Αύγουστος Κορτώ: «γράφω σωματικά, ασυναίσθητα σαν μια αναπνοή». Ένα ακόμα βιβλίο του, «Η μικρή λέξη αγάπη» ψιθυρίζεται αυτές τις ημέρες στο Από Κοινού Θέατρο σε σκηνοθεσία Νάντιας Δαλκυριάδου. Δεν είναι απλά άλλη μια ιστορία κακοποίησης και έμφυλης βίας. Δεν είναι μια προσωπική ιστορία, ένα προσωπικό παράπονο, μια ατομική κραυγή. Είναι η ίδια η κακοποίηση κάθε γυναίκας, μέσα από τα πατριαρχικά στερεότυπα που είναι ακόμα ριζωμένα στην κοινωνία μας.
Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, γράφοντας στην Αθήνα, ο Πέτρος Χατζόπουλος ο άνθρωπος, ο Αύγουστος Κορτώ ο συγγραφέας, από το 1999 που βγήκαν στο φως τα πρώτα διηγήματά του στο «Βιβλίο των βίτσιων», διοχετεύει στις σελίδες των βιβλίων τις δικές του εκπνοές απ’ τις ανάσες της κοινωνίας μας.
Με ανθρωπιά, με τρυφερότητα, με μια γλύκα, μιλά για όλα τα σκληρά και τα σκοτεινά, που επωμίζεται ο σύγχρονος άνθρωπος, για όλα τα απόνερα μιας ζωής που διασχίζει τόπους, χρόνους, αισθήματα, βιώματα και εμπειρίες. Βιώματα που σπάνε το φράγμα του προσωπικού και αναδεικνύονται υπόθεση όλων μας. Όπως ακριβώς η Η «Κατερίνα» του που έγινε δική μας, διαγράφοντας μια θριαμβευτική πορεία στο θέατρο.
Ένα ακόμα βιβλίο του, «Η μικρή λέξη αγάπη» ψιθυρίζεται αυτές τις ημέρες στο Από Κοινού Θέατρο από τις Αγγελική Ξένου και Βασιλική Κούλη σε σκηνοθεσία Νάντιας Δαλκυριάδου. Δεν είναι απλά άλλη μια ιστορία κακοποίησης και έμφυλης βίας. Δεν είναι μια προσωπική ιστορία, ένα προσωπικό παράπονο, μια ατομική κραυγή. Είναι η ίδια η κακοποίηση κάθε γυναίκας, μέσα από τα πατριαρχικά στερεότυπα που είναι ακόμα ριζωμένα στην κοινωνία μας. Η Μάντια του, η ηρωίδα, είναι η δική μας Μάντια, το κορίτσι του διπλανού διαμερίσματος μας , η γυναίκα στη διπλανή θέση του λεωφορείου, κάποια ξαδέρφη μας (μπορεί και αδερφή μας), κάποια θεία μας (μπορεί και η ίδια μας η μάνα).
Ο Αύγουστος Κορτώ, μας μιλάει ακριβώς για αυτή τη «μικρή λέξη» που καλείται αγάπη, για τη μεγαλείο και τον ευτελισμό της. Από κοντά, για τη γραφή του, για την πόλη του, για τις συγγνώμες του…
Μένεις στα Εξάρχεια. Το ότι ανοίγουν μαγαζιά που πουλούν πολύχρωμες κάλτσες και κλείνουν βιβλιοπωλεία τι σου λέει;
Τα Εξάρχεια είναι ένας ζωντανός οργανισμός, μια αεικίνητη γειτονιά, που κάθε τόσο μεταλλάσσεται – πότε υποφέρει, και πότε ανθίζει. Και προτιμώ να είμαι αισιόδοξος ως προς τα συνοικιακά βιβλιοπωλεία, και τις ανεκτίμητες υπηρεσίες που παρέχουν. Ας μην ξεχνάμε πως το βιβλίο στην Ελλάδα δεν είναι είδος πρώτης ανάγκης, δημοφιλές εμπόρευμα.
