του Γιάννη Παναγόπουλου //
Η Εβρίτικη Ζυγιά ξετυλίγει το νήμα της θρακιώτικης μουσικής παράδοσης με τον δικό της τρόπο. Αν νόμιζες πως παραδοσιακή μουσική είναι μόνο μια γκροτέσκο αναπαράσταση μνήμης που έμεινε παγωμένη στον χρόνο υπάρχει τρόπος, χρόνος και, κυρίως, λόγος να αναθεωρήσεις. Τα μέλη του συγκροτήματος έχουν ψηθεί στην παράδοση και στους ήχους που βορειοελλαδίτικου τοπίου. Και οι ζωντανές εμφανίσεις του θυμίζουν μυσταγωγία διονυσιακού γλεντιού.
– Ας επιστρέψουμε στην εποχή που είπατε πως θέλετε να γίνετε συγκρότημα. Είχατε ξεκαθαρίσει στη σκέψη σας πως θέλετε να εξελίξετε τη μουσική παράδοση του τόπου σας;
Η δημιουργία της Εβρίτικης Ζυγιάς ήταν το αποτέλεσμα της επιθυμίας μας να συνυπάρξουμε μουσικά με σημείο αναφοράς τη θρακιώτικη μουσική παράδοση. Μέσα από τα παραδοσιακά θρακικά όργανα καταφέραμε και παρουσιάσαμε έναν καινούριο ήχο, έναν ήχο που ήταν οικείος σε όλους και ταυτόχρονα πρωτόγνωρος, έναν ήχο δικό μας που τον χαρακτήριζε η αμεσότητα, η εξωστρέφεια και η δυναμική. Γρήγορα νιώσαμε την ανάγκη να εκφραστούμε δημιουργικά, να συνθέσουμε, να πειραματιστούμε ενορχηστρωτικά και να ακολουθήσουμε μουσικές κατευθύνσεις άγνωστες αλλά και συναρπαστικές που θα διεύρυναν τους μουσικούς μας ορίζοντες, θα εξέλισσαν τη Ζυγιά και, γιατί όχι, και τη θρακιώτικη παραδοσιακή μουσική…
-Σε ποια πόλη ζείτε;
Είμαστε διασκορπισμένοι στη Βόρεια Ελλάδα. Οι τρεις μένουν στον Έβρο, Ορεστιάδα και Αλεξανδρούπολη, ο ένας στις Σέρρες και οι υπόλοιποι δύο σε Θεσσαλονίκη και Κιλκίς.
-Για χρόνια θεωρούσαμε πως η παραδοσιακή μουσική έχει μείνει “στατική” στον χρόνο. Σήμερα μαθαίνω πως όλο και περισσότεροι μουσικοί επιστρέφουν στις ρίζες της μουσικής του τόπου τους. Γιατί συμβαίνει αυτό κατά τη γνώμη σας;
Είναι γεγονός πως η παραδοσιακή μουσική συνδέθηκε για χρόνια με αγκυλώσεις και φαντάσματα του «άστατου παρελθόντος». Το άμεσο αποτέλεσμα αυτής της σύνδεσης ήταν η σχετική αποστασιοποίηση των νέων απέναντι στην παραδοσιακή μουσική, ίσως σαν αντίδραση στο κατεστημένο του πολιτιστικού κομφορμισμού της εκάστοτε εποχής. Όμως, μέσα στη φαινομενική της “στατικότητα”, ποτέ δεν έπαψε να είναι ένα ζωτικό στοιχείο της κοινωνικής έκφρασης. Τα τελευταία χρόνια πολλοί μουσικοί αναζητούν και ερευνούν τις τοπικές μουσικές παραδόσεις αν και αυτό δεν είναι μόνο ένα σύγχρονο φαινόμενο, καθώς πολλοί μεγάλοι συνθέτες του 20ου αιώνα έχουν επηρεαστεί από τις λεγόμενες τροπικές μουσικές παραδόσεις. Αυτός ο προσανατολισμός λοιπόν, στην ελληνική παραδοσιακή μουσική εξηγείται από το γεγονός πως οι μουσικοί αναζητούν την απλότητα και την αλήθεια που κουβαλάει αυτή η μουσική ενώ συνάμα αποτελεί μία άρτια, πλούσια και υψηλού επιπέδου μορφή τέχνης που θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης και δημιουργίας.
-Ο θρύλος λέει πως οι εμφανίσεις σας είναι “εκρηκτικές”. Πως τα δίνετε όλα στη σκηνή. Πείτε μου, η λέξη γλέντι είναι μια ελληνική εκδοχή της λέξης πάρτι;
Η θρακική μουσική αναμφίβολα χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη εξωστρέφεια. Οι στίχοι των τραγουδιών και οι ιστορίες που διηγούνται, οι γρήγοροι ρυθμοί και οι ξεσηκωτικές μελωδίες έχουν τη δύναμη μέσα σε λίγα λεπτά να ταρακουνήσουν τον ακροατή και να τον παρασύρουν σε χορό, γλέντι ή σε ξέφρενο πάρτι, όπως και να το πεις την ίδια κατάσταση περιγράφεις. Αυτά τα στοιχεία της μουσικής σε συνδυασμό με την ενέργεια που εισπράττουμε από το κοινό, συναρπάζουν κι εμάς πάνω στη σκηνή, πολλές φορές μας συγκινούν, μας εξιτάρουν κι αυτή η έντονη ψυχική κατάσταση αντανακλάται σίγουρα στο πάθος με το οποίο παίζουμε.
