Ο Μάνος Χατζιδάκις έφυγε από τη ζωή στις 15 Ιουνίου 1994. Το μουσικό του έργο παραμένει ανεκτίμητο και διαχρονικό. Τον θυμόμαστε όχι μόνο μέσα από τις μελωδίες του, αλλά και από τον ιδιαίτερο, σχολιαστικό του λόγο
Ο Μάνος Χατζιδάκις (1925–1994) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες και διανοούμενους του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στην Ξάνθη και μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου και σπούδασε πιάνο και θεωρητικά της μουσικής. Η πορεία του στο χώρο της μουσικής ξεκίνησε τη δεκαετία του 1940 και σύντομα διακρίθηκε για τον καινοτόμο τρόπο με τον οποίο συνέδεσε τη λόγια μουσική με την ελληνική λαϊκή παράδοση.
Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα του συγκαταλέγονται το «Χαμόγελο της Τζοκόντας», οι «Μπαλάντες της οδού Αθηνάς», καθώς και η μουσική για την ταινία Ποτέ την Κυριακή, που του χάρισε το Όσκαρ Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής το 1961. Παράλληλα, συνεργάστηκε με σπουδαίους σκηνοθέτες και θεατρικά σχήματα, ενώ υπήρξε και διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος της ΕΡΤ, το οποίο αναμόρφωσε ριζικά, δίνοντάς του υψηλό πολιτιστικό κύρος.
Ο Χατζιδάκις ξεχώρισε όχι μόνο για τη μουσική του, αλλά και για τις βαθυστόχαστες απόψεις του γύρω από την τέχνη, την κοινωνία και την πολιτική. Το έργο του άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στον ελληνικό πολιτισμό και εξακολουθεί να επηρεάζει τη σύγχρονη ελληνική μουσική και διανόηση.
Ο Μάνος Χατζιδάκις για το Όσκαρ που κέρδισε το 1961 στην κατηγορία Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού για «Τα παιδιά του Πειραιά»
-«Για μένα το Όσκαρ δεν αποτελεί στεφάνωμα μιας σταδιοδρομίας αλλά το αληθινό μου ξεκίνημα. Μπορεί ένα απλό τραγούδι να μου έφερε το Όσκαρ. Οι φιλοδοξίες μου όμως και οι υποχρεώσεις μου δεν σταματούν σε αυτό…»
Ο Μάνος Χατζιδάκις για τη σχέση του με την πολιτική
-«Είμαι δημοκράτης αστός, ουμανιστής και αναθεωρητής της δεξιάς. Ποτέ δεν υπήρξα αντικομμουνιστής. Εγώ περιέχω και τον αριστερό. Ο αριστερός όμως δεν με περιέχει.»
-«Πριν δύο χρόνια με είχαν παρακαλέσει τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου να παίξω στο Φεστιβάλ τους. Η νεολαία του ΚΚΕ Εσωτερικού είναι η πιο συμπαθής νεολαία μέχρι σήμερα στον τόπο μας, διότι είναι πάρα πολύ απομακρυσμένη από την εξουσία και δεν έχει φθαρεί καθόλου, δεν έχει καμία προοπτική εξουσίας. Συνεπώς, η ένταξη αυτών των παιδιών στο Κ.Κ.Ε. Εσωτερικού είναι γνήσια, από τη στιγμή που δεν έχει βλέψεις εξουσίας ή ωφελημάτων. Έκανα, λοιπόν, μία συναυλία στο Κ.Κ.Ε. Εσωτερικού και ήταν περίφημη η επαφή μου με αυτό το κοινό, είχα πραγματικά άριστες εντυπώσεις. Για να μην θεωρηθώ όμως μονομερής ότι ευνόησα τα παιδιά του Ρήγα Φεραίου, δέχτηκα και την πρόσκληση της Ο.Ν.ΝΕ.Δ., διότι ψηφίζω Νέα Δημοκρατία. Έτσι, πήγα και στο δικό τους Φεστιβάλ. Έφυγα σε είκοσι λεπτά, κακήν κακώς. Είχα το αίσθημα ότι έπαιξα σε ένα αναψυκτήριο, όχι σε συναυλία, τέτοια ντροπή δεν είχα ξανανιώσει στη ζωή μου.»
Για τα Χριστούγεννα
«Ο μύθος των Χριστουγέννων κρατιέται με τη βία απ’ τα παράθυρα και από τις πόρτες, κρεμασμένος σε πανύψηλα κι αφιλόξενα σύγχρονα σκυθρωπά κτίρια. Τον συντηρούν οι δραστηριότητες της αγοράς, τα συμφέροντα των εμπόρων, οι ανελεύθερες κυβερνήσεις —πλην ανατολικών— και οι ακόμη πιο ανελεύθερες θρησκευτικές οργανώσεις, τέλος, οι αστοί και οι εργατικοί, πρόσφατοι μετανάστες στην αστική τάξη, που κατ’ ουσίαν κυβερνάν τον κόσμο μας, και που επιθυμούν θρησκευτικές αιτιολογίες και παραδόσεις για διασκέδαση, απόλαυση κι αμεριμνησία.»
Κείμενο που έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις τον Φεβρουάριο του 1993, λίγους μήνες πριν τον θάνατό του, το οποίο είχε δημοσιευτεί στο πρόγραμμα αντιναζιστικής συναυλίας που είχε δώσει η Ορχήστρα των Χρωμάτων με έργα Βάιλ, Λίστ και Μπάρτον. Το ίδιο κείμενο παράλληλα είχε δημοσιευτεί και στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία
«Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία.
Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενυσχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.
Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια.»
