κείμενο Αλεξάνδρα Φεφοπούλου – worldvespa //
Πόλη: Καταμάρκα
Χώρα: Αργεντινή
Απρίλιος 2020
Από τις 20 Μαρτίου τα μεσάνυχτα, ο πρόεδρος της Αργεντινής Alberto Fernández, ανακοίνωσε τα μέτρα για τον COVID-19: περιορισμοί στην κυκλοφορία οχημάτων, κλείσιμο καταστημάτων, κλείσιμο συνόρων, καραντίνα… Το σύνθημα “quédate en casa” (μείνε σπίτι) πλημμύρισε τα σόσιαλ μίντια, τις τηλεοράσεις και τους δρόμους με τη μορφή αφίσας. Πόσοι τηρούν τα μέτρα και πόσοι όχι, δεν ξέρω. Η Αργεντινή είναι μια χώρα 21 φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα κι έχει 45 εκατομμύρια κατοίκους, μοιρασμένους ανόμοια στα εδάφη της. Εμείς, πριν την ανακοίνωση των μέτρων είχαμε ήδη αποφασίσει να μην κινηθούμε. Νοικιάσαμε ένα σπίτι στην πόλη που έτυχε να βρισκόμαστε εκείνη τη στιγμή, μια πόλη 160.000 κατοίκων, που όμως μοιάζει περισσότερο με χωριό, και εδώ και περίπου έναν μήνα παρακολουθούμε τις εξελίξεις, βγαίνοντας μόνο μια φορά κάθε 8-10 μέρες για ψώνια.
•Στην Αργεντινή ένιωθα από την πρώτη στιγμή άνετα. Κάτι έχουν οι άνθρωποι εδώ. Κάτι οικείο και ζεστό, που σε κάνει να μη θες να φύγεις. Τώρα, και να ήθελα δε θα μπορούσα να φύγω, αλλά τέλος πάντων. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του αρμόδιου υπουργείου, για όσο ισχύουν περιορισμοί, δε θα λήγουν οι τουριστικές βίζες των ταξιδιωτών που βρίσκονται στη χώρα κι όχι μόνον αυτό, αλλά θα παραταθούν και για 30 μέρες μετά τη λήξη των μέτρων – όποτε κι αν έρθει αυτή
Ημερολόγιο ταξιδιού σταμάτησα να γράφω. Ξεκίνησα όμως να σημειώνω τις σκέψεις μου πάνω σε αυτά που έβλεπα να εκτυλίσσονται γύρω μου. Δεν ξέρω σε τι σειρά να τα βάλω, οπότε κάνω μια λίστα μπας και καταλάβω κι εγώ κάτι απ’ όλα αυτά…
Οι ντόπιοι:
– Στο σουπερμάρκετ υπάρχουν κάποιες ελλείψεις σε μερικά τρόφιμα και προϊόντα, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις, καλύπτονται μετά από λίγες μέρες. Μάσκες δεν βρήκαμε διαθέσιμες, όταν ο κυβερνήτης της επαρχίας έκανε υποχρεωτική τη χρήση τους για όλους. Όμως, η σπιτονοικοκυρά μας, μας χάρισε μία επαναχρησιμοποιήσιμη.
– Οι ντόπιοι φοβούνται και ανησυχούν. Σε πολλές περιπτώσεις, κατηγορούν τους ξένους (τους λευκούς) πως έφεραν τον ιό στη χώρα. Άλλοι, κατηγορούν και τους ευκατάστατους συμπατριώτες τους, που πήγαν στη μολυσμένη Ευρώπη και γύρισαν μαζί με τον ιό. Δεν είναι όμως αυτή η πλειοψηφία. Βρισκόμαστε εδώ για παραπάνω από έναν μήνα και μόνο χαμόγελα και βοήθεια έχουμε δεχτεί από τους ντόπιους. Αν θα αλλάξει αυτό, στην περίπτωση που χειροτερέψουν τα πράγματα, δεν ξέρω. Ωστόσο, προτιμώ να μην κάνω υποθέσεις.
– Οι γείτονές μας δεν ανησυχούν επειδή είμαστε ξένοι. Αντιθέτως, μας έχουν υποσχεθεί πως αν προκύψει οποιαδήποτε δυσκολία, θα υπογράψουν εκείνοι πως τηρούμε τους κανονισμούς και πως βρισκόμαστε εδώ αρκετό καιρό. Εμείς, πηγαίνουμε και ψωνίζουμε και για εκείνους επειδή δεν μπορούν να βγουν – ο σύζυγος ανήκει σε ομάδα “υψηλού κινδύνου”.
– Οι λαοί των αναπτυσσόμενων χωρών (αυτών που μέχρι πρότινος αποκαλούσαμε “3ο κόσμο”) είναι πολύ πιο προσαρμοσμένοι στις αλλαγές, στο απρόβλεπτο. Ξέρουν καλύτερα απ’ τον μέσο Δυτικό πως τίποτα δεν είναι δεδομένο και πως όλα μπορεί να αλλάξουν από στιγμή σε στιγμή.
