του Γιάννη Παναγόπουλου //
Πιστεύω πως η Ελένη Καραΐνδρου ανήκει στους ανθρώπους που θέτουν όρους στη ζωή και εκείνη τους κάνει δεκτούς λες και στη θέα τους ξεμένει από επιλογές. Η κορυφαία Ελληνίδα συνθέτρια γνωρίζει την τέχνη της τιμιότητας όταν έρχεται σε διάλογο με τον εαυτό της. Γνωρίζει ότι η “καλλιτεχνική ελευθερία” δεν είναι καπρίτσιο αλλά ρίζα που κρατά την έμπνευσή της ζωντανή. Η Ελένη Καραΐνδρου έχει νέο άλμπουμ “Tous des oiseaux”. Και η συνέντευξη στο σπίτι της στο Μετς ξεκίνησε έτσι. Κοιτούσα τη δισκοθήκη της όταν είπε: “Για κάθε τι μέσα στον χώρο μου υπάρχει μια ολόκληρη ιστορία. Ο πίνακας απέναντι για παράδειγμα…”
-Τι με εκείνον τον πίνακα;
-Ήμουν 19 ετών και ήδη παντρεμένη. Γνωρίστηκα με τον πρώτο μου σύζυγο στο πανεπιστήμιο, σπουδάζαμε Ιστορία και Αρχαιολογία. Μέναμε στους Αμπελόκηπους. Είχα ένα πιάνο και το κοπάναγα αλύπητα εννέα ώρες την ημέρα. Μια μέρα χτύπησε την πόρτα ένα νέο παιδί. Σαν και μένα νέο. Ήταν ο Γιώργος Γεωργιάδης, ένας ζωγράφος. Ήταν γείτονας, ήθελε να δει ποιος ήταν αυτός που χτυπούσε τα πλήκτρα με τόση επιμονή. Περίμενε να δει άντρακλα. Αντίκρισε κορίτσι. Έγινε μέλος της παρέας μας. Φυτοζωούσε. Τότε πρέπει να ήταν 1960, 1961. Το έργο που βλέπεις στον τοίχο είναι ημιτελές. Δοκίμασε να με αποδώσει. Δεν μου το έδειξε ποτέ. Κάποια στιγμή βρέθηκε στο σπίτι του Φίνου. Το κουβαλούσε μαζί του, το ξέχασε εκεί. Τα χρόνια περάσαν. Ήρθε η χούντα, με συλλάβανε, το έσκασα στη Γαλλία. Κάποτε και αφού είχα επιστρέψει στην Αθήνα, 1978 πρέπει να ήταν, με σταμάτησε στο δρόμο μια κοπέλα. Μου είπε πως ήταν ανιψιά του Φίνου και πως σπίτι τους υπήρχε κάτι που μου ανήκει. Απόρησα. Ο Φίνος έμενε κάπου εκεί κοντά στους Αμπελόκηπους. Εκεί τον γνώρισε ο Γιώργος και του ζητήθηκε να τον ζωγραφίσει. Συναντήθηκα με την κοπέλα που σου είπα στην πλατεία Βαρνάβα. Όταν πήρα αυτό το ημιτελές έργο αισθάνθηκα απέραντη συγκίνηση. Είναι όμορφο. Το σπίτι μου είναι γεμάτο πράγματα, αντικείμενα που μέσα τους υπάρχουν ιδέες, στιγμές.
-Η συναισθηματική αξία ενός καλλιτεχνικού έργου μπορεί να είναι μεγαλύτερη της ολοκλήρωσής του;
Ρώτα τον εαυτό σου, εσύ τι βλέπεις στον πίνακα;
-Έχω ήδη ακούσει την ιστορία σου. Δεν μπορώ να πω αν μου αρέσει ή όχι ανεπηρέαστος.
