Πόσο καλά γνωρίζεις τον Σεργκέι Αϊζενστάιν;
Τα βασικά δεν σου είναι άγνωστα. Τα έχει αποθεώσει η παγκόσμια κινηματογραφική σκηνή. Γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1898 στη Ρίγα της Λετονίας, πέθανε στις 11 Φεβρουαρίου 1948 στη Μόσχα. Ήταν σκηνοθέτης ταινιών όπως ο «Οκτώβρης» (1928), το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» ήταν και θεωρητικός του κινηματογράφου. Σχεδίασε επίσης σκηνικά για θεατρικές παραγωγές.Ήταν ένας από τους πρωτοπόρους του σοβιετικού αλλά και παγκόσμιου κινηματογράφου.
Αυτό που δεν γνωρίζουμε, ή το γνωρίζουν λίγοι, είναι πως η σχεδιογραφία του ήταν μεγαλύτερη από το αναμενόμενο.
Πριν λίγα χρόνια η γκαλερί Alexander Gray στη Νέα Υόρκη φιλοξένησε τολμηρά σχέδια που έφτιαξε αυτή η μεγάλη προσωπικότητα του κινηματογράφου.
Παρατηρώντας τα βλέπουμε συζεύξεις ανθρώπων και φυτών. Πολλοί λένε πως παρουσιάζουν ένα ανήθικο χιούμορ. Είναι εικόνες που ξεπερνούν την πάγια αυστηρότητα των ταινιών του μεγάλου σκηνοθέτη. Τα σχέδια του δεν χωρούν αμφισβήτηση. Μιλάμε για κάπου στις 5000 εικόνες. Είναι πολλές για να μπουν στο πλυντήριο του αμφιλεγόμενου.
Οι Θαυμαστές των ταινιών του Αϊζενστάιν που μπορεί να μην γνωρίζουν κάτι για αυτά τα, ας τα αποκαλέσουμε, μυστικά του σχέδια ίσως σοκαριστούν από την αχαλίνωτη, ερωτική, φαντασία του. Είναι εικόνες που έστειλε Γάλλος συλλέκτης στη Νεοϋορκέζικη γκαλερί που τα εκθέτει. Πολλοί από τους θεατές τους ίσως ξεσπάσουν σε γέλια βλέποντας σαδομαζοχιστικές ομοφυλοφιλικές εικόνες ή επαφές, σεξουαλικού περιεχομένου, ανάμεσα σε ανθρώπους και ζώα ή ανάμεσα σε κουνέλια και αλιγάτορες (!).
Προφανώς και τα σχέδια του Αϊζενστάιν δεν είναι επιπέδου Λεονάρντο Ντα Βίντσι ή Μικελάντζελο. Μας αφήνουν να υποθέσουμε όμως πως γνώριζε ότι το δράμα είναι μέρος της ψυχαγωγίας του κοινού. Και, μεγεθύνοντας την παραπάνω άποψη, πως γνώριζε την τέχνη της κωμωδίας. Οι ήρωες των σχεδίων του δέχονται όλα τα είδη σεξουαλικότητας. Ακόμα και τα πιο ακραία. Ο ίδιος ο Αϊζενστάιν ήταν αμφιφυλόφιλος. Η ακραία κωμικότητα των σχεδίων του φτάνει στο σημείο να παρουσιάζει έναν επίσκοπο να συνουσιάζεται με το καμπαναριό εκκλησίας. Φαντασία χωρίς σύνορα; Διάθεση προσβολής; Ίσως και τα δύο;
-Στις ζωγραφιές του ο διάσημος κινηματογραφιστής απέφυγε τις άμεσες αναφορές στην πολιτική. Έζησε στη Σοβιετική Ένωση επί Στάλιν.
-Μελετητές του έργου του έχουν την άποψη πως τα σχέδια που παρουσιάζονται σήμερα φαίνεται να «γεννήθηκαν» από την εποχή που ζούσε στο Μεξικό, όταν εργάστηκε στην ημιτελή ταινία ¡Que Viva Mexico! Ένα επικό φιλμ που μιλούσε για την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας.
-Ο Αϊζενστάιν (1898 – 1948) κλήθηκε πίσω στη Ρωσία από τον Στάλιν το 1932. Τα σχέδια που παρουσιάζονται σήμερα ανακαλύφθηκαν και κατασχέθηκαν από τις τελωνειακές αρχές των Η.Π.Α. Ο Upton Sinclair, ένας από τους ανθρώπους του αμερικανικού δημοσίου, που ασχολήθηκε με την περίπτωσή του χαρακτήρισε τις εικόνες του αηδιαστικές. Πριν επιστρέψει στη Σοβιετική Ένωση ο Αϊζενστάιν έδωσε προς πώληση κάποια από τα σεξουαλικού περιεχομένου σχέδιά του στον καλλιτεχνικό ντίλερ John Becker. Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς του το πήρε μαζί του στη Ρωσία.
-Το 1934 η ομοφυλοφιλία στην Ρωσία ποινικοποιήθηκε. Ο Αϊζενστάιν δοκίμασε να παντρευτεί. Κάποιοι λένε πως αυτό έγινε μετά από παραγγελία του Στάλιν. Ο γάμος δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Το ζευγάρι δεν έζησε ποτέ μαζί. Προφανώς και η υπηρεσία KGB γνώριζε τα πάντα για τη ζωή του καλλιτέχνη, άλλωστε αυτή ήταν η δουλειά της, όμως δεν στάθηκε εμπόδιο στην ανάθεση από το κράτος της Ε.Σ.Σ.Δ. στο γύρισμα ταινιών από εκείνον. Η ανοχή της στο άσεμνο, στην περίπτωση του συγκεκριμένου δημιουργού, ήταν χαρακτηριστική.
–Σήμερα το μουσείο «Ερμιτάζ» στην Αγία Πετρούπολη κατέχει ένα σημαντικό αριθμό σχεδίων, με σεξουαλική θεματολογία, του Αϊζενστάιν. Πότε όμως δεν τα έχει εκθέσει στη Ρωσία. Εκεί όπου κράτος και εκκλησία καταδικάζουν συστηματικά την ομοφυλοφιλία ή οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί άσεμνο.