-Πρόσφατα εμφανιστήκατε στην Ισπανία (Womex). Τι θα θυμάστε από την εμφάνιση σας εκεί;
Αρχικά, η WOMEX (από τα αρχικά των λέξεων World Music Expo) είναι η μεγαλύτερη μουσική συνάντηση διεθνώς, η σπουδαιότερη έκθεση της παγκόσμιας μουσικής βιομηχανίας με συναυλίες, συνομιλίες και ταινίες. Το μουσικό φάσμα των συναυλιών κυμαίνεται από τα πιο παραδοσιακά είδη μέχρι είδη ηλεκτρονικής μουσικής από όλο τον κόσμο, αναδεικνύοντας την ποικιλομορφία της μουσικής και τα ιδιαίτερα ηχοχρώματα πολιτισμών από κάθε γωνία του πλανήτη.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι πρόκειται ίσως για μία από τις πιο πολύτιμες εμπειρίες που μπορεί να βιώσει κάθε καλλιτέχνης. Διαπιστώσαμε στην πράξη ότι η μουσική ως τέχνη δεν γνωρίζει όρια ούτε γεωγραφικούς προσδιορισμούς, ακούσαμε υπέροχα μουσικά ιδιώματα από ποικίλα μέρη του πλανήτη με καταπληκτικές ενορχηστρώσεις και είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε και την αυτοαξιολόγηση της μουσικής μας μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Ακούσαμε πολύ θετικά σχόλια μετά τη συναυλία που αφορούσαν στη μοναδικότητα της ταυτότητάς μας ως μπάντα καθώς και στη δυναμική των οργάνων, του ήχου μας αλλά και την ενέργεια με την οποία παρουσιάζουμε τη μουσική μας.
•Η μουσική μας σίγουρα δεν έχει σχέση με τον εν γένει ορισμό της ψυχεδέλειας. Τα συστατικά της στοιχεία (τα όργανα, η ρυθμική ποικιλομορφία, ο έντονος λυρισμός και η μνήμη του θρακιώτικου λαϊκού πολιτισμού που τα συνοδεύει) καθώς και ο τρόπος που την προσεγγίζουμε και την παρουσιάζουμε, προκαλούν στο κοινό αλλά και σε εμάς μία συναισθηματική κατάσταση έντονη, “μεθυστική” και σχεδόν “ονειρική” γεγονός που δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό που της αποδίδουν ως ψυχεδελική…
-Δεν σας πέρασε ποτέ από το μυαλό αντί για γκάιντα, λύρα, καβάλι, νταούλι να πιάσετε στα χέρια σας ηλεκτρικές κιθάρες, ηλεκτρικό μπάσο, ντραμς;
Έχουμε την τύχη να κρατάμε στα χέρια μας όργανα με βαθιά ιστορία και βαρυσήμαντο πολιτισμικό υπόβαθρο. Όργανα που με τη δυναμική του ήχου τους αποτέλεσαν για εκατοντάδες χρόνια αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των Θρακών, στα ήθη και έθιμα. Κι αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Ο ήχος που παράγεται όταν αυτά τα όργανα παίζουν μαζί έχει το χάρισμα να προκαλεί δυνατά και ανάμεικτα συναισθήματα στον ακροατή, να ενθουσιάζει, να τον ξεσηκώνει, αλλά παράλληλα να τον συγκινεί.
Ακόμα πιο σημαντικό στοιχείο στη συζήτηση αυτή, αποτελεί το γεγονός ότι το συγκεκριμένο ηχόχρωμα είναι μοναδικό, δεν το συναντάς σε κανένα άλλο μέρος του πλανήτη, κι αυτό ακριβώς προσδίδει μοναδική ταυτότητα στη Ζυγιά και τη διακρίνει από οποιαδήποτε άλλη μπάντα. Αν ακούσεις προσεκτικά τη μουσική μας, θα διακρίνεις στοιχεία, όπως τον ήχο του δοξαριού πάνω στην εντέρινη χορδή της λύρας, το φύσημα του καβαλιού, τον κρότο του νταουλιού, τα ισοκρατήματα της γκάιντας και τον συνδυασμό όλων αυτών, που δεν πρόκειται να σου θυμίσουν κανένα άλλο είδος μουσικής, δημιουργώντας μια ασύγκριτη μουσική εμπειρία χωρίς προηγούμενο.