Άλλοι άνθρωποι που δεν γνωρίζουν την ιστορία γύρω από αυτόν τον μισοτελειωμένο πίνακα λένε πως τους αρέσει. Και ύστερα τι με νοιάζει εμένα; Είμαι ένας άνθρωπος με καθαρή γνώμη. Η διαρκής κουβέντα για την αντικειμενικότητα ή την υποκειμενικότητα της τέχνης δεν με αγγίζει καθόλου. Δεν με ενδιαφέρει. Αφήνω τους άλλους να ψάχνονται γύρω από αυτό. Η συνισταμένη των ευαισθησιών μου, των γνώσεών μου και όλα αυτά που με συναποτελούν μού δίνουν τη δυνατότητα να μετέχω σε ένα έργο τέχνης ή όχι. Είτε αυτό είναι μουσικό, είτε ζωγραφικό, είτε ποιητικό. Η ποίηση, όμως, στέκεται στην κορυφή. Ποίηση ήταν και οι ταινίες του Αγγελόπουλου. Ποίηση είναι οτιδήποτε με αγγίζει. Δεν επιδιώκω η μουσική μου να περιγράφει κάτι. Δεν επιδιώκω να γεννά εικόνες και όμως, αυτό πολύ συχνά συμβαίνει όταν την ακούν άλλοι. Δεν έχω γράψει ποτέ για ταινία βλέποντας εικόνες. Προλαβαίνω τους σκηνοθέτες. Μου λένε το όραμά τους και γράφω μουσική εμπνευσμένη από τους διαλόγους μας.
-Είσαι καλή ακροάτρια λοιπόν.
Ναι, είμαι. Ο Χάρολντ Πίντερ είχε πει πως τα πιο σημαντικά κρύβονται πίσω από τις λέξεις. Το σημαντικό πίσω από τις λέξεις δεν είναι μόνο ακουστική εμπειρία. Σε βοηθάει και η όραση και η αφή και η μυρωδιά. Όλα βοηθούν. Θυμάμαι τη συνάντηση με τον Θόδωρο (σ.σ. Αγγελόπουλο) όταν με κάλεσε να κάνουμε το “Ταξίδι στα Κύθηρα”. Μου έλεγε την ιστορία και πήγαινε πάνω – κάτω. Παρατηρούσα τα βήματά του, τα χέρια του, τον τόνο που είχε η φωνή του. Φώτιζε αυτά που ήθελε να φωτίσει. Ύστερα προσπαθούσε να δημιουργήσει εικόνες και εγώ έμπαινα σε αυτό το παιχνίδι. Δεν άκουγα μόνο. Έβλεπα και ένιωθα κιόλας. Ε! φαίνεται πως σε αυτό έχω ταλέντο. Στη ζωή μου ήμουν και είμαι επιλεκτική. Αυτοί με τους όποιους συναντιέμαι και έρχομαι σε διάλογο μαζί τους είναι λίγοι. Ακούω τους ανθρώπους που κάτι μέσα μου λέει να το κάνω. Όταν είσαι επιλεκτικός τότε δίνεσαι απόλυτα σε αυτό που κάνεις. Έχω την εντύπωση πως είμαι ολιγαρκής και αυτάρκης. Ανέκαθεν δεν επεδίωκα, ακόμα και όταν ήμουν νέα, τα μπαρ, τις ανοιχτές μεγάλες συζητήσεις. Τις φορές που το δοκίμασα δεν έβγαινε αποτέλεσμα. Θυμάμαι την εποχή που ήμουν στο Παρίσι. Ήταν μια περίοδος που σε πολιτικό επίπεδο γινόντουσαν τρομερά πράγματα.
-Τι εποχή αυτό;
Το 1967. Γίνονταν τεράστιες συζητήσεις και εγώ πήγαινα να τις παρακολουθήσω παίρνοντας και το παιδί μαζί γιατί δεν είχα πού να το αφήσω. Υπέφερα. Σε ένα δωμάτιο μπορεί να ήταν και 50 άτομα που κάπνιζαν και τα 50.
