Τα όσα έχουν προηγηθεί της παράστασης-λυρικής μεταφοράς της ταινίας του Πάνου Χ. Κούτρα «Στρέλλα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, είναι λίγο πολύ γνωστά. Η ακύρωση της αρχικής διανομής (είχε ανακοινωθεί ο Γιώργος Ιατρού, ο οποίος τελικά περιορίστηκε στο ρόλο της drag πεσόνας του, Νίνας Νέι), η αγωνιώδης αναζήτηση τρανς ηθοποιού-τραγουδίστριας για τον κεντρικό ρόλο (θα τολμήσω να κάνω τη σύγκριση, έμοιαζε σαν αγώνας συγκέντρωσης του ποσού για γραμμάτιο που έχει λήξει και διαμαρτύρεται), παραιτήσεις συμβούλων, δηλώσεις, εγκλήσεις και αντεγκλήσεις, μαραθώνιες και μακρόχρονες ακροάσεις, μόνο και μόνο για να πληροί η παραγωγή την απαραίτητη «πολιτική ορθότητα» που έχει προβάλλει ως ψυχαναγκαστική πλέον τάση σε κύκλους των παραστατικών (και όχι μόνο) τεχνών. Και εδώ θα βάλω μόνο έναν αστερίσκο (γιατί το θέμα δεν μπορεί να περιοριστεί και εξαντληθεί σε ένα μονόστηλο) υπογραμμίζοντας ότι αυτή η περίφημη «πολιτική ορθότητα» για την οποία πλείστοι όσοι ομνύουν στο όνομά της, αξία έχει μόνο αν στοχεύει στην ουσία και στο μεδούλι της κοινωνικής διαδικασίας, και όχι όταν εργαλειοποιείται σαν συμβατικό τσιτάτο βιτρίνας, συντεχνιακό αίτημα ή (και) κλείσιμο ματιού στο ταμείο.
Και σε αυτό ακριβώς είναι που χωλαίνει η όλη προσπάθεια. Κυνηγώντας όχι το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα ως όφειλε, αλλά την αγχώδη ικανοποίηση των νέων στερεοτύπων που σερβίρονται ως πανάκεια από δικαιωματιστές του χώρου (για να θυμηθώ το αίτημα που υποβλήθηκε σε αντίστοιχη συζήτηση του Εθνικού Θεάτρου περί ίσης διανομής ρόλων και στα τρία φύλα σε κάθε παράσταση, ανεξαρτήτως επιταγών ή προδιαγραφών του έργου και του συγγραφέα), αυτή η παράσταση ήταν καταδικασμένη εξαρχής να βουλιάξει στις ίδιες τις αρχές της: Επιλέγοντας για πρωταγωνίστρια (Λέτα Κάππα) μια μη λυρική τραγουδίστρια, που αδυνατούσε να υποστηρίξει τον ρόλο και τις απαιτήσεις του τόσο υποκριτικά, όσο και φωνητικά, αλλά και εκφραστικά. Με την πρόκριση από τον σκηνοθέτη Γιώργο Κουτλή, μιας παράπλευρης alter-ego παρουσίας, της Μαρίας Κάλλας συγκεκριμένα (η Αναστασία Κότσαλη στο ρόλο με συνέπεια, τάλαντο και ικανότητα) ως αναγκαστικής λύσης ώστε η παράσταση να σηκωθεί από την αυτό-τρικλοποδιά της και να «περπατήσει». Λύση που όσο και αν ο ίδιος προσπαθεί να την υπερασπιστεί, καταδίκασε ακόμα περισσότερο την προσπάθεια αφού πλέον η Λέτα Κάππα είχε να αντιμετωπίσει όχι μόνο την αναπόφευκτη σύγκριση με την υπέροχη Μίνα Ορφανού της ταινίας αλλά την εκ των πραγμάτων σκηνική υπεροχή της Αναστασίας Κότσαλη, παρόλο που σε πολλές στιγμές χανόταν σχεδόν σκανδαλωδώς στο περιθώριο των σκηνικών ορίων χαρίζοντάς μας μόνο τη φωνή της.
Ο Γιώργος Κουτλής στάθηκε με έκδηλη αμηχανία στο σύνολο της παράστασης, προφανώς αδυνατώντας να ξεπεράσει τις παγίδες της. Και πως όχι με τόσο έντονες και αγεφύρωτες αντιθετικές επιλογές. Μεγάλες παύσεις, πολλές και μικρές σκηνές που δεν βοήθησαν στην οικονομία και το «δέσιμο, καθηλώνουν την παράσταση σε ομηρία έλλειψης ρυθμού και παλμού. Πολλές φορές η επικοινωνία με τη σκηνή μοιάζει να χάνεται οριστικά, δημιουργώντας κενά στη ροή της.
