Από την Αλεξάνδρα Βεκιάρη //
Αλσατία. Με έθιμα που διατηρούνται ζωντανά από τον Μεσαίωνα και βουνά από λαχταριστά γλυκά παντού, η καρδιά της Αλσατίας χτυπά πιο δυνατά από ποτέ την περίοδο των Χριστουγέννων.
Η εποχή θέλει προφυλάξεις. Στην Αλσατία όλοι τις τιμούν, όλοι τις τηρούν. Αν η μυρωδιά φρεσκοψημένων βουτυράτων μπισκότων σας μεταφέρει συνειρμικά στα χρόνια της αθωότητας, αν είστε αμετανόητοι φανατικοί του Αϊ-Βασίλη, αν ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι το φόρτε σας στη διακόσμηση, τότε, το… φυσικό σας περιβάλλον, κάθε που έρχονται Χριστούγεννα, είναι οι πόλεις και τα μεσαιωνικά χωριά της παινεμένης Αλσατίας.
-Κι από την άλλη, ένας άλλος πυρετός, ο διακοσμητικός. Σπίτια, μαγαζιά, δρόμοι, ακόμη και στενά δρομάκια, στις πόλεις και τα πανέμορφα μεσαιωνικά χωριά όλης της περιοχής, από το Στρασβούργο μέχρι το Κολμάρ και από το Κάιζερμπεργκ, μέχρι το Βάνγκερμπουργκ, στολίζονται με γιρλάντες, χριστουγεννιάτικα δέντρα και φωτάκια, που ανάβουν μόλις σουρουπώσει, για να δώσουν στα πάντα μια παραμυθένια διάσταση. «Τα Χριστούγεννα στην Αλσατία, η ατμόσφαιρα είναι οικογενειακή, παρείστικη, ανθρώπινη… Μια ανεπανάληπτη ευκαιρία για να την επισκεφτεί κανείς, να γευτεί εδέσματα που φτιάχνονται μόνο μια φορά το χρόνο και να μοιραστεί την εμπειρία με φίλους και δικούς του ανθρώπους», καταθέτει ο Ζαν-Μισέλ Ασμπιγκέ, παρασκευαστής ψωμιού.
Εκτός αν όλη τη χρονιά ήταν… κακό παιδί. Οπότε θα πρέπει να τρέμει, μήπως τον τσακώσει ο Χανς Τραπ, ένα ξωτικό-τιμωρός με γενειάδα και προβειά.
Διότι στην Αλσατία, χωνευτήρι του γαλλικού και του γερμανικού πολιτισμού, λόγω της θέσης της στα σύνορα των δύο χωρών που τη διεκδίκησαν πολλάκις στο παρελθόν, εκτός από τον Αϊ-Βασίλη και τον πρόγονό του, τον Άγιο Νικόλαο, ζωντανεύουν και κυκλοφορούν στο δρόμο, ένα σωρό ακόμη μυθικά πλάσματα, αλλά και μεσαιωνικές παραδόσεις.
Ανάμεσά στις τελευταίες, ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου έλατου. Σύμφωνα με σωζόμενη γραπτή μαρτυρία από βιβλίο του 1521, το οποίο βρέθηκε στην Σελεστά και φυλάσσεται στην Ουμανιστική Βιβλιοθήκη της περιοχής, το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο που στολίστηκε, επί της γης, ήταν ένα αλσατικό έλατο! Γι΄ αυτό, αν βρεθείτε στη Σελεστά, θα θαυμάσετε και τα γιγαντιαία έλατα που στολίζονται κάθε χρόνο στο ύπαιθρο, διαγράφοντας ένα εξελικτικό μονοπάτι του στολισμού του έλατου στα χρόνια που πέρασαν, τιμής ένεκεν!
Βόλτες με άρωμα κανέλας
Εξ ίσου παλιά, από το Μεσαίωνα κι αυτή, είναι και η παράδοση των χριστουγεννιάτικων παζαριών, που έχει τις ρίζες της στη Γερμανία. Η Niklausmarkt (αγορά του Αγίου Νικολάου) ξαναβαφτίστηκε σε Christkindelmärik (αγορά του Υιού Ιησού) για να συμπεριλάβει στους κόλπους της χριστιανούς, καθολικούς και προτεστάντες και, παρά τους πολέμους και τις μεγάλες ιστορικές αλλαγές, το χριστουγεννιάτικο αυτό έθιμο εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Αλσατία, αλλά και την υπόλοιπη Γαλλία. «Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, ειδικά στο χωριό Κάιζερμπεργκ (γενέτειρα του νομπελίστα γιατρού Αλβέρτου Σβάιτσερ) τα χριστουγεννιάτικα παζάρια γνωρίζουν νέες, μεγάλες δόξες», λέει μια ξεναγός στο Κολμάρ «προσελκύοντας τουρίστες με τα ανάλογα οικονομικά οφέλη και χαρίζοντας στην Αλσατία τον επιθετικό προσδιορισμό ‘Χώρα των Χριστουγέννων’». Αλλά και τα υπόλοιπα παζάρια, με πρώτο και παλαιότερο του Στρασβούργου, να απλώνεται με τα μικρά ξύλινα σπιτάκια του στην πλακόστρωτη πλατεία, μπροστά στον Καθεδρικό Ναό της Παναγίας, δεν υστερούν.