Κάθε βιβλιοπωλείο που ζορίζεται, είναι ζόρι για όλους μας. Και γι’ αυτό οφείλουμε να στηρίζουμε όσο μπορούμε τους μικρούς, θαρραλέους βιβλιοπώλες, που παλεύουν για ένα πνευματικό αγαθό παραμελημένο απ’ το εκπαιδευτικό σύστημα και το κράτος.
Πως ορίζεις το νέο στο γράψιμο σου;
Το γράψιμό μου μοιάζει με την τεχνική των ελεύθερων συνειρμών: άπαξ και βρω την ιδέα, ακολουθώ τους πρωταγωνιστές χωρίς προεργασία και σημειώσεις, για να δω πού θα με πάνε, ποιοι δευτερεύοντες χαρακτήρες και ποιες παράπλευρες ιστορίες θα προκύψουν στην πορεία. Μπορείς να πεις ότι γράφω σωματικά: με μια διαδικασία ασυναίσθητη σαν την αναπνοή.
Είναι πράγματι «μικρή λέξη» η αγάπη; πως ορίζεται το μέγεθος της;
Οι λέξεις αποκτούν τη σημασία που τους δίνουμε, με τα συναισθήματα και τις πράξεις μας. Εκατομμύρια άνθρωποι ευτελίζουν καθημερινά λέξεις όπως ‘αγάπη’ κι ‘έρωτας’, χρησιμοποιώντας τες ως ύπουλα όπλα χειραγώγησης, ως παγίδες.
Όταν ένας άντρας χτυπάει τη σύντροφό του, και κατόπιν, στο πλαίσιο του χειρισμού της, λέει «Ξέρεις ότι σ’ αγαπώ», τα λόγια του είναι κούφια, βρομερά, επικίνδυνα. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να θεοποιούμε τις λέξεις, να τις μετατρέπουμε σε τοτέμ. Η αγάπη αποκτά ουσία όταν δίνεται αυθόρμητα, χωρίς όρους, υστεροβουλία, χαμέρπεια. Όταν είναι καθαρή κι επιτακτική σαν τον χτύπο της καρδιάς μας. Ειδάλλως είναι ένα ανούσιο τρισύλλαβο.
«Η κοινωνική πληγή της έμφυλης βίας σαφώς και προϋπήρχε, αλλά επί χιλιετίες ουδείς της έδινε σημασία – όλοι, ακόμα και τα θύματα, θεωρούσαν πως αυτή ήταν η μοίρα των γυναικών.»
Παντού γύρω μας η κακοποίηση έχει εισβάλει στην «κανονικότητά» μας. Πάντα ήταν έτσι; Και τελικά μήπως η ζωή ξεπερνά τη μυθοπλασία;
Η κοινωνική πληγή της έμφυλης βίας σαφώς και προϋπήρχε, αλλά επί χιλιετίες ουδείς της έδινε σημασία – όλοι, ακόμα και τα θύματα, θεωρούσαν πως αυτή ήταν η μοίρα των γυναικών.
Όσο για την πραγματικότητα, τη στιγμή που είναι ο ένας απ’ τους δύο γονείς της καλλιτεχνικής δημιουργίας – ο άλλος είναι το ασυνείδητο – σαφώς και ξεπερνά πάντα, δραματικά κι επώδυνα, τη φαντασία. Μπόρεσα να γράψω την ιστορία της Μάντιας διότι ήξερα πως όσο κι αν υπέφερε, οι αληθινές γυναίκες υποφέρουν καθημερινά τρισχειρότερα.
Πόσο κοντά ή μακριά στο δικό σας μυθιστόρημα μπορεί να είναι η θεατρική μεταφορά του; Πως δουλέψατε με τη σκηνοθέτρια και τις ηθοποιούς;
Επειδή δεν κατέχω την τέχνη της δραματουργίας, δεν επεμβαίνω ποτέ στη διασκευή των βιβλίων μου – οι δημιουργοί, οι σκηνοθέτες, έχουν από μένα carte blanche να κάνουν ό,τι τούς φωτίσει το καλλιτεχνικό τους ένστικτο. Το βιβλίο μου ανήκει, η παράσταση όχι.