– Η αίσθηση των Αργεντίνων πως ανήκουν σε κοινότητες – είτε είναι το χωριό, είτε η πόλη, είτε η επαρχία, είτε η χώρα τους – είναι καθοριστική για το πώς αντιλαμβάνονται την κατάσταση και πώς αντιδρούν. Συμπεριφέρονται με υπομονή και σεβασμό στους γύρω τους. Γενικά, τηρούν τα μέτρα που έχει πάρει η κυβέρνηση στον βαθμό που αυτό είναι δυνατό (πχ. προβλήματα υπάρχουν στις υποβαθμισμένες γειτονιές, όπου οι άνθρωποι εξαρτώνται από ευκαιριακές δουλειές – πλανόδιοι πωλητές κτλ)
Οι ξένοι:
– Οι ξένοι (αναφέρομαι σε ταξιδιώτες, που βρίσκονται για περισσότερο ή λιγότερο καιρό στη Λατινική Αμερική) φοβούνται και ανησυχούν. Από τη μέρα που ξεκίνησαν τα μέτρα, λάβαμε πολλά μηνύματα για το πως θα πρέπει να προσέχουμε ακόμη και μήπως μας λιντσάρουν. Μερικά γεγονότα που είχαν να κάνουν κυρίως με τη λάθος ερμηνεία εκ μέρους των αρχών για τα μέτρα της κυβέρνησης, οδήγησαν σε παρεξηγήσεις κι ένα κύμα φόβου απλώθηκε ανάμεσα σε πολλούς ταξιδιώτες.
– Πολλοί ταξιδιώτες πανικοβλήθηκαν και συνέχισαν να κινούνται προς κάποια πρωτεύουσα, χωρίς όμως να έχουν ένα πλάνο για το τι θα κάνουν αν δεν προλάβουν να φτάσουν έγκαιρα. Έτσι, βρέθηκαν σε μέρη χωρίς υποδομές για να τους δεχτούν. Άλλοι, δεν έδωσαν τη δέουσα σημασία και συνέχισαν να ταξιδεύουν, χωρίς να μπουν στη διαδικασία να υπολογίσουν πως σε μία τέτοια πρωτόγνωρη κατάσταση, οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και απρόβλεπτες. Έτσι, βρέθηκαν αντιμέτωποι με καταστάσεις άβολες και σε κάποιες περιπτώσεις, ένιωσαν ανεπιθύμητοι.
– Πολλοί ταξιδιώτες, χωρίς απαραιτήτως να έχουν κάποια προσωπική εμπειρία ιδιαίτερα δυσάρεστη – πέρα από την αναμενόμενη αποδιοργάνωση, που ίσως οδήγησε σε εντάσεις – παρασύρθηκαν από ρεπορτάζ τρομολαγνείας και μετέφεραν πανικό σε ταξιδιωτικά γκρουπ, στα σόσιαλ μίντια αλλά και σε μέσα, που άλλο δε θέλουν από μερικά παραπάνω “κλικ”. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κυκλοφορήσουν ιστορίες παραμορφωμένες και μεγεθυμένες, σε βαθμό τέτοιο που οδήγησαν πολλούς στο να πάρουν βεβιασμένες αποφάσεις και να πράξουν με τρόπο που έθεσε τους ίδιους αλλά και τους γύρω τους σε κίνδυνο.
– Γνωρίζω ταξιδιώτες που παραμένουν σε χώρες της Ασίας, της Αμερικής και της Αφρικής, χωρίς να έχουν αντιμετωπίσει προβλήματα, τουλάχιστον παραπάνω από αυτά που είναι αναμενόμενο να έχει κανείς σε περιπτώσεις τόσο ακραίες. Μέχρι σήμερα, κανείς τους δεν έχει κινδυνεύσει πραγματικά.
Γενικά:
– Οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν άβολα για πολλούς λόγους, είτε βρίσκονται στο σπίτι τους είτε οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Ούτε η τρομολαγνεία πολλών μέσων βοηθάει, ούτε η “πόζιτιβ ένερτζι” λατρεία των διάφορων μίντια “ινφλουένσερ”. Κάθε άνθρωπος βιώνει διαφορετικά αυτό που συμβαίνει και δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές για να νιώσει καλύτερα. Το συλλογικό τραύμα είναι γεγονός, και οι συνέπειές του ακόμη δεν μπορούν να αναλυθούν με ακρίβεια.
– Το αν θα βγούμε καλύτεροι ή χειρότεροι άνθρωποι μετά από αυτό, κανείς δεν το ξέρει. Ωστόσο, συνήθως, στις πραγματικά δύσκολες καταστάσεις, ο καθένας δρα με βάση το κύριο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας του. Αυτός που ούτως ή άλλως θα με βοηθούσε, θα συνεχίσει να με βοηθά κι εκείνος που θα με μαχαίρωνε πισώπλατα, ενδεχομένως να το κάνει με μεγαλύτερη άνεση τώρα.
– Πολλές φορές, νομίζουμε πως κατανοούμε τον διπλανό μας επειδή έχουμε ανεπτυγμένη την ενσυναίσθηση. Στην πραγματικότητα, η βαθιά κατανόηση έρχεται όταν κάτι γίνει και για εμάς βίωμα. Πρώτη φορά νιώσαμε εγκλωβισμένοι – και νιώθουμε ακόμη – είτε μέσα στα σπίτια μας είτε μακριά από αυτά, χωρίς τη δυνατότητα να μετακινηθούμε ελεύθερα προς όπου επιθυμούμε. Ο εγκλωβισμός για τον άνθρωπο του ανεπτυγμένου κόσμου, τουλάχιστον με τη μορφή που τον βιώνει εκείνος του αναπτυσσόμενου, είναι κάτι καινούριο και για τους περισσότερους, σοκαριστικό.
