Κριτική | «Μήδεια» από τον Simon Stone: «…συμβαίνει και στ’ αλήθεια». Ο Simon Stone, με εξορθολογισμένη χρήση μέσων τόσο δραματουργικών, όσο και τεχνολογικών, δεν επιτυγχάνει μόνο μια αξιοθαύμαστη ισομέρεια, αλλά μετατρέπει το πάθος σε μια σκηνική αρμονική αντίστιξη
«Ο μύθος του ανθρώπου είναι κοινός» είχε γράψει ο αείμνηστος Πάρις Τακόπουλος, και ήρθε αυτή η παράσταση, η «Μήδεια» από τον Simon Stone και το Internationaal Theater Amsterdam στο Παλλάς από το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, να τον επιβεβαιώσει με τον πλέον εύσχημο τρόπο.
Γιατί σε αυτήν την παράσταση, δεν έχουμε απλά μια μετεγγραφή του μυθολογικού υλικού του Ευριπίδη, αλλά με αφορμή αυτό, μια αναπαράσταση ζωής, μια ανα-βίωση μιας ψυχής βουτηγμένης στο πάθος και στην εμμονή. Το ερώτημα αν η Μήδεια ως σύμβολο είναι παλιό και ξεπερασμένο αποδεικνύεται νόθο και επίπλαστο.
Η ιστορία, δεν έχει και τόση σημασία, είναι όλα γνωστά, όσο κι αν αυτή εφορμάται από το πραγματικό γεγονός μιας γιατρού από το Τέξας, όπου δολοφόνησε τον σύζυγό της και τα δύο από τα τρία παιδιά της, γιατί έχανε ό,τι θεωρούσε κερδισμένο. Έχει όμως μεγάλη σημασία, το πώς πραγματώθηκε σκηνικά, το πώς ανδρώθηκε η παράσταση μέσα από τη δραματουργία της και τις κορυφαίες ερμηνείες.
Το ξεκάθαρο λευκό της σκηνής, το αδειασμένο μυαλό, η κενότητα και παράλληλα η νοσηρότητα δίνει το πνεύμα της. Αθωότητα; Όχι. Μια εκφυλισμένη καθαρότητα που σύντομα θα «καρβουνιάσει». Έτσι, η σκηνή γίνεται μεταφορικά, το επιστημονικό πεδίο της μελέτης του αισθήματος της εγκατάλειψης . Εκεί, η Άννα-Μήδεια θα επιχειρήσει να αναλάβει τα ηνία των συγκρουσιακών δυνάμεων λογικής και παραλογισμού. Διαβάζοντας τις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου, θα οδηγηθεί, εκούσα-άκουσα, στη δική της μεταμόρφωση, στη δική της βασανιστική πορεία προς τη δική της κάθαρση (με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει)
Η δραματουργία του Peter Van Kraaij αποτελεί ένα γερό οικοδόμημα, δεμένο, συμπαγές και τόσο άρτιο. Όλος ο μύθος, υπάρχει εδώ στη σύγχρονη ιστορία, χωρίς καμία απορία, χωρίς κανένα ερωτηματικό, χωρίς κανένα κόκκινο μελάνι, χωρίς καμία υπογράμμιση. Ο Simon Stone, με εξορθολογισμένη χρήση μέσων τόσο δραματουργικών, όσο και τεχνολογικών, δεν επιτυγχάνει μόνο μια αξιοθαύμαστη ισομέρεια, αλλά μετατρέπει το δαιμόνιο πάθος σε μια σκηνική αρμονική αντίστιξη. Η σκηνική επαναφορά, το φλάσμπακ, η μεταβλητή αφηγηματική τεχνική (πότε πρωτοπρόσωπη σαν σκέψη, πότε δευτεροπρόσωπη σαν υπενθύμιση, πότε τριτοπρόσωπη σαν ανάμνηση) σε συνδυασμό με τους λιτούς, γήινους διαλόγους, η εισβολή της μιας σκηνής στην άλλη, τα παράλληλα «εδώ» κι «εκεί», «τότε» και «τώρα» που συμβαίνουν όλα ταυτόχρονα, η κινηματογράφηση της ρυτίδας, της έκφρασης, της απόγνωσης, η αυθάδικη καθημερινή γλώσσα, δημιουργούν με ένα μοναδικό τρόπο όλο αυτό το καινοφανές κάδρο της βιαιότητας και της σκληρότητας, χωρίς αυτό να εκμαιεύεται και να εκβιάζεται από την εικόνα. Δεν υπάρχει καμία σκηνή ωμης βίας κι όμως η παράσταση είναι τόσο ωμή και σκληρή που καταφέρνει να κάνει κόμπο το «είναι» του θεατή.
Είναι βέβαια και οι ερμηνείες. Ανεπιτήδευτα ωμές, ρεαλιστικά αποτυπωμένες , μέσα σε μια ένζωη απλότητα χωρίς όμως καμία απλούστευση. Η ερμηνεία της Marieke Heebink, εξαντλητικά μελετημένη σε κάθε λέξη, ανάσα, έκφραση, ξεπερνά τη δραματουργική καθοδήγηση και στέκεται απέναντι στη Μήδεια με τρόπο οικείο, γνώριμο, καθημερινό. Θαυμάσαμε εξίσου όλους τους ηθοποιούς σε αυτό το κοινό υποκριτικό σύμπλεγμα , κάνοντας ειδική μνεία στα δύο νεαρά αγόρια.
Δε θα μπορούσαμε να αποφύγουμε τις σκέψεις, για το Contemporary Ancients, αυτήν την τόσο χρήσιμη θεματική ενότητα του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου,, που έχει παγιδευτεί σε μια τόσο θανατηφόρα αυτοαναφορικότητα συγγραφέων που απλά αναλαμβάνουν έργα-εργολαβίες. Γιατί η αλήθεια είναι, αυτό το βασάνισμα πένας , δραματουργίας και σκηνικής αποτύπωσης, στα τόσα χρόνια ούτε τα είδαμε και –κυρίως- ούτε καν μελετήσαμε την αποτυχία τους. Απλά τα πληρώσαμε.
Η παράσταση παίζεται 9, 10, 11 Ιουλίου στο Θέατρο Παλλάς στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου
Κείμενο / Σκηνοθεσία Simon Stone
Μετάφραση / Δραματουργία Peter Van Kraaij
Μετάφραση Vera Hoogstad
Σκηνογραφία Bob Cousins
Σχεδιασμός φωτισμού Bernie van Velzen
Σχεδιασμός ήχου Stefan Gregory
Κοστούμια An D’Huys
Παίζουν Marieke Heebink, Alexander Elmecky, Bart Slegers, Eva Heijnen, Evgenia Brendes, Leon Voorberg, Mente Wijsman, Fedy Bakker