Συχνά, μάλιστα, είναι και μονοθεματικά, όπως το εξαιρετικό Γαστρονομικό Παζάρι της Ομπερνέ. «Οφείλουμε, ωστόσο, να προστατεύσουμε την παράδοση» επισημαίνει ο Φρανσουά Κίφερ, παραγωγός από την Ομπερνέ. «Ειδικά στο παζάρι του Στρασβούργου, σε ποσοστό 50%, παρατηρείται το φαινόμενο, προϊόντα που πωλούνται να μην είναι ντόπια, αλλά εισαγόμενα μαζικής παραγωγής, με αποτέλεσμα οι βέροι Αλσατοί να μην πλησιάζουν κι ας συρρέουν οι τουρίστες με τα πούλμαν, μόνο και μόνο για να το επισκεφτούν».
Αφήνοντας, όμως, στην άκρη την ολίγη γκρίνια και τα γιορτινά παζάρια, έχουμε ακόμα να κάνουμε πολλά κι ενδιαφέροντα πράγματα στην Αλσατία, χριστουγεννιάτικα. Άλλωστε, η καταναλωτική μανία ποτέ και πουθενά δεν θα έπρεπε να υπερτερεί της χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας, που, ειδικά εδώ στην Αλσατία, σημαίνει: χαρούμενες συναθροίσεις, τυχαίες συναντήσεις και άσκοπες περιπλανήσεις με άρωμα κανέλας, υπό το αμυδρό φως λαμπιονιών που αναβοσβήνουν!
Πριν, λοιπόν, παρακολουθήσουμε μια συναυλία ή επισκεφτούμε μια έκθεση, πριν δοκιμαστούμε σε ένα εργαστήρι διακοσμητικής, πριν πετάξουμε με τα αερόστατα για να θαυμάσουμε από ψηλά τους ορεινούς όγκους των Βοσγίων και την κοιλάδα του Μίνστερ ή πριν πάρουμε τα βουνά για μια βραδινή βόλτα με συνοδούς, φακούς και ρακέτ στα πόδια για ασφαλές περπάτημα στο χιόνι –μια δραστηριότητα που συνηθίζεται πολύ αυτές τις μέρες- ας χωθούμε σε ένα αλσατικό μπιστρό, να ξεδιψάσουμε με μια μπίρα. Όχι, όμως, μια οποιαδήποτε μπίρα, αν και η Αλσατία φημίζεται για τη ζυθοποιία της. Αλλά τη διάσημη, πικάντικη και γιορτινή «Μπίρα των Χριστουγέννων» που ζυμώνεται μόνο γι΄ αυτήν την περίοδο!
Αυτή είναι η χριστουγεννιάτικη Αλσατία και μας περιμένει να ονειροπολήσουμε… Πότε πότε το έχουμε όλοι ανάγκη…
-Ο στολισμός του χριστουγεννιάτικο έλατου είναι έθιμο γαλλικό, και δη αλσατικό.
Το πρώτο έλατο στολίστηκε το Μεσαίωνα στην αίθουσα συνεδριάσεων των εργατικών συνδικάτων. Δεν ήταν, όμως, τίποτα παραπάνω από ένα κλαδί κρεμασμένο από ένα δοκάρι, τα άκαμπτα φύλλα του οποίου συμβόλιζαν την ελπίδα και τη δύναμη της αναπαραγωγής της ζωής. Στο τέλος του XV αιώνα το έλατο στολίζεται με κόκκινα μήλα, ενώ από τον XVII προστίθενται πουλιά από αλουμινόχαρτο και λίγα χρόνια αργότερα γλυκά, ζαχαρωτά και χρυσά καρύδια. Στο τέλος του XVIII αιώνα κάνει την εμφάνισή του ένα πρωτοποριακό για την εποχή έλατο με περισσότερα γλυκά από ποτέ. Τον XIX αιώνα περιφράσσεται στη βάση του και στολίζεται με τη φάτνη.
Η χρήση κεριών συμπίπτει με τη δυνατότητα ασφάλισης των σπιτιών στις αρχές του ΧΧ αιώνα. Ο στολισμός του έλατου με ηλεκτρικά φωτάκια είναι ένας σημαντικός σταθμός, αλλά μόλις τη δεκαετία του 1950 το χριστουγεννιάτικο δέντρο παίρνει τη σημερινή του μορφή με τις φωτεινές γιρλάντες, τις καμπανούλες και τις μπάλες, που δεν είναι παρά η σύγχρονη εκδοχή του δέντρου με τα κόκκινα μήλα.
εικόνα: alsace