-Και εσύ;
Αυτό για μένα ήταν πολύ επώδυνο. Το έκανα όμως γιατί ήθελα να δω πού πάει ο κόσμος. Συζητούσαμε για τα διάφορα γεγονότα που συνέβαιναν σε όλη την Ευρώπη. Λίγο αργότερα έπεσε και ο Μάης του 1968. Από όλα αυτά έβγαζα κάποια συμπεράσματα αλλά πιστεύω πως δεν χρειάζεται να είσαι με πεντακόσιους ανθρώπους δίπλα σου για να καταλάβεις τι συμβαίνει. Με τον σύντροφό μου είμαστε 31 χρόνια μαζί. Γνωριστήκαμε μέσα από την τέχνη και είναι ό,τι καλύτερο μου έχει συμβεί στη ζωή. Δεν χρειάζεται να λέμε πολλά. Η ευαισθησία του ενός ακουμπά στην ευαισθησία του άλλου με απεριόριστο σεβασμό. Είναι σκηνοθέτης. Είμαι μουσικός. Είμαστε στον ίδιο χώρο με τις ίδιες αξίες και την ίδια ιδεολογία. Δεν υπήρξα ποτέ κομματικοποιημένη. Δεν ανήκω πουθενά. Ήθελα πάντα να ξυπνάω το πρωί και να αποφασίζω εγώ τη μέρα μου. Είμαι ανήσυχο πνεύμα. Και ήθελα να είμαι πάντα ελεύθερη να αξιολογώ το κάθε τι.
-Αυτή είναι μια αριστερόστροφη σκέψη;
Είναι Καραϊνδρική σκέψη. Αλλά την αριστερά θα την σχολιάσω υιοθετώντας μια φράση του Θόδωρου (σ.σ. Αγγελόπουλου). “Eίμαι αριστερός εν συγχύσει” έλεγε. Ταυτίζομαι με αυτό. Νέο παιδί είχα την παντιέρα του ανθρώπου που ήθελε ν’ αλλάξει τον κόσμο. Πίστευα στα πάντα. Σιγά – σιγά τα πράγματα άρχισαν να σκουραίνουν. Το 1989 με φώναξαν ο Τσίμας και ο Δανίκας να γράψω το σήμα του ραδιοφωνικού σταθμού “902 αριστερά στα fm”. Ήταν, υποτίθεται, η περίοδος που είχε ενωθεί η αριστερά. Γι’ αυτό το έκανα. Για την ενωμένη αριστερά. Πήγα στο Όσλο, βρήκα τον Γιαν Γκαρμπάρεκ και τον Νάνα Βασκονσέλος και έγραψα αυτό το Καλαματιανό στα επτά όγδοα. Τους το έδωσα. Μόλις το πήραν έφαγαν τα μουστάκια τους. Μιλάμε για διχασμό σε όλα τα επίπεδα. Τα βαριέμαι όλα αυτά. Δεν θέλω θολούρα γύρω μου.
//•Το 1975 αφού έφτιαξα τον πρώτο μου δίσκο για τη Μαρία Φαραντούρη “Η Μεγάλη Αγρύπνια” στιχουργοί και στιχουργοί χτύπησαν την πόρτα μου. Ήταν τόσοι πολλοί που αυτή η ιστορία άρχισε να γίνεται εφιάλτης. Τότε κατάλαβα πως δεν μπορώ να λειτουργώ μέσα στο σύστημα. Δεν κάνω συμβόλαια με εταιρείες. Δεν είχα, δεν έχω ατζέντη. Το 1982 θέλησα να κυκλοφορήσω τη “Ρόζα / Περιπλάνηση”. Ένα άλμπουμ που θα περιείχε δύο κινηματογραφικά θέματα, τη “Ρόζα” και την “Περιπλάνηση” που έγραψα για τον Χριστόφορο Χριστοφή. Χτύπησα τις πόρτες των δισκογραφικών εταιρειών. Καμιά δεν απάντησε. Δεν ήθελαν αυτόν τον δίσκο. Δεν είχε μπουζούκια. Δεν είχε αυτό που ήθελαν. Οπότε σήκωσα μπαϊράκι. Έφτιαξα τη δική μου εταιριούλα, την Ηχογραφική Ελένη Καραΐνδρου για να κυκλοφορήσω τον δίσκο μου.//