Ο Διονύσης Τσαντίνης, στο ρόλο του πατέρα-εραστή επιτελεί μια μετριοπαθή και χωρίς πάθος ερμηνεία, φέρνοντας το ρόλο σε μια αμήχανη διάσταση με την ουσία του, την αντισυμβατική και ανατρεπτική τοποθέτησή του στα στερεοτυπικά κοινωνικά όρια. Δεν είναι τόσο απλή, εύκολη και χωρίς κόστος η (εξωφρενική) μετάβαση από τον ρόλο του πατέρα στον ρόλο του εραστή. Σε αυτό το ίδιο πλαίσιο προσαρμογής στην δυστοπική αυτή σκηνική μεταφορά της ταινίας, προσπαθεί να ανταποκριθεί και η υπόλοιπη διανομή: H Ιωάννα Ζαμ Πέτρου, ο Νίκος Σπανάτης, η Βικτωρία Τσιτουρίδου Μάγια, ο Γιάννης Φίλιας, ο Νικόλας Μαραζιώτης, ο Γιώργος Ρούπας, ο ευέλικτος και επίπλαστος σκίουρος-σύμβολο της παράστασης Αλέξανδρος Σταυρόπουλος στο σύντομο σκηνικό πέρασμα τους υπηρετούν τη σκηνική ανάγνωση με την επιμέλεια της κίνησης από τη Φένια Αποστόλου. Η drag εμφάνιση της Νίνας Νάη (Γιώργος Ιατρού) αποτελεί μια από τις κορυφαίες στιγμές της παράστασης, ίσως γιατί είναι και η μόνη αυθεντική σκηνή από το πρώτο της λεπτό, απαλλαγμένη από κάθε αγχώδη επιτήδευση, ενώ η άρια της Αναστασίας Κότσαλη σε συνεπαίρνει και αποτελεί τη μοναδική στιγμή που η συγκίνηση σκαρφαλώνει στην πλατεία, προκαλώντας για πρώτη και μοναδική φορά μια συναισθηματική επαφή και ταύτιση κοινού και σκηνής.
Μεγάλο πρόβλημα της παράστασης υπήρξε και η χαοτική διάσταση μουσικής και λιμπρέτου. Υπέροχη, ζωντανή και ολοκληρωμένη η μουσική πρόταση του Μιχάλη Παρασκάκη, οι ατονικοί δρόμοι της όμως δημιούργησαν έναν εστετισμό που δεν κατάφερε να «κουμπώσει» με το λαϊκό θέμα της παράστασης και το επιτηδευμένα απλοϊκό λιμπρέτο της Αλεξάνδρας Κ*, η οποία προσπαθούσε να χωρέσει στις λέξεις της την αργκό και τα καλιαρντά. Το σκηνικό της Εύας Μανιδάκη, χωρίς καμία πρωτοτυπία, προσπάθησε να ισορροπήσει τους συμβολισμούς της παράστασης, ενώ τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη απολύτως άρτια και ισορροπημένα.
Παρόλο που οι συντελεστές της υπερασπίζονται την προσπάθεια αυτή ως «βαθιά πολιτική πράξη», είναι το αποτέλεσμά της αυτό που θα την κρίνει ως τέτοια, ως κίνηση δηλαδή που προάγει την κοινωνία και τον Άνθρωπο. Και αν παραγνωρίσεις ή υποτιμήσεις την καλλιτεχνική αφετηρία και επίδραση της δημιουργίας σου, τότε και η όποια «πολιτική πράξη» σου θα είναι το λιγότερο ημιτελής, πρόσκαιρη, συγκυριακή, και με αντίθετα αποτελέσματα. Και αυτό είναι τελικά, κάτι που δεν συνεκτιμήθηκε αρκούντως. Το μήνυμα δυστυχώς δεν παρεδόθη.
Στρέλλα
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Συντελεστές
Λιμπρέτο: Αλεξάνδρα Κ*, βασισμένο στην ομώνυμη κινηματογραφική ταινία του Πάνου Χ. Κούτρα
Μουσική διεύθυνση: Κωνσταντίνος Τερζάκης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Κουτλής
Σκηνικό: Εύα Μανιδάκη
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Επιμέλεια κίνησης, χορογραφία: Φένια Αποστόλου
Σχεδιασμός φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος
Μουσική προετοιμασία:Φρίξος Μόρτζος, Μαρία Νεοφυτίδου
Ηθοποιοί
Στρέλλα: Λέττα Κάππα
Κάλλας: Αναστασία Κότσαλη
Γιώργος: Διονύσης Τσαντίνης
Μαίρη: Ιωάννα Ζαμ-Πέτρου
Άλεξ: Νίκος Σπανάτης
Βίλμα: Βικτωρία Τσιτουρίδου-Μάγια
Αντώνης, Γιούρι: Γιάννης Φίλιας
Νίκος, Αστυνομικός: Νικόλας Μαραζιώτης
Ντραγκ περφόρμερ: Νίνα Νάη
Κουλουκούσης: Γιώργος Ρούπας
Σκίουρος: Αλέξανδρος Σταυρόπουλος
Παιδί: Χριστίνα Κυριάκη / Διδώ Παπανικολάου
Μουσικοί
Άνα Κίφου (φλάουτο),
Αντώνης Τσαχτάνης (κλαρινέτο),
Γκουίντο ντε Φλάβιις (σαξόφωνο),
Γιώργος Κρίμπερης (τρομπόνι),
Καζούγιο Τσουνεχίρο (κρουστά),
Μίσλαβ Ρέζιτς (ηλεκτρική κιθάρα),
Κατερίνα Κωνσταντούρου (πιάνο),
Κώστας Ράπτης (ακορντεόν),
Φανή Βοβώνη (βιολί),
Χάρης Παζαρούλας (κοντραμπάσο)