Συνεπώς, το ζήτημα για εμάς ποτέ δεν ήταν να αντικατασταθεί κάποιο όργανο, αλλά το πώς θα χρησιμοποιήσουμε άλλα σύγχρονα όργανα για να αναδείξουμε στο μέγιστο βαθμό τη δυναμική του ηχοχρώματός μας. Σε αυτό ακριβώς το ερώτημα ήρθε να απαντήσει το ηλεκτρονικό αναλογικό όργανο.
– Ψυχεδελική μουσική δεν είναι μόνο η μουσική που βγάζουν μουσικοί με την επήρεια ουσιών;
Είναι αλήθεια πως η ψυχεδέλεια ξεκίνησε τη δεκαετία του ΄60 ως μία υποκουλτούρα, με βασική αναφορά στην εμπειρία που βίωναν οι καλλιτέχνες μέσω παραισθησιογόνων κυρίως ναρκωτικών και περιέγραφε καλλιτεχνικά ρεύματα που σχετίστηκαν με την κατάσταση αυτή. Παρ’ όλα αυτά ο όρος χρησιμοποιείται πλέον στις μέρες μας για να περιγράψει όλα όσα βλέπει ή ακούει κάποιος χωρίς να είναι προϋπόθεση η χρήση ουσιών σε αυτό που βιώνει.
Η μουσική μας σίγουρα δεν έχει σχέση με τον εν γένει ορισμό της ψυχεδέλειας. Τα συστατικά της στοιχεία (τα όργανα, η ρυθμική ποικιλομορφία, ο έντονος λυρισμός και η μνήμη του θρακιώτικου λαϊκού πολιτισμού που τα συνοδεύει) καθώς και ο τρόπος που την προσεγγίζουμε και την παρουσιάζουμε, προκαλούν στο κοινό αλλά και σε εμάς μία συναισθηματική κατάσταση έντονη, “μεθυστική” και σχεδόν “ονειρική” γεγονός που δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό που της αποδίδουν ως ψυχεδελική…
– Η έκρηξη της μουσικής world παγκοσμίως είναι τάση ή ανάγκη του κοινού να ανακαλύψει ήχους που το μουσικό μάρκετινγκ μέχρι πρόσφατα “αρνούνταν” να του παρουσιάσει;
Η ανάγκη έφερε την τάση. Αυτό ξεκίνησε γιατί η μουσική στον δυτικό κόσμο είχε φτάσει σε έναν κορεσμό, δεν μπορούσε να προσφέρει στους ενδιαφερόμενους κάτι καινούργιο, οπότε το μουσικό κοινό άρχισε να αναζητεί μουσικές που δεν είχαν ακουστεί από άλλα μέρη του πλανήτη, που από ό,τι φάνηκε, όχι απλά δεν υστερούσαν σε τίποτα από τη δυτική μουσική, αλλά είχαν να προσφέρουν κάτι πολύ περισσότερο. Δημιουργήθηκε λοιπόν η τάση οι δυτικοί μουσικοί να δανείζονται στοιχεία από τις μουσικές που προέρχονταν από αλλά μέρη του κόσμου. Ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’80 στη Γαλλία, κυρίως όμως τα τελευταία 15 χρόνια αυτό έχει αναπτυχθεί πάρα πολύ και το κοινό συνεχώς διευρύνεται. Ίσως κάποια στιγμή να φέρει κάποιον κορεσμό, αλλά μέχρι στιγμής δεν φαίνεται κάτι τέτοιο, καθώς φαίνεται πως η “world music” προσαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στις νέες τάσεις και δημιουργεί από μόνη της νέες.
-Τι έχετε ετοιμάσει; Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;
Οι δύο δισκογραφικές δουλειές μας εκδόθηκαν το 2013 και 2016 και περιλάμβαναν ανέκδοτα τραγούδια από τα χωριά Χιονάδες και Ισαάκιο Έβρου αντίστοιχα. Έχουμε μπει ήδη στο στούντιο και ηχογραφούμε το τρίτο άλμπουμ με παραδοσιακά τραγούδια του Έβρου, ενώ άμεσα πρόκειται να δισκογραφηθεί και το project που θα παρουσιάσουμε την Παρασκευή 22.02.2019 στο Ρομάντσο, σε συνεργασία με τη δισκογραφική εταιρεία Teranga Beat. Παράλληλα, συνεχίζονται οι εμφανίσεις μας σε παραδοσιακά γλέντια στην Ελλάδα, ενώ ήδη προγραμματίζονται και συναυλίες σε φεστιβάλ μουσικής στην Ευρώπη.
Εβρίτικη Ζυγιά είναι οι:
Πρατινούδης Αλέξης – Θρακιώτικη Λύρα
Στράτος Σπύρος – Γκάιντα, Καβάλι
Πασόπουλος Στρατής – Φωνή, Καβάλι
Στράτος Άγγελος – Νταούλι, Κρουστά
Δρικούδης Γεώργιος – Ηλεκτρονικό Όργανο
Γουγουλίδης Σωκράτης – Ηχολήπτης σχήματος
με πληροφορίες από fileleftheros.gr
