Πόσο μακρινό φαντάζει το 1991; Με όρους ιστορίας μπορούμε να το δούμε ως “χτες”. Η πτώση του ανατολικού μπλοκ έφερε στην Αλβανία την οικονομική κατάρρευση, την πολιτική και κοινωνική αναταραχή. Πολλοί απελπισμένοι Αλβανοί με ή χωρίς τη θέλησή τους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Η χώρα που μέχρι εκείνη τη στιγμή έμοιαζε να ζει στη δική της απομόνωση δεν μπορούσε να προσφέρει τίποτα στους κατοίκους της. Οι πολιτικές διεργασίες ήταν άγνωστες λέξεις στο πολιτικό σύστημα της χώρας. Για μεγάλο κομμάτι των Αλβανών η έξοδος προς κοντινές χώρες όπως η Ελλάδα ή η Ιταλία φάνταζε ως μοναδική ελπίδα. Αντίθετα με την πιο κοντινή Ελλάδα στους Αλβανούς υποψήφιους μετανάστες η Ιταλία φάνταζε ως επίγειος παράδεισος.
Το φορτηγό πλοίο Vlora (σ.σ. Αυλώνας) είχε ολοκληρώσει το ταξίδι του στην Κούβα και είχε δέσει στο λιμάνι του Δυρραχίου. Ο κινητήρας του ήταν εκτός λειτουργίας. Αυτό δεν πτόησε πλήθος ανθρώπων από όλη τη χώρα να συγκεντρωθούν στο λιμάνι με την ελπίδα να επιβιβαστούν σε οποιοδήποτε πλοίο που θα πήγαινε στην Ιταλία. Πάνω από 10.000 άνθρωποι επιβιβάστηκαν στο Vlora στις 7 Αυγούστου 1991. Το πλήθος ήταν τόσο πυκνό που γέμισαν κάθε ίντσα του καραβιού. Πολλοί από τους υποψήφιους ταξιδιώτες οπλοφορούσαν. Ο καπετάνιος Χαλίμ Μιλάκι αποφάσισε, μέσω απειλών για τη ζωή του, να κάνει το ταξίδι προς τις Ιταλικές ακτές. Το πλήθος που είχε ανέβει στο καράβι ήταν αποφασισμένο να ταξιδέψει. Και όχι μόνο αυτό. Άνθρωποι με ελάχιστες γνώσης ναυσιπλοΐας έδειχναν πρόθυμοι να αναλάβουν ρόλους καπετάνιου, πληρώματος.
Το πλοίο απέπλευσε με τους βοηθητικούς του κινητήρες. Χωρίς βοήθεια ραντάρ. Λόγω έλλειψης χώρου πολλοί επιβάτες κάθονταν πάνω του. Η μόνη θετική συνθήκη για εκείνο το ταξίδι ήταν εκείνη του καιρού. Το Vlora έφτασε στις ιταλικές ακτές τις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Αυγούστου. Γύρω στις 4 το πρωί προσέγγισε το λιμάνι του Μπρίντιζι. Οι αρχές δεν άφησαν το καράβι να δέσει εκεί. Το απομονωμένο υπερφορτωμένο πλοίο πήρε πορεία προς το Μπάρι. Η απόσταση δεν ήταν μεγάλη χρειάστηκε, όμως, κάπου επτά ώρες να φτάσει.
Οι ιταλικές αρχές, σε μια προσπάθεια να μπλοκάρουν την είσοδο του Vlora στο Μπάρι, χρησιμοποίησαν μικρότερα πλοία. Σε επικοινωνία τους με τον καπετάνιο είπαν πως πρέπει να επιστρέψει στην Αλβανία. Τους απάντησε πως οι επιβάτες του καραβιού έχουν περάσει 36 ώρες στη θάλασσα χωρίς τροφή και νερό. Το Vlora μπήκε στο λιμάνι υποστηρίζοντας κάτι ρεαλιστικό. Πως ήταν αδύνατο να επιστρέψει πίσω στην Αλβανία. Το βαπόρι του έδεσε σ’ εκείνη την αποβάθρα που προορίζονταν για εκφόρτωση άνθρακα. Οι ιταλικές αρχές δήλωσαν πως δεν θα δεχόντουσαν με κανένα λόγο το ανθρώπινο φορτίου του Vlora. Η διαταγή που είχε έρθει από τη Ρώμη ήταν πως έπρεπε το καράβι να ξεκινήσει το ταξίδι της επιστροφής του άμεσα.
Οι αρχές συγκέντρωσαν το πλήθος σ΄ένα κοντινό του λιμανιού απομονωμένο και εκτός λειτουργίας γήπεδο. Η σκέψη της ιταλικής κυβέρνησης ήταν να παραμείνουν εκεί ως τη στιγμή της απέλασής τους. Μέχρι το απόγευμα οι εξαντλημένοι Αλβανοί είχαν καταλάβει πως θα τους έστελναν πίσω στη χώρα τους. Κάποιες ομάδες από αυτούς δοκίμασαν να φύγουν από τον χώρο συγκέντρωσής τους περνώντας από καλώδια που χρησιμοποιούνταν για την παροχή ρεύματος στο στάδιο. Πολλοί κατάφεραν να διαφύγουν. Οι αμετάπειστες αρχές κλείδωσαν το γήπεδο και στη διάρκεια της νύχτας η ένταση ανάμεσα στο συγκεντρωμένο εξαγριωμένο πλήθος και τις αστυνομικές αρχές ήταν σφοδρή.
Τις αμέσως επόμενες μέρες περίπου 3000 Αλβανοί οικειοθελώς επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Η πλειοψηφία τους ήταν απογοητευμένοι από τις συνθήκες φιλοξενίας των Ιταλών. Η σκληρή μεταχείρισή τους επικρίθηκε από πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις αλλά και τον Πάπα. Στην κριτική η κυβέρνηση της Ιταλίας απάντησε πως η μη φιλοξενία των επιβατών του καραβιού κρίθηκε ως απαραίτητη για την αποτροπή άφιξης περισσότερων μεταναστών από την Αλβανία.
