Κώστας Β. Ζήσης
Νέα παιδιά, απόφοιτοι της Δραματικής Σχολής Αρχή-Νέλλη Καρρά, αποφασίζουν να ενώσουν δυνάμεις και να ριχτούν στον στίβο της θεατρικής αρένας σε μια παράσταση που είναι κυριολεκτικά φτιαγμένη και οργανωμένη σε όλη την διαδικασία της τους από τους ίδιους. Πολύτιμος αρωγός τους – όπως σε όλα τα χρόνια της φοίτησής τους στη σχολή, η δασκάλα τους, η Νέλλη Καρρά. Οι Βάσια Στάμου, Μιχάλης Κοντός και Μιχάλης Κουτσκουδής από σήμερα στο Skrow και κάθε Τρίτη θα παρουσιάζουν το έργο του Έντουαρντ Μποντ «Τίποτα δικό μου» και έχουν την χαρούμενη αδημονία του ερχομού στη ζωή του πρώτου τους δικού τους παιδιού.
Βρέθηκα μαζί τους, δύο μέρες πριν την πρεμιέρα, έζησα μαζί τους την αγωνία να τακτοποιηθούν και οι τελευταίες λεπτομέρειες, να διορθωθούν τα τελευταία λαθάκια, να γίνουν οι τελικές αναγκαίες προσθήκες, παρακολούθησα την παράσταση σε πρόβα («πέρασμα» λέγεται στη γλώσσα του θεάτρου) και συνομίλησα μαζί τους, ανακαλύπτοντας μέσα από αυτά τα παιδιά τι σημαίνει να είσαι στην κυριολεξία νέος ηθοποιός μέσα στη θεατρική δίνη της Αθήνας του 2022.
«Συναντηθήκαμε στην Δραματική Σχολή Αρχή της Νέλλης Καρρά. Εκεί, στο τρίτο έτος στο πλαίσιο της εκπαίδευσης και μέσα από την επιλογή σύγχρονων θεατρικών έργων, κάνουμε αναγνώσεις μαζί με την Νέλλη Καρρά, χωριζόμαστε σε ομάδες ανάλογα με τα ενδιαφέροντά μας και κάθε ομάδα επιλέγει ένα έργο , το οποίο δουλεύει σε όλη τη διάρκεια του έτους, και με αυτό προχωράμε στις πτυχιακές εξετάσεις. ‘Ετσι, δεθήκαμε», θα μου πει ο Μιχάλης Κουτσκουδής. «Μας ένωσε το έργο» θα συμπληρώσει η Βάσια Στάμου, ενώ ο Μιχάλης Κοντός με περιπαιχτική διάθεση θα καταθέσει πως «είχαμε κάνει κάποιες επαφές μεταξύ μας, διαβάσαμε το έργο , μας άρεσε και νάμαστε».
Η παράσταση μας μεταφέρει στο δυστοπικό 2077. Παρελθόν, μνήμη, ιστορία έχει καταργηθεί. Κάθε ντοκουμέντο, ο,τιδήποτε «θυμίζει» ή είναι σε θέση «να θυμίσει» έχει καταστραφεί ή βρίσκεται εκτός νόμου. Όλοι ζουν σε ίδια σπίτια, με ίδια έπιπλα τρώνε το ίδιο φαγητό. Πόλεις που καταστρέφονται, πρόσφυγες που αποζητούν καταφύγιο αλλού και ομαδικές αυτοκτονίες επιβάλλουν σκληρή αστυνόμευση και περιπολίες ελέγχου. Ο Τζαμς, παντρεμένος με τη Σάρα, εργαζόμενος στην υπηρεσία περιπολίας ζει μαζί της την ίδια ζωή που ζουν όλοι. Μέχρι την εμφάνιση ενός άντρα, που ισχυρίζεται πως είναι αδερφός της Σάρας κραδαίνοντας μια διασωσμένη παιδική φωτογραφία.
Ο συγγραφέας γράφει το έργο το 2000, πρώτο μέρος μιας τριλογίας («Το κάτω δωματιο» και οι «Καρέκλες» είναι τα άλλα δύο). Ανήσυχο πνεύμα από πάντα ο Έντουαρντ Μποντ, προερχόμενος από τα σπλάχνα της εργατικής τάξης (κάτι που επηρέασε βαθιά το έργο του), υπήρξε το «κακό» παιδί στο Αγγλικό Θέατρο, και προκάλεσε μεγάλη ιστορική ανατροπή με τον γενικό ξεσηκωμό για την απαγόρευση από την λογοκρισία του στέμματος που επέφερε τελικά την κατάργηση της υπηρεσίας Βασιλικής Λογοκρισίας στην Αγγλία.
Γιατί αυτό το έργο μέσα από τα τόσα άλλα; «Είχαμε διαβάσει αρκετά έργα. Το συγκεκριμένο μας τράβηξε το ενδιαφέρον η αναφορά του στο μέλλον. Μελετήσαμε βαθιά του χαρακτήρες και τη συνθήκη του έργου. Αυτός ο συνδυασμός των στοιχείων μας ώθησε να το επιλέξουμε και να το πραγματώσουμε στη σκηνή» θα μου πει η Βάσια Στάμου, ενώ η δασκάλα της η Νέλλη Καρρά ακούγοντάς την, συμπλήρωσε γελώντας «Το επέλεξαν για να ζορίσουν εμένα, γιατί πρόκειται για το πιο δυστοπικό έργο που θα μπορούσαν να βρουν» gγια να συμπληρώσει «Η επιλογή είναι των παιδιών, οι διανομές είναι των παιδιών, τίποτα δεν τους είναι δοσμένο, όλα είναι δικές τους επιλογές , είναι οι δικές τους αγωνίες, οι δικές τους προσπάθειες»
Είναι όμως πράγματι δυστοπικό ή τελικά 22 χρόνια μετά τη συγγραφή του, το περιβάλλον που ο Μποντ περιγράφει μετατρέπεται σταδιακά στην καθημερινή πραγματικότητα μας; «Διστάζουμε να το παραδεχτούμε, πως αυτό το μέλλον δυστυχώς είναι πολύ κοντά μας» θα μου πει η Βάσια Στάμου ενώ ο Μιχάλης Κουτσουδής θα αναρωτηθεί « μπορείς άραγε να σβήσεις τη μνήμη; Μπορείς να καταργήσεις εντελώς το παρελθόν;» με την Βάσια Στάμου να γίνεται πιο αναλυτική: «Οι άνθρωποι θα μπορούσε να πει κανείς ότι αποτελούμαστε από κομμάτια παζλ . Το παρελθόν και το παρόν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για το μέλλον. Και η μνήμη είναι ένα από τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Τι είναι ο άνθρωπος όταν χάσει τη μνήμη του; Δεν είναι ο ίδιος άνθρωπος είναι κάποιος άλλος και αυτό μπορεί κάποιος να το αντιληφθεί τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο…» για να συμπληρώσει η Νέλλη Καρρά με νόημα « κι ύστερα είναι και το θέμα της Ταυτότητας.. υπάρχουν πολλές μνήμες στον άνθρωπο. Υπάρχει η κυτταρική μνήμη , η μνήμη των αισθήσεων, του συναισθήματος, το DNA έχει δική του μνήμη. Η ιστορία μας η ίδια είναι κωδικοποιημένη μέσα στη μνήμη μας»
Μέσα από τη σκηνική οικονομία μέσων και με τα ομοιόμορφα σκοτεινά κοστούμια (Νεκταρία Συρίγου), η ομάδα ορίζει την αισθητική απεικόνιση του δυστοπικού περιβάλλοντος. Η ατμόσφαιρα είναι ζοφερή και οι χαρακτήρες κινούνται μέσα στην ταυτοσημία με όλο το περιβάλλον. Φαντάσματα; Όχι, «ανύπαρκτες» υπάρξεις , θα ήταν ο χαρακτηρισμός που κουμπώνει απόλυτα. Ο θεατής καθοδηγείται μέσα από Πιντερικές υφές και ποιότητες και εισάγεται μέσα στις παύσεις, τις σιωπές, τα βλέμματα, την αίσθηση της απειλής, των εκκωφαντικών συμβολικών ήχων και του αγωνιώδους ηχητικού περιβάλλοντος (θαυμάσια πρωτότυπη μουσική από τον Αντώνη Παπαδάκη). Το υποδόριο χιούμορ του συγγραφέα αναδεικνύεται λιτό και διακριτικό, ως μέσο υπογράμμισης της τραγικότητας των ηρώων και το παράλογο προβάλλει ως αναπόφευκτη έκβαση του χωροχρονικού «ποτέ» και «πουθενά» που έχει καταπέσει η ανθρωπότητα.
Ο ίδιος ο συγγραφέας ορίζει το έργο του ως κωμωδία. «Δεν το δουλέψαμε ως κωμωδία είναι η αλήθεια . Το γέλιο ίσως προκύπτει από την αμηχανία αντιμετώπισης της κατάστασης στην οποία έχουν περιέλθει οι ήρωες» θα αποφανθεί ο Μιχάλης Κοντός για να συμπληρώσει ο Μιχάλης Κουτσκουδής «η έλλειψη επικοινωνίας των χαρακτήρων είναι αυτή που γεννά το καυστικό χιούμορ και παραλληλα την τραγικότητα».
