επιμέλεια Ελένη Σωτάκη //
Η διαφορετικότητα της νοημοσύνης – Η ιδέα που έχουν οι άνθρωποι για τη νοημοσύνη δεν είναι στατική ούτε καθολική.
Ο μαθητής που παίρνει άριστα στο σχολείο, ο κάτοχος πανεπιστημιακών τίτλων, ο επιτυχημένος επιχειρηματίας, ο ιδιοφυής καλλιτέχνης, ο χαρισματικός ηγέτης, ο εκκεντρικός ερευνητής αποτελούν μόνο κάποιες φιγούρες, στις οποίες παραδοσιακά αποδίδεται μια υψηλή νοημοσύνη.
Ακολουθούν 11 τρόποι στους οποίους αναδεικνύεται ένας διαφορετικός τύπος νοημοσύνης.
1. Ενσυναίσθηση
Η ενσυναίσθηση, που συνήθως περιγράφεται ως η ικανότητα να βιώνει κανείς πράγματα από την οπτική γωνία κάποιου άλλου, είναι βασικό χαρακτηριστικό της συναισθηματικής νοημοσύνης.
Η συναισθηματική νοημοσύνη αναφέρεται στην ικανότητα κατανόησης των συναισθημάτων και έκφρασής τους με υγιείς και παραγωγικούς τρόπους.
Τα άτομα με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη έχουν γενικά πολύ καλή επίγνωση του τι σκέφτονται και αισθάνονται και οι άλλοι, όσο και οι ίδιοι.
Η ενσυναίσθηση μπορεί επίσης να εμφανιστεί ως βαθύτερο επίπεδο σκέψης και αποδοχής των ποικίλων εμπειριών των άλλων.
2. Ανάγκη για απομόνωση
Ο προσωπικός χρόνος για χαλάρωση και ηρεμία μπορεί να δείχνει μια τάση εσωστρέφειας, ταυτόχρονα όμως συνδέεται και με την ευφυΐα.
Αυτό δε σημαίνει ότι οι έξυπνοι άνθρωποι δε συμπαθούν άλλους ανθρώπους ή έχουν λίγους φίλους.
Έχει περισσότερο να κάνει με το ότι η εσωστρέφεια συνοδεύει συχνά την ανάγκη για περισυλλογή, ονειροπόληση, δημιουργικότητα, καλλιέργεια μιας ικανότητας μέσω της εξάσκησης, μελέτη και γενικότερα την τάση για ενδοσκόπηση και αυτογνωσία.
3. Ισχυρή αίσθηση του εαυτού
Το να αναγνωρίζει κανείς τι χρειάζεται από τις αλληλεπιδράσεις του με τους άλλους είναι μόνο ένα μέρος της αυτογνωσίας.
Η προσωπική αίσθηση ταυτότητας έχει να κάνει με αναγνώριση από τη μεριά του ατόμου των βασικών χαρακτηριστικών και ικανοτήτων του, των αξιών του, των στόχων και επιθυμιών του.
Μια καλά ανεπτυγμένη αίσθηση του εαυτού σηματοδοτεί ένα υψηλό επίπεδο νοημοσύνης. Το άτομο νιώθει ασφάλεια και αυτοπεποίθηση, κάνει επιλογές που αντικατοπτρίζουν τις πεποιθήσεις του.
Μπορεί να χρειαστεί χρόνος για να ανακαλύψει κάποιος όλα αυτά τα πράγματα για τον εαυτό του, ώστε να είναι σε θέση να εκφράζει τον εαυτό του ελεύθερα, να θέτει και να τηρεί τα όριά του, να επιλέγει μια διαδρομή που ευθυγραμμίζεται με τον προσωπικό του κώδικα.
4. Επιθυμία για γνώση
Το άτομο δεν αρκείται σε απλές εξηγήσεις. Απολαμβάνει την ανάγνωση, την τέχνη, την εξερεύνηση άλλων γλωσσών και πολιτισμών. Κάνει ερωτήσεις που φτάνουν στην καρδιά ενός ζητήματος, αναζητά καινούργια ενδιαφέροντα, είναι περίεργο για τη φύση και τη λειτουργία των πραγμάτων.