Η έννοια της λέξης ιδιωτικότητα μοιάζει να έχει μετακινηθεί. Ο τρόπος που συστηθήκαμε μαζί της δεν θα είναι εκείνος που θα την αποχαιρετίσουμε. Πως την ορίζεις στη δική σου ζωή;
Ο δημιουργός ουδέποτε είχε στενές σχέσεις με την ιδιωτικότητα: όταν βγάζεις κάθε τόσο τα άπλυτα της ψυχής σου στη φόρα, ξέρεις πως είσαι απογυμνωμένος, εκτεθειμένος.
Η αμεσότητα του διαδικτύου έχει διαβρώσει περαιτέρω τα όρια μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου, αν και δεν βλέπω τη μετατροπή αυτή ως κάτι το κατ’ ανάγκην αρνητικό: για ποιον λόγο είναι προτιμότερο το λάθε βιώσας; Επειδή το είπε ο Επίκουρος; Όσο για τη δική μου ζωή, πασχίζω να είναι όσο το δυνατόν πιο διάφανη, πιο προσβάσιμη: ως μονήρης άνθρωπος, αποζητώ την επαφή, ακόμα και την έκθεση.
«Ο φροντιστής του καταθλιπτικού σηκώνει βαρύ σταυρό: είναι τρομερά σκληρό να νιώθεις ανήμπορος μπρος στον πόνο του ανθρώπου σου. Γι’ αυτό είναι τόσο αναγκαία η ψυχιατρική μέριμνα, ή και η φαρμακευτική αγωγή: ώστε να μην επιβαρύνονται περαιτέρω οι άνθρωποι που αγαπάς, και που, όσο κι αν αγωνίζονται, δεν μπορούν να σε βοηθήσουν, διότι δεν είναι επαγγελματίες της ψυχικής υγείας.»
Η εγγύτητα δύο ανθρώπων τι μπορεί να νοηματοδοτήσει σε μια σχέση που ο ένας πάσχει από κατάθλιψη;
Ο φροντιστής του καταθλιπτικού σηκώνει βαρύ σταυρό: είναι τρομερά σκληρό να νιώθεις ανήμπορος μπρος στον πόνο του ανθρώπου σου. Γι’ αυτό είναι τόσο αναγκαία η ψυχιατρική μέριμνα, ή και η φαρμακευτική αγωγή: ώστε να μην επιβαρύνονται περαιτέρω οι άνθρωποι που αγαπάς, και που, όσο κι αν αγωνίζονται, δεν μπορούν να σε βοηθήσουν, διότι δεν είναι επαγγελματίες της ψυχικής υγείας.
Πότε είπες τελευταία φορά συγνώμη. Θυμάστε το λόγο που σε έκανε να την πεις;
Λέω συγγνώμη ίσαμε δέκα φορές τη μέρα: στον Τάσο επειδή ξέχασα να μαζέψω τα άπλυτα, στον Τζέρι επειδή άργησα να τον βγάλω βόλτα, στους φίλους μου επειδή πέρασαν μέρες χωρίς να μιλήσουμε. Είμαι εκ φύσεως ενοχικός: θεωρώ πως είμαι ένα ψηφιδωτό σφαλμάτων που σώζεται – στο περίπου – από καμιά εικοσαριά χαρισματικές ψηφίδες.
«Η μικρή λέξη αγάπη» του Αύγουστου Κορτώ, ανεβαίνει στο Από Κοινού Θέατρο, σε σκηνοθεσία Νάντιας Δαλκυριάδου κάθε Παρσκευή και Σάββατο στις 21:00. Παίζουν οι Αγγελική Ξένου και Βασιλική Κούλη. Εισιτήρια μπορείτε να προμηθευτείτε ΕΔΩ. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη
