Οι περισσότεροι άνθρωποι χαμογελούν στις φωτογραφίες για να φαίνονται ωραίοι και ευχάριστοι. Είναι όμως το χαμόγελό τους αυθεντικό; Όχι απαραίτητα, λένε ο Jan-Erik Lönnqvist και οι συνάδελφοί του στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι. Όπως αναφέρουν στο Journal of Research in Personality, πέρα από το χαμόγελο η τελική εντύπωση διαμορφώνεται από την προσωπικότητα του εκάστοτε παρατηρητή.
Φινλανδοί κοινωνικοί ερευνητές παρουσίασαν σε 385 εθελοντές μια επιλογή από φωτογραφίες πορτρέτων 146 ανθρώπων και τους ζήτησαν να τις αξιολογήσουν. Συγκεντρώθηκαν περισσότερες από 5.000 κρίσεις, αποκαλύφθηκαν πολύ διαφορετικές προτιμήσεις. Διότι δεν ήταν μόνο το εικονιζόμενο πρόσωπο που είχε σημασία, αλλά και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του παρατηρητή, όπως η εξωστρέφεια, το άνοιγμα σε νέες εμπειρίες, η ευχάριστη διάθεση, η ευσυνειδησία και ο νευρωτισμός.
Οι ανοιχτοί άνθρωποι κρίνονται λιγότερο από την ελκυστικότητα τους
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι εκδηλώσεις συμπάθειας εξαρτώνται από την εμφάνιση των εικονιζόμενων. Οι άνθρωποι που γελούσαν και έδειχναν χαλαροί άρεσαν περισσότερο, επίσης το να φαίνεται κανείς υγιής, ζωντανός, ελκυστικός, μοντέρνος, ζεστός ήταν πλεονέκτημα. Η προσωπικότητα ήταν επίσης ένας παράγοντας για το ποιον άνθρωπο έβρισκαν συμπαθητικό. Οι εξωστρεφείς εθελοντές έδιναν μεγαλύτερη σημασία σε μια ελκυστική εμφάνιση από ό,τι οι εσωστρεφείς. Οι ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι έκριναν λιγότερο την ελκυστικότητα και εξέφραζαν επίσης πιο θετικές απόψεις για τους ανθρώπους με εντυπωσιακή, αντισυμβατική εμφάνιση. Οι συγγραφείς της μελέτης υποστηρίζουν ακόμα ότι είναι πιο πιθανό να συμπαθήσει κάποιος εκείνα τα άτομα στις φωτογραφίες που του μοιάζουν.
Η προσωπικότητα των εθελοντών επηρέασε επίσης τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούσαν στα χαμογελαστά πρόσωπα. Ένα επιτηδευμένο ευγενικό χαμόγελο αξιολογήθηκε γενικά λιγότερο θετικά από ένα αυθεντικό χαμόγελο ή μια ουδέτερη έκφραση προσώπου. Αλλά το ευγενικό χαμόγελο είχε ιδιαίτερα αρνητική επίδραση στις πολύ νευρωτικές προσωπικότητες. Με ένα πραγματικό χαμόγελο, σχηματίζονται γραμμές χαμόγελου γύρω από τα μάτια. Αν τα μάτια δεν γελούν μαζί σας, το χαμόγελο φαίνεται ευγενικό μεν, επιτηδευμένο δε. Η διάκριση αυτή έγινε κάποτε από τον συναισθηματικό ψυχολόγο και ερευνητή του ψεύδους Paul Ekman. Η μελέτη του και πολλές άλλες έδειξαν ότι ένα γνήσιο χαμόγελο, στο οποίο συμμετέχουν και τα μάτια φαίνεται πιο ελκυστικό και αξιόπιστο, ενώ το χαμόγελο χωρίς ρυτίδες στα μάτια φαίνεται στην καλύτερη περίπτωση ευγενικό και στη χειρότερη “ψεύτικο”, υποδηλώνοντας κρυφά συναισθήματα ή προθέσεις.
Το γνήσιο χαμόγελο είναι πάντα προτιμότερο και εκτιμάται περισσότερο. Αν φαίνεται επιβεβλημένο, οι πιο συναισθηματικοί άνθρωποι τείνουν να αντιδρούν αρνητικά, όταν το αναγνωρίζουν – είτε επειδή βρίσκουν την αμφιθυμία απειλητική, είτε επειδή εκτιμούν τη σοβαρότητα.
Ωστόσο, στους πολιτισμούς όπου το χαμόγελο είναι μέσα στους κανόνες της ευγενούς κοινωνικής αλληλεπίδρασης, ένα ευγενικό χαμόγελο μπορεί να είναι καλύτερο από το καθόλου.