-Έχεις νέο άλμπουμ. Τι σημαίνει αυτό για σένα;
Πέρασες στον Ιανό τη μέρα που το παρουσιάσαμε;
-Ναι
Ε καλά, δεν άκουσες τίποτα απ’ όσα είπα; Ήσουν συνέχεια έξω για τσιγάρο ε; Λοιπόν αυτό το άλμπουμ περιλαμβάνει δουλειά του τελευταίου ενάμιση χρόνου. Έχει δύο έργα ολοκληρωμένα. Το ένα είναι η μουσική που έγραψα για το Tous des Oiseaux. Ένα θεατρικό έργο που γράφτηκε από έναν άνθρωπο καταπληκτικό. Τον Λιβανοκαναδό Wajdi Mouawad. Η ιστορία του είναι συγκλονιστική. Έφυγε από τον Λίβανο σε ηλικία δέκα ετών για να αποφύγει τον εμφύλιο. Η οικογένειά του είναι Χριστιανοί Μαρωνίτες. Πιστεύουν πως έρχονται από τους αρχαίους Φοίνικες, μισούν τους Εβραίους και τους Άραβες. Ο Wajdi πήγε στη Γαλλία ως πρόσφυγας. Όταν η οικογένειά του δεν μπόρεσε να ανανεώσει τα χαρτιά της έφυγε στον Καναδά. Εκεί σπούδασε, δούλεψε, διηύθυνε θέατρα. Η Γαλλική ακαδημία τον βράβευσε για το σύνολο του έργου του. Τον κάλεσε να διευθύνει το, για μένα, καλύτερο θέατρο του Παρισιού. Το Εθνικό Θέατρο La Colline. Ο άνθρωπος είναι και συγγραφέας και σκηνοθέτης και ηθοποιάρα. Μόλις έγινε διευθυντής ήρθε και με βρήκε εδώ. Ήθελε να γράψει ένα έργο βιωματικό μέχρι το κόκκαλο. Που εντός του θα προσπαθούσε να αποκαταστήσει πράγματα που τον βασανίζουν μέσα από τη σκοπιά του φιλειρηνιστή.
-Μέσω θεάτρου να νικήσει τα φαντάσματα του;
Ναι. Είναι ένας άνθρωπος που πιστεύει στη συμφιλίωση. Θέλει τα πράγματα που ένιωσε και βίωσε ως παιδί να τα βγάλει προς τα έξω. Ήμουν στην πρεμιέρα του έργου και είδα τον πρέσβη του Ισραήλ να κάθεται δίπλα στον πρέσβη της Παλαιστίνης. Με πήρε τηλέφωνο και ο Γαβράς που δεν έχω ιδιαίτερη σχέση μαζί του. Δήλωσε ταραγμένος βλέποντας αυτή την καταπληκτική παράσταση. Μου είπε πως ο Wajdi για τη Γαλλία είναι ένας ήρωας. Εκεί που ολοκλήρωνα τη μουσική για το Tous des Oiseaux με πήρε τηλέφωνο ο Ιρανός σκηνοθέτης και ηθοποιός Payman Maadi. Ο δημιουργός του “Ένας Χωρισμός”. Είπε πως θα ήθελε μουσική μου στην ταινία του “Bomb, a love story”. Θέμα της είναι η ιστορία μιας γειτονιάς στην Τεχεράνη που βομβαρδίζεται από τις δυνάμεις του Σαντάμ Χουσεΐν. Ήρθε στην Αθήνα τον Γενάρη του 2018 και άκουσε τη μουσική που έγραψα. Ενθουσιάστηκε. Σε αυτόν έχω γράψει και δύο μουσικά θέματα που αγαπώ πάρα πολύ “Το βαλς της ελπίδας” και “Το Θέμα της Συμφιλίωσης”.