Έχει ανοιχτή σκέψη και ευελιξία. Εμφανίζει σκεπτικισμό στα δόγματα και είναι πρόθυμο να αμφισβητήσει στερεότυπα, ακόμα και δικές του πεποιθήσεις.
Η περιέργεια, σε όλες τις μορφές της, φαίνεται στενά συνδεδεμένη με τη νοημοσύνη.
5. Παρατηρητικότητα και καλή μνήμη
Η παρατηρητικότητα συνδέεται με την ευφυΐα, όπως και η μνήμη και η ικανότητα επεξεργασίας αποθηκευμένων πληροφοριών.
Στην πραγματικότητα, η ικανότητα παρατήρησης και απομνημόνευσης μπορεί να σχετίζεται με διαφορετικούς τύπους νοημοσύνης, όπως η χωρική-οπτική νοημοσύνη και τη λεκτική-γλωσσική νοημοσύνη.
Μια βαθιά κατανόηση της φύσης μπορεί ακόμη και να είναι ένας τύπος νοημοσύνης, καθώς μπορεί να εμφανιστεί, για παράδειγμα, ως έμφυτη ικανότητα αναγνώρισης μοτίβων ή αλλαγών σε ένα φυσικό περιβάλλον.
6. Σωματική μνήμη
Η νοημοσύνη μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε ένα φυσικό πλαίσιο. Ίσως δεν μπορεί να εξηγήσει κανείς πώς να φτάσει σε ένα συγκεκριμένο μέρος, αλλά τα πόδια του γνωρίζουν τον δρόμο – παρόλο που μπορεί να έχει να πάει εκεί χρόνια.
Κάποιος άλλος μαθαίνει αμέσως περίπλοκα χορευτικά βήματα.
Η υψηλή κιναισθητική νοημοσύνη μπορεί να μεταφράζεται σε καλύτερη επιδεξιότητα και συντονισμό. Μπορεί να κάνει τα άτομα ικανά για υψηλές επιδόσεις στον αθλητισμό και σε άλλες σωματικές δραστηριότητες, αλλά μπορεί επίσης να υποδηλώνει και την ικανότητα για λεπτές κινήσεις.
7. Ανθεκτικότητα στις προκλήσεις της ζωής
Η ζωή δεν είναι απλή και μερικοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη ευκολία τις ανατροπές και τις πολυπλοκότητες του ανθρώπινου βίου.
Η προσαρμοστικότητα είναι βασικό συστατικό της νοημοσύνης. Περιγράφει την ικανότητα αντιμετώπισης νέων καταστάσεων και γεγονότων. Αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί επίσης να συνδεθεί με την ανθεκτικότητα, που είναι η ικανότητα ανάκαμψης από τις αντιξοότητες, την αντοχή μπροστά στην αβεβαιότητα και τη διάθεση για προχώρημα.
Αυτά τα χαρακτηριστικά καταδεικνύουν ευφυΐα – ειδικά όταν συμβαδίζουν με αίσθηση του χιούμορ ακόμα και στα δύσκολα.
Έρευνα του 2017 συνδέει την ικανότητα του χιούμορ με υψηλή νοημοσύνη, ενώ έρευνα του 2011 συνδέει το χιούμορ και με τη δημιουργικότητα.
8. Ικανότητα για ψυχραιμία και ηρεμία
Οι δεξιότητες στο επίπεδο των διαπροσωπικών σχέσεων δείχνουν επίσης υψηλή νοημοσύνη, όπως η ικανότητα για επίλυση συγκρούσεων και ανάκτησης της αρμονίας μέσα στις σχέσεις.
Το άτομο είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τη γλώσσα του σώματος, τα συναισθήματα και τα δυναμικά που αναπτύσσονται μεταξύ των ανθρώπων. Χρησιμοποιεί αυτές τις πληροφορίες για να κάνει τις κατάλληλες ερωτήσεις και να ακούει με ενσυναίσθηση, ώστε να έχει μια ολοκληρωμένη, ψύχραιμη και αντικειμενική εικόνα.
Ενθαρρύνει τον διάλογο και την εξέταση άλλων προοπτικών και εναλλακτικών.
Βοηθά στη στρατηγική πιθανών λύσεων στο πρόβλημα.