Τελειώνοντας την συζήτηση μαζί τους δεν μπορούσα να μην τους ρωτήσω για αυτήν την πολύτιμη εμπειρία της δημιουργίας μιας παράστασης για πρώτη φορά, και μάλιστα μιας παράστασης που οι ίδιοι έχουν την ευθύνη την σύλληψης της ιδέας, της παραγωγή και της εκτέλεσή της και βεβαίως (και πρωτίστως) του καλλιτεχνικού αποτελέσματος της. «Η κατάσταση εκεί έξω γενικότερα είναι χάλια» θα ομολογήσει ο Μιχάλης Κουτσκουδής. «Εκτός του ότι ρισκάρουμε οι ίδιοι τα χρήματα μας, μιας και η παραγωγή βαρύνει εμάς τους ίδιους, διαθέτουμε όλο το χρόνο μας, την επιμονή μας , το πείσμα μας. Χωρίς αυτά, δεν θα μπορέσουμε να αναζητήσουμε τον δικό μας δρόμο εδώ στη σκηνή, δεν θα μπορεί να υπάρχει αποτέλεσμα» , «κι έπειτα» θα συμπληρώσει η Βάσια Στάμου, «εάν δεν είμασταν δεμένοι, δεν διατηρούσαμε μια κοινή στάση απέναντι σε όλη τη θεατρική διαδικασία, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα», ενώ ο Μιχάλης Κοντός θα παρέμβει «Μεγάλη ήταν και είναι η στήριξη από τη σχολή και όλους τους ανθρώπους της. Τα πάντα στην παράσταση, ίσως να ήταν αλλιώς ή ίσως να μην υπήρχαν καν εάν δεν υπήρχε η αμέριστη ηθική αλλά και ουσιαστική βοήθεια από την σχολή σε ό,τι χρειαστήκαμε»
Κι εδώ μου δόθηκε η ευκαιρία να κάνω την τελευταία ερώτηση στην δασκάλα τους την Νέλλη Καρρά, η οποία παρακολουθούσε την κουβέντα με την ίδια διακριτικότητα και ευγένεια που έδινε τις τελευταίες σκηνικές οδηγίες και παρατηρήσεις στην πρόβα. Πως είναι να εργάζεσαι και να δουλεύεις με νέα παιδιά και να προετοιμάζεις το μέλλον του θεάτρου; «Έχω σταματήσει να σκηνοθετώ, αλλά αυτή σχέση που δημιουργείται όταν συναντιέμαι με αυτά τα παιδιά, τους μαθητές μου και ανοίγουμε μέσα από το θέατρο κομμάτια μας, να ανακαλύψουμε μαζί πράγματα, ακόμα και αυτά που μέχρι τώρα δεν είχα ανακαλύψει , είναι συναρπαστικό και για πολλούς λόγους, Γιατί στη τελική, τίποτα από όλα αυτά που όλοι μας κάνουμε, δεν αποτελούν παρθενογένεση. Κάτι βρήκαμε, κάτι πήραμε και μέσα από αυτά δουλεύουμε . Έτσι υπάρχει η συνέχεια, και μέσα από αυτήν την επαφή και τη ζύμωση με τους νέους ανθρώπους μπορούμε να παλέψουμε πραγματικά και να αναδείξουμε ένα καλύτερο αύριο. Και είναι αυτή η επαφή, που μου έχει εμπνεύσει αυτήν την αισιοδοξία. Δεν είμαι και ούτε πρόκειται να γίνω ποτε πεσιμίστρια δουλεύοντας με πλάσματα σαν αυτά εδώ»…
Η παράσταση θα παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 έως τις 30 Μαΐου στο Θέατρο Skrow. Εισιτήρια μπορείτε να προμηθευτείτε εδώ
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΈΝΤΟΥΑΡΝΤ ΜΠΟΝΤ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΕΦΗ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥΠΟΛΙΤΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ: ΝΕΛΛΗ ΚΑΡΡΑ
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΦΩΤΙΣΜΩΝ: ΘΩΜΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΟΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΗΧΟΥ/ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΜΟΥΣΙΚΗ: ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ
ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΣΥΡΙΓΟΥ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΜΠΟΓΛΟΥ
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ ΥΛΙΚΟΥ: ΜΥΡΣΙΝΗ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ
ΔΙΑΝΟΜΗ: ΣΑΡΑ: ΒΑΣΙΑ ΣΤΑΜΟΥ
ΤΖΑΜΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΟΝΤΟΣ
ΓΚΡΙΤ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ: ΘΕΑΤΡΟ SKROW
ΠΡΕΜΙΕΡΑ: ΤΡΙΤΗ, 10 ΜΑΪΟΥ 2022
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 75 ΛΕΠΤΑ