-Έχεις κρατήσει τη δική σου πορεία στο πέρασμα του χρόνου…
Άσε, δεν χρειάζεται να τελειώσεις την ερώτηση. Το 1975 αφού έφτιαξα τον πρώτο μου δίσκο για τη Μαρία Φαραντούρη “Η Μεγάλη Αγρύπνια” στιχουργοί και στιχουργοί χτύπησαν την πόρτα μου. Ήταν τόσοι πολλοί που αυτή η ιστορία άρχισε να γίνεται εφιάλτης. Τότε κατάλαβα πως δεν μπορώ να λειτουργώ μέσα στο σύστημα. Δεν κάνω συμβόλαια με εταιρείες. Δεν είχα, δεν έχω ατζέντη. Το 1982 θέλησα να κυκλοφορήσω τη “Ρόζα / Περιπλάνηση”. Ένα άλμπουμ που θα περιείχε δύο κινηματογραφικά θέματα, τη “Ρόζα” και την “Περιπλάνηση” που έγραψα για τον Χριστόφορο Χριστοφή. Χτύπησα τις πόρτες των δισκογραφικών εταιρειών. Καμιά δεν απάντησε. Δεν ήθελαν αυτόν τον δίσκο. Δεν είχε μπουζούκια. Δεν είχε αυτό που ήθελαν. Οπότε σήκωσα μπαϊράκι. Έφτιαξα τη δική μου εταιριούλα, την Ηχογραφική Ελένη Καραΐνδρου για να κυκλοφορήσω τον δίσκο μου.
-Χωρίς χρηματοδότηση;
Χωρίς τίποτα. Μόνη το τύπωσα σε δύο χιλιάδες αντίτυπα. Και οι αδελφοί Φαληρέα το πήραν και το πούλησαν. Με τη φίλη μου τη Μελίνα την Τανάγρη πουλούσαμε δίσκους στα σινεμά. Αυτό που έκανα, να κυκλοφορήσω άλμπουμ με τη δική μου τρέλα, με καθιέρωσε. Δεν ήταν και λίγο να πουλήσεις 2000 δίσκους έτσι από το πουθενά. Έδειξα από την αρχή πως ήμουν ανένταχτη. Αυτός ο δίσκος περιείχε κομμάτια σαν την Άρια της Ρόζας που την τραγούδησα εγώ. Ο Μάνφρεντ Άιχερ – σ.σ. ιδρυτής της δισκογραφικής εταιρείας ECM – την έβαλε στο άλμπουμ “Μusic for Films”. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Υπάρχει και κάτι που είναι πιο τρελό. Σ’ εκείνο το άλμπουμ υπάρχει και το τραγούδι “Ελεγεία της Ρόζας”. Δεν το πήρε μόνο ο Άιχερ, το πήρε και ο Τζορτζ Μίλερ για το Mad Max φέτος. Θέλω να πω ότι πως δεν είναι τυχαίο που εγώ πίστεψα τόσο πολύ σε αυτή τη μουσική και την κυκλοφόρησα μόνη μου. Είχα πάρει βραβείο και στο φεστιβάλ κινηματογράφου και τότε καμία εταιρεία δεν ενδιαφέρονταν. Μετά άρχισαν να τρέχουν πίσω μου.
-Οι φίλοι σου σε στήριξαν τουλάχιστον;
Δεν έχω από κανέναν παράπονο. Και οι φίλοι μου με στήριξαν και ο τύπος. Ένα πρόσωπο που έχει γράψει πολλά για μένα και δεν θα τον ξεχάσω ποτέ ήταν ο γιος του Χάρρυ Κλυνν.
-Ο Νίκος Τριανταφυλλίδης;
Ναι. Δεν μπορείς να φανταστείς τι έγραψε για μένα εκείνος και ο Γιώργος Χαρωνίτης.
-Έχεις εξηγήσει γιατί το έκαναν;
Όχι. Δεν είναι απαραίτητο να εξηγηθούν τα πάντα. Και δεν πειράζει αν δεν το γνωρίζω. Κάτι τους άγγιξε. Απλό δεν είναι;
Δείτε & Ακούστε
πηγή: fileleftheros.gr