Το ταλέντο στις ανθρώπινες σχέσεις μπορεί να μη μεταφράζεται αυτόματα σε ακαδημαϊκή ιδιοφυΐα. Ωστόσο, οι περισσότεροι θα συμφωνούσαν ότι είναι μια χρήσιμη μορφή νοημοσύνης.
9. Γνήσιο ενδιαφέρον και ανησυχία για το τι συμβαίνει στον κόσμο και τους άλλους
Η ανησυχία, σε βασικούς όρους, ισοδυναμεί με την προετοιμασία για την πιθανότητα κάτι δυσάρεστου. Οι άνθρωποι που ζουν με άγχος γενικά ξοδεύουν πολύ χρόνο ανησυχώντας, ακόμη και για πράγματα που αναγνωρίζουν ως απίθανο να συμβούν ή ανησυχούν πολύ λιγότερο.
Αυτό μπορεί να φαίνεται κάπως αντιφατικό, αλλά ας λάβουμε υπόψη αυτές τις πιθανές εξηγήσεις:
Οι έξυπνοι άνθρωποι δεν ξοδεύουν χρόνο ανησυχώντας για πράγματα που γνωρίζουν ότι είναι απίθανο να συμβούν. Μπορεί επίσης να αισθάνονται πιο ασφαλείς στην ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν τυχόν προκλήσεις που προκύπτουν. Ως αποτέλεσμα αυτής της εμπιστοσύνης, έχουν λιγότερο άγχος.
Από την άλλη πλευρά, μπορεί να περνούν περισσότερο χρόνο ανησυχώντας επειδή έχουν εκτενή γνώση πιθανών απειλών και θέλουν να προετοιμαστούν για κάθε πιθανότητα. Αυτή η ανησυχία μπορεί να περιλαμβάνει σενάρια διαχείρισης και αντιμετώπισης της κατάστασης ή αποφυγής προβλημάτων.
Οι άνθρωποι τείνουν να βλέπουν το άγχος ως αρνητικό γνώρισμα, αλλά αυτό επισκιάζει και έναν ουσιώδη ρόλο του άγχους: την αναγνώριση και την αντιμετώπιση του κινδύνου.
Το ανεξέλεγκτο άγχος μπορεί ωστόσο να έχει απολύτως αρνητικό αντίκτυπο στις σχέσεις και τη γενική ευεξία, οπότε είναι καλύτερο να αναζητά κανείς βοήθεια όταν δυσκολεύεται να το διαχειριστεί μόνος.
10. Καλή διαχείριση των συναισθημάτων
Τα επώδυνα ή ανεπιθύμητα συναισθήματα είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι της ζωής. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται κανείς αυτά τα συναισθήματα μπορεί να πει πολλά για τη συναισθηματική του νοημοσύνη.
Σε γενικές γραμμές, τα άτομα με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη μπορούν: να αναγνωρίσουν σύνθετα συναισθήματα, να καταλάβουν πώς αυτά τα συναισθήματα επηρεάζουν τις επιλογές και τη συμπεριφορά τους, να ασκήσουν αυτοέλεγχο και να εκφράσουν τα συναισθήματα σε κατάλληλες στιγμές με ασφαλείς και υγιείς τρόπους
Όπως και άλλες πτυχές της συναισθηματικής νοημοσύνης, η ικανότητα ρύθμισης των συναισθημάτων είναι κάτι που αναπτύσσεται και κατακτάται με προσπάθεια και αυτογνωσία.
11. Ένα κατοικίδιο
Ένα κατοικίδιο ζώο φαίνεται να έχει θετικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία.
Άτομα με κατοικίδια συχνά: νιώθουν λιγότερο μοναξιά, είναι ευκολότερο να διαχειριστούν το άγχος, βιώνουν λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης
Η επικοινωνία και η επαφή με ένα ζώο μοιάζει με έναν εσωτερικό διάλογο που βρίσκει ανταπόκριση. Προσφέρει ανακούφιση και τρυφερότητα και βοηθά στη ρύθμιση των συναισθημάτων που, όπως αναφέρθηκε ήδη, είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό συναισθηματικής νοημοσύνης.
