέν), ένας απόηχος της εποχής των καταραμένων ποιητών. Ο Βερλέν έπαιξε κιθάρα στο «Hey Joe» και στο «Break it Up» κατά την ηχογράφηση του Horses, μάλιστα στο δεύτερο συμμετείχε και στη σύνθεση. Συμμετείχε επίσης και στην επετειακή παρουσίαση του Horses το 2005.
-Ισως γιατί υπήρξε ένα μέρος όπου υλοποιήθηκαν ταυτόχρονα πολλά καλλιτεχνικά οράματα αποφασισμένων ανθρώπων που αλληλεπίδρασαν μεταξύ τους χωρίς αναστολές. Οράματα με έντονα αστικό και ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, σε αντίθεση με τον κοσμικό κατακλυσμό της Δυτικής Ακτής που είχε προηγηθεί. Φαντάζομαι ότι θύμιζε με κάποιον τρόπο το Παρίσι στα τέλη του 19ου αιώνα, ότι υπήρχε μια ατμόσφαιρα κυνισμού και πεσιμισμού που εκφράζεται στην τέχνη, αλλά και η ελπίδα που φέρνει το τέλος μιας εποχής και η αυγή μιας άλλης, ένα κλίμα που η Πάτι Σμιθ περιγράφει στο «Πάτι και Ρόμπερτ» (σ.σ. Βιβλίο που έγραψε η Σμιθ και τιμήθηκε το 2010 με το Εθνικό Βραβείο ΗΠΑ).Patti Smith – M TRAIN
Μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς
Εκδόσεις «Κέδρος»
σελ. 272, τιμή: 14,40 €, Μάιος 2018πηγή: https://www.fileleftheros.gr/
